DOI Heft:
Wykopaliska i badania archeologiczne
DOI Artikel:Makowiecka, Elżbieta: Wstępny raport z badań wykopaliskowych w Kellii w 1981 r.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19631#0491
Misja szwajcarska Uniwersytetu Genewskiego, koordynująca i finansująca cały projekt
badawczy, zwróciła się do Stacji Archeologicznej Uniwersytetu Warszawskiego w Kairze z pro-
pozycją włączenia do współpracy archeologów polskich. Kierownik Stacji, doc. dr hab. Wiktor
Andrzej Daszewski, pełniący równocześnie funkcję wicedyrektora Muzeum Narodowego w War-
szawie, wydelegował do badań w Kellii archeologa dr Elżbietę Makowiecką, pracownicę Muzeum
Narodowego. Ponadto ze strony polskiej udział wziął mgr Jan Partyka, doktorant koptologii,
epigrafik.
Wykopaliska ostatniego sezonu trwały od początku września do połowy grudnia 1981 r.
Badaniami został objęty zespół komów dawnej zony szwajcarskiej: Qusur el-Izeila. Jest to zespół
składający się z około stu sześćdziesięciu komów, zgrupowanych na przestrzeni zbliżonej do
wydłużonego prostokąta o wymiarach ca 2x0,5 km, którego dłuższa oś przebiega po linii
NNW-SSE.
Zarówno rozległość terenu, jak i ilość komów, w konfrontacji z ograniczonym czasem badań
narzucają określoną metodę badawczą7. W ubiegłym sezonie przyjęto zasadę wstępnego prze-
badania powierzchniowego wszystkich komów z grupy Qusur el-Izeila. Te wstępne badania
polegały na odsłonięciu i oczyszczeniu górnej powierzchni murów każdego zespołu. Po oczysz-
czeniu korony murów — do stanu pełnej czytelności wątku, przewiązań i przebudów — doko-
nywano pomiaru, po czym wykonywano szkic zbiorczy w skali 1:200, opis poszczególnych
pomieszczeń, plan szczegółowy w skali 1:50 oraz opis interpretacyjny całego zespołu z rozbi-
ciem na jednostki funkcjonalne, z zachowaniem ich przypuszczalnej sekwencji chronologicznej.
W ten sposób każdy kom (spośród stu sześćdziesięciu przebadanych) posiada swoje dossier,
pozwalające na przybliżoną ocenę jego wartości dla dalszych badań, bowiem kompletne prze-
badanie wszystkich zespołów jest niemożliwe ze względu na ograniczony czas realizacji całego
programu8.
Zespoły monastyczne Kellii w grupie Qusur el-Izeila wykazują duże zbieżności założeń
architektonicznych, wydaje się zatem, że dla ogólnej orientacji najbardziej celowa będzie cha-
rakterystyka jednego kompleksu na bazie schematu rysunkowego (il. 2).
Z każdego niemal zespołu udało się wypreparować jego część zasadniczą, będącą zapewne
jednostką pierwotną, chronologicznie najwcześniejszą. Składa się ona z reguły z dziewięciu
pomieszczeń, zlokalizowanych w północno-zachodnim narożniku całego późniejszego kompleksu.
7 Okres zagwarantowany dla badań Kellii przez Service des Antiąuites d'Egypte wynosi pięć lat, czyli pięć
kilkumiesięcznych kampanii wykopaliskowych.
8 Zespół Qusur el-Izeila (liczący ok. 160 komów) został z najwyższym wysiłkiem przebadany w ciągu trzech
miesięcy; zespół Qusur Rubayyat jest przeszło dwukrotnie liczniejszy (ok. 350 komów), zatem będzie wymagał
przynajmniej dwóch sezonów badawczych dla odsłonięcia powierzchniowego wszystkich komów; oprócz ogra-
niczenia czasowego pewną barierę dla kompletnych badań stanowią również rosnące koszta każdej kolejnej kam-
panii.
487
badawczy, zwróciła się do Stacji Archeologicznej Uniwersytetu Warszawskiego w Kairze z pro-
pozycją włączenia do współpracy archeologów polskich. Kierownik Stacji, doc. dr hab. Wiktor
Andrzej Daszewski, pełniący równocześnie funkcję wicedyrektora Muzeum Narodowego w War-
szawie, wydelegował do badań w Kellii archeologa dr Elżbietę Makowiecką, pracownicę Muzeum
Narodowego. Ponadto ze strony polskiej udział wziął mgr Jan Partyka, doktorant koptologii,
epigrafik.
Wykopaliska ostatniego sezonu trwały od początku września do połowy grudnia 1981 r.
Badaniami został objęty zespół komów dawnej zony szwajcarskiej: Qusur el-Izeila. Jest to zespół
składający się z około stu sześćdziesięciu komów, zgrupowanych na przestrzeni zbliżonej do
wydłużonego prostokąta o wymiarach ca 2x0,5 km, którego dłuższa oś przebiega po linii
NNW-SSE.
Zarówno rozległość terenu, jak i ilość komów, w konfrontacji z ograniczonym czasem badań
narzucają określoną metodę badawczą7. W ubiegłym sezonie przyjęto zasadę wstępnego prze-
badania powierzchniowego wszystkich komów z grupy Qusur el-Izeila. Te wstępne badania
polegały na odsłonięciu i oczyszczeniu górnej powierzchni murów każdego zespołu. Po oczysz-
czeniu korony murów — do stanu pełnej czytelności wątku, przewiązań i przebudów — doko-
nywano pomiaru, po czym wykonywano szkic zbiorczy w skali 1:200, opis poszczególnych
pomieszczeń, plan szczegółowy w skali 1:50 oraz opis interpretacyjny całego zespołu z rozbi-
ciem na jednostki funkcjonalne, z zachowaniem ich przypuszczalnej sekwencji chronologicznej.
W ten sposób każdy kom (spośród stu sześćdziesięciu przebadanych) posiada swoje dossier,
pozwalające na przybliżoną ocenę jego wartości dla dalszych badań, bowiem kompletne prze-
badanie wszystkich zespołów jest niemożliwe ze względu na ograniczony czas realizacji całego
programu8.
Zespoły monastyczne Kellii w grupie Qusur el-Izeila wykazują duże zbieżności założeń
architektonicznych, wydaje się zatem, że dla ogólnej orientacji najbardziej celowa będzie cha-
rakterystyka jednego kompleksu na bazie schematu rysunkowego (il. 2).
Z każdego niemal zespołu udało się wypreparować jego część zasadniczą, będącą zapewne
jednostką pierwotną, chronologicznie najwcześniejszą. Składa się ona z reguły z dziewięciu
pomieszczeń, zlokalizowanych w północno-zachodnim narożniku całego późniejszego kompleksu.
7 Okres zagwarantowany dla badań Kellii przez Service des Antiąuites d'Egypte wynosi pięć lat, czyli pięć
kilkumiesięcznych kampanii wykopaliskowych.
8 Zespół Qusur el-Izeila (liczący ok. 160 komów) został z najwyższym wysiłkiem przebadany w ciągu trzech
miesięcy; zespół Qusur Rubayyat jest przeszło dwukrotnie liczniejszy (ok. 350 komów), zatem będzie wymagał
przynajmniej dwóch sezonów badawczych dla odsłonięcia powierzchniowego wszystkich komów; oprócz ogra-
niczenia czasowego pewną barierę dla kompletnych badań stanowią również rosnące koszta każdej kolejnej kam-
panii.
487