DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Załęska, Wanda: Porcelana wiedeńska w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19642#0489
Wanda Załęska
PORCELANA WIEDEŃSKA W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO
W WARSZAWIE
7
# ■ Jbiór porcelany wiedeńskiej w Dziale Ceramiki i Szkła w Muzeum Narodowym w Warsza-
wie liczy ponad 300 przedmiotów. Jest kolekcją dość dużą, jak na polskie stosunki; obiekty
tego zbioru odznaczają się znacznymi walorami artystycznymi i historycznymi1. Stosunkowo
skromną liczbę obiektów z wcześniejszych lat produkcji tłumaczy fakt ograniczonego importu
porcelany wiedeńskiej do Polski w XVIII w., a zapewne po lata siedemdziesiąte XVIII stulecia
zupełny brak zakupów. Pozostająca w unii dynastycznej z Saksonią Polska była rynkiem zbytu
wyłącznie dla porcelany z założonej przez Augusta II pierwszej w Europie manufaktury porcelany
w Miśni. Na porcelanę konkurencyjnych manufaktur nakładano wysokie cła, podczas gdy
w Warszawie działał od 1731 r. bezcłowy skład miśnieńskiej porcelany. Miśnia pracowała za-
równo na potrzeby dworu królewskiego, jak i dygnitarzy (np. serwisy Briihla czy Sułkowskiego),
była masowo kupowana przez magnaterię, a później także przez skromniejszych odbiorców.
Osłabienie produkcji wytwórni miśnieńskiej po wojnie siedmioletniej, później zaś kolejne rozbiory
Polski stały się przyczyną większego zróżnicowania importu porcelany z innych manufaktur
europejskich, w tym także wiedeńskiej. Wiadomo, że na dworze króla Stanisława Augusta poja-
wiła się porcelana z Wiednia; do inwentarzy Zamku Królewskiego w Warszawie są wpisane
m.in. talerze serwisowe, filiżanki, kubki do lodów; przedmioty serwisowe wiedeńskie posiadała
w XVIII w. także Izabella Lubomirska czy Potoccy. Na terenie Galicji, w Berdyczowie i we Lwo-
wie, otwarto w 1777 r. składy wiedeńskiej porcelany. Częstą bytnością Polaków w Wiedniu w nie-
spokojnych dla Europy i Polski latach dziewięćdziesiątych XVIII w. i początku XIX w. (lata
kongresu wiedeńskiego) należy tłumaczyć fakt, że posiadamy w naszym zbiorze interesujące
miniatury związane z kręgiem Potockich i Lubomirskich oraz miniatury o treści patriotycznej
związane z legendą księcia Józefa Poniatowskiego. Także proporcja kolekcji muzealnej —nie-
wielka liczba wczesnych wyrobów z lat 1718—1744 w stosunku do stanowiącej około połowę
zbioru porcelany z lat 1770 po 1820 —potwierdza późniejszą dostępność wyrobów Wiednia na
ziemiach polskich po I rozbiorze.
485
PORCELANA WIEDEŃSKA W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO
W WARSZAWIE
7
# ■ Jbiór porcelany wiedeńskiej w Dziale Ceramiki i Szkła w Muzeum Narodowym w Warsza-
wie liczy ponad 300 przedmiotów. Jest kolekcją dość dużą, jak na polskie stosunki; obiekty
tego zbioru odznaczają się znacznymi walorami artystycznymi i historycznymi1. Stosunkowo
skromną liczbę obiektów z wcześniejszych lat produkcji tłumaczy fakt ograniczonego importu
porcelany wiedeńskiej do Polski w XVIII w., a zapewne po lata siedemdziesiąte XVIII stulecia
zupełny brak zakupów. Pozostająca w unii dynastycznej z Saksonią Polska była rynkiem zbytu
wyłącznie dla porcelany z założonej przez Augusta II pierwszej w Europie manufaktury porcelany
w Miśni. Na porcelanę konkurencyjnych manufaktur nakładano wysokie cła, podczas gdy
w Warszawie działał od 1731 r. bezcłowy skład miśnieńskiej porcelany. Miśnia pracowała za-
równo na potrzeby dworu królewskiego, jak i dygnitarzy (np. serwisy Briihla czy Sułkowskiego),
była masowo kupowana przez magnaterię, a później także przez skromniejszych odbiorców.
Osłabienie produkcji wytwórni miśnieńskiej po wojnie siedmioletniej, później zaś kolejne rozbiory
Polski stały się przyczyną większego zróżnicowania importu porcelany z innych manufaktur
europejskich, w tym także wiedeńskiej. Wiadomo, że na dworze króla Stanisława Augusta poja-
wiła się porcelana z Wiednia; do inwentarzy Zamku Królewskiego w Warszawie są wpisane
m.in. talerze serwisowe, filiżanki, kubki do lodów; przedmioty serwisowe wiedeńskie posiadała
w XVIII w. także Izabella Lubomirska czy Potoccy. Na terenie Galicji, w Berdyczowie i we Lwo-
wie, otwarto w 1777 r. składy wiedeńskiej porcelany. Częstą bytnością Polaków w Wiedniu w nie-
spokojnych dla Europy i Polski latach dziewięćdziesiątych XVIII w. i początku XIX w. (lata
kongresu wiedeńskiego) należy tłumaczyć fakt, że posiadamy w naszym zbiorze interesujące
miniatury związane z kręgiem Potockich i Lubomirskich oraz miniatury o treści patriotycznej
związane z legendą księcia Józefa Poniatowskiego. Także proporcja kolekcji muzealnej —nie-
wielka liczba wczesnych wyrobów z lat 1718—1744 w stosunku do stanowiącej około połowę
zbioru porcelany z lat 1770 po 1820 —potwierdza późniejszą dostępność wyrobów Wiednia na
ziemiach polskich po I rozbiorze.
485