DOI Heft:
Wykopaliska i odkrycia archeologiczne
DOI Artikel:Godlewski, Włodzimierz: Badania archeologiczne w Starej Dongoli (Sudan) w latach 1985-1987
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19642#0629
Włodzimierz Godlewski
BADANIA ARCHEOLOGICZNE W STAREJ DONGOLI (SUDAN)
W LATACH 1985—1987
P
fl race wykopaliskowe w Starej Dongoli prowadzone w ostatnich trzech latach były kon-
tynuacją badan wcześniejszych na terenie stanowiska Kościół Krzyżowy1, ale również objęły
swym programem nowe części stołecznej aglomeracji. Na północnych rubieżach polskiej kon-
cesji, tuż przy współczesnej wiosce El Ghaddar, odkryto nowy zespół architektury sakralnej2.
Jest on czytelny jedynie w poziomie chodzenia, a ze ścian zachowały się zaledwie ich funda-
menty. Zespół ten obejmuje kościół krzyżowy, zbudowany z bloków kamiennych i cegły palo-
nej, oraz rozciągającą się w jego pobliżu zabudowę z cegły zielonej, rozpoznaną jedynie częś-
ciowo, która wydaje się być założeniem klasztornym. Pod kościołem krzyżowym odkryto
w 1987 r. starsze, niezwykle ciekawe, założenie sakralne, nie znajdujące analogii w Nubii3.
Niezwykle cennym odkryciem stało się odsłonięcie pierwszych w Dongoli pieców garncar-
skich4. Odkrycie to pozwala na precyzyjne określenie wyrobów ceramicznych produkowanych
w stolicy Makurii. Znaleziona w piecach ceramika jest datowana na VII—VIII w.
W 1985 r. prowadzono również ratunkowe prace wykopaliskowe w północnej części roz-
ległej nekropoli chrześcijańskiej. Odsłonięto wczesne, pochodzące najprawdopodobniej z
VIII w., groby o komorach obudowanych cegłą i beczkowych sklepieniach.
Całością prac w Starej Dongoli kieruje dr Stefan Jakobielski. Autor kontynuował badania
na stanowisku Kościół Krzyżowy, dążąc do zakończenia prac na tym stanowisku. Obecnie
chciałbym dokładniej omówić wyniki badań na terenie Budowli Krzyżowej, jak również przed-
stawić budowle wcześniejsze rozpoznane na tym stanowisku: Budowlę Y, Budowlę X oraz
Kościół o Kamiennej Posadzce.
W 1985 r. odsłonięto północną część założenia krzyżowego, doprowadzając jednocześnie
do całkowitego oczyszczenia wnętrza tej wielkiej budowli. W 1986 r. rozpoczęto badania po
zewnętrznej stronie Budowli Krzyżowej, przed wejściem zachodnim, oraz w zewnętrznym
narożniku północno-wschodnim. W wyniku prac wykopaliskowych podjętych w ostatnich
trzech sezonach rozpoznano wszystkie stwierdzone dotychczas budowle oraz odkryto relikty
najstarszej budowli w Starej Dongoli, datowanej na 1 połowę VI w., którą określono jako
40 Rocznik Muz. Nar. t. XXXIII, XXXIV
625
BADANIA ARCHEOLOGICZNE W STAREJ DONGOLI (SUDAN)
W LATACH 1985—1987
P
fl race wykopaliskowe w Starej Dongoli prowadzone w ostatnich trzech latach były kon-
tynuacją badan wcześniejszych na terenie stanowiska Kościół Krzyżowy1, ale również objęły
swym programem nowe części stołecznej aglomeracji. Na północnych rubieżach polskiej kon-
cesji, tuż przy współczesnej wiosce El Ghaddar, odkryto nowy zespół architektury sakralnej2.
Jest on czytelny jedynie w poziomie chodzenia, a ze ścian zachowały się zaledwie ich funda-
menty. Zespół ten obejmuje kościół krzyżowy, zbudowany z bloków kamiennych i cegły palo-
nej, oraz rozciągającą się w jego pobliżu zabudowę z cegły zielonej, rozpoznaną jedynie częś-
ciowo, która wydaje się być założeniem klasztornym. Pod kościołem krzyżowym odkryto
w 1987 r. starsze, niezwykle ciekawe, założenie sakralne, nie znajdujące analogii w Nubii3.
Niezwykle cennym odkryciem stało się odsłonięcie pierwszych w Dongoli pieców garncar-
skich4. Odkrycie to pozwala na precyzyjne określenie wyrobów ceramicznych produkowanych
w stolicy Makurii. Znaleziona w piecach ceramika jest datowana na VII—VIII w.
W 1985 r. prowadzono również ratunkowe prace wykopaliskowe w północnej części roz-
ległej nekropoli chrześcijańskiej. Odsłonięto wczesne, pochodzące najprawdopodobniej z
VIII w., groby o komorach obudowanych cegłą i beczkowych sklepieniach.
Całością prac w Starej Dongoli kieruje dr Stefan Jakobielski. Autor kontynuował badania
na stanowisku Kościół Krzyżowy, dążąc do zakończenia prac na tym stanowisku. Obecnie
chciałbym dokładniej omówić wyniki badań na terenie Budowli Krzyżowej, jak również przed-
stawić budowle wcześniejsze rozpoznane na tym stanowisku: Budowlę Y, Budowlę X oraz
Kościół o Kamiennej Posadzce.
W 1985 r. odsłonięto północną część założenia krzyżowego, doprowadzając jednocześnie
do całkowitego oczyszczenia wnętrza tej wielkiej budowli. W 1986 r. rozpoczęto badania po
zewnętrznej stronie Budowli Krzyżowej, przed wejściem zachodnim, oraz w zewnętrznym
narożniku północno-wschodnim. W wyniku prac wykopaliskowych podjętych w ostatnich
trzech sezonach rozpoznano wszystkie stwierdzone dotychczas budowle oraz odkryto relikty
najstarszej budowli w Starej Dongoli, datowanej na 1 połowę VI w., którą określono jako
40 Rocznik Muz. Nar. t. XXXIII, XXXIV
625