DOI issue:
Starożytność
DOI article:Aksamit, Joanna: Egipskie zabytki predynastyczne w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19642#0016
Stan zachowania: dobry.
Okres Nagada Ila/b.
Z depozytu Luwru, kupione w Egipcie w 1899 r.
Naczynie to należy do tzw. klasy Decorated, co można przetłumaczyć jako „ceramika deko-
rowana”20. Nie jest to jednak najwłaściwsze określenie, ponieważ dekorowane były w Egipcie
predynastycznym różne rodzaje naczyń, natomiast pod terminem „Decorated” Petrie rozumiał
naczynia w kolorze od jasnobrązowego do jasnoczerwonego pokrywane ciemnoczerwoną lub
ciemnofioletową dekoracją, charakterystyczne dla okresu Nagada II. Wykonywano je ze spe-
cyficznego rodzaju gliny, charakteryzującej się znaczną zawartością związków' wapnia. Uważano
kiedyś, że glina taka, której zaczęto używać w okresie Nagada II, pochodziła tylko z jednego
źródła: ze złóż eksploatowanych do dzisiaj w okolicach Kena i Ballas w Górnym Egipcie21.
Stosunkowo niedawno zostało jednak wykazane22, że wymienione złoża mogły być wykorzy-
stywane dopiero od średniowiecza, natomiast w Egipcie znajdują się również inne złoża tego
rodzaju glinki. Lucas23 uważał, że ostateczny kolor naczynia zależy wyłącznie od temperatury,
w jakiej było ono wypalane, natomiast nowsze badania wykazały24, że już w okresie predyna-
stycznym Egipcjanie mogli znać kilka złóż tego rodzaju glinki i używali kilku jej rodzajów,
różniących się kolorem i obecnością różnego rodzaju domieszek.
Naczynie to należy do typu D 3lb według Petriego25, datowanego SD 40—45, a więc na
okres Nagada II, fazę a/b.
Po obu stronach naczynia zwoje spirali znajdujące się po prawej stronie mają zgrubienia
mniej więcej na tej samej wysokości. Petrie zgrubienia takie uważał za ślady malowania kilku
linii jednocześnie przy użyciu kilku pędzelków związanych ze sobą (multiple brush)26. Jednak
badania R. Braidwooda wykazały27, że użycie tej techniki do malowania egipskich naczyń
predynastycznych jest poświadczone w bardzo niewielu przypadkach. W ostatnich latach wąt-
pliwości co do stosowania tej metody malowania spirali wyrażała J. Bourriau28 twierdząc, że
spirale malowano raczej pojedynczym pędzlem. Prawdopodobnie było też tak w przypadku
naszego naczynia, ponieważ linia tworząca spiralę kontynuuje się, nie jest to zbiór koncentrycz-
nych okręgów, a zgrubienia linii na jednej wysokości są wynikiem kończenia się farby na pędzlu
po namalowaniu linii tej samej długości. Zwraca uwagę fakt, że im bardziej zewnętrzny zwój,
a więc im dłuższa była linia potrzebna do jego namalowania, tym wyżej wyznajduje się ślad
nabierania nowej farby na pędzel, ponieważ farba kończyła się wcześniej. Przy jednoczesnym
użyciu kilku pędzelków nie byłyby też możliwe nieregularne skrzywienia linii tworzących spi-
ralę, widoczne z boku naczynia (il. 3b).
Pokrywanie powierzchni naczyń spiralami, które bardzo często i w różnych układach wystę-
pują na ceramice klasy Decorated, próbowano interpretować jako naśladownictwo naczyń
kamiennych wykonanych z wapienia numulitowego29. Taka interpretacja mogłaby być brana
pod uwagę przy rozpatrywaniu naczyń z wieloma spiralami nieregularnie rozmieszczonymi
12
Okres Nagada Ila/b.
Z depozytu Luwru, kupione w Egipcie w 1899 r.
Naczynie to należy do tzw. klasy Decorated, co można przetłumaczyć jako „ceramika deko-
rowana”20. Nie jest to jednak najwłaściwsze określenie, ponieważ dekorowane były w Egipcie
predynastycznym różne rodzaje naczyń, natomiast pod terminem „Decorated” Petrie rozumiał
naczynia w kolorze od jasnobrązowego do jasnoczerwonego pokrywane ciemnoczerwoną lub
ciemnofioletową dekoracją, charakterystyczne dla okresu Nagada II. Wykonywano je ze spe-
cyficznego rodzaju gliny, charakteryzującej się znaczną zawartością związków' wapnia. Uważano
kiedyś, że glina taka, której zaczęto używać w okresie Nagada II, pochodziła tylko z jednego
źródła: ze złóż eksploatowanych do dzisiaj w okolicach Kena i Ballas w Górnym Egipcie21.
Stosunkowo niedawno zostało jednak wykazane22, że wymienione złoża mogły być wykorzy-
stywane dopiero od średniowiecza, natomiast w Egipcie znajdują się również inne złoża tego
rodzaju glinki. Lucas23 uważał, że ostateczny kolor naczynia zależy wyłącznie od temperatury,
w jakiej było ono wypalane, natomiast nowsze badania wykazały24, że już w okresie predyna-
stycznym Egipcjanie mogli znać kilka złóż tego rodzaju glinki i używali kilku jej rodzajów,
różniących się kolorem i obecnością różnego rodzaju domieszek.
Naczynie to należy do typu D 3lb według Petriego25, datowanego SD 40—45, a więc na
okres Nagada II, fazę a/b.
Po obu stronach naczynia zwoje spirali znajdujące się po prawej stronie mają zgrubienia
mniej więcej na tej samej wysokości. Petrie zgrubienia takie uważał za ślady malowania kilku
linii jednocześnie przy użyciu kilku pędzelków związanych ze sobą (multiple brush)26. Jednak
badania R. Braidwooda wykazały27, że użycie tej techniki do malowania egipskich naczyń
predynastycznych jest poświadczone w bardzo niewielu przypadkach. W ostatnich latach wąt-
pliwości co do stosowania tej metody malowania spirali wyrażała J. Bourriau28 twierdząc, że
spirale malowano raczej pojedynczym pędzlem. Prawdopodobnie było też tak w przypadku
naszego naczynia, ponieważ linia tworząca spiralę kontynuuje się, nie jest to zbiór koncentrycz-
nych okręgów, a zgrubienia linii na jednej wysokości są wynikiem kończenia się farby na pędzlu
po namalowaniu linii tej samej długości. Zwraca uwagę fakt, że im bardziej zewnętrzny zwój,
a więc im dłuższa była linia potrzebna do jego namalowania, tym wyżej wyznajduje się ślad
nabierania nowej farby na pędzel, ponieważ farba kończyła się wcześniej. Przy jednoczesnym
użyciu kilku pędzelków nie byłyby też możliwe nieregularne skrzywienia linii tworzących spi-
ralę, widoczne z boku naczynia (il. 3b).
Pokrywanie powierzchni naczyń spiralami, które bardzo często i w różnych układach wystę-
pują na ceramice klasy Decorated, próbowano interpretować jako naśladownictwo naczyń
kamiennych wykonanych z wapienia numulitowego29. Taka interpretacja mogłaby być brana
pod uwagę przy rozpatrywaniu naczyń z wieloma spiralami nieregularnie rozmieszczonymi
12