DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Łomnicka-Żakowska, Ewa: Pieter Schenk - mistrz sztuki czarnej: (Mezzotiny Pietera Schenka w Muzeum Narodowym w Warszawie)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19642#0273
Ewa Łomnicka-Żakowska
PIETER SCHENK — MISTRZ SZTUKI CZARNEJ
(MEZZOTINTY PIETERA SCHENKA W MUZEUM NARODOWYM
W WARSZAWIE)
P
JL etrus Schenk sculptor Amstelaedamensis — tak przedstawia się sam rytownik na jednym
ze swoich portretów — należał w końcu XVII i na początku XVIII w. do najbardziej znanych
mistrzów sztuki graficznej w Amsterdamie. Był on z pochodzenia Niemcem, urodził się w 1660 r.
w Elberfeld1. Miasto to leży nad rzeką Wupper, w odległości 45 km (mierząc linią kolejową)
od Kolonii. Kiedy Schenk przybył do Amsterdamu, dokładnie nie wiadomo, musiał być jednak
wtedy bardzo młody, a w 1683/4 r. był już współwłaścicielem wydawnictwa sztuki J. Janssena.
Zawodu rytownika uczył się Schenk u Gerarda Valcka (ur. ok. 1626 r. — zm. po 1694 r.), ry-
townika i wydawcy, i być może także u Abrahama Blootelinga (1640—1690).2 Wydaje się to
prawdopodobne, gdyż Blooteling był mężem siostry Valcka, a więc obie rodziny utrzymywały
ze sobą kontakty i Schenk miał okazję kształcić się u obu mistrzów. W 1687 r. wszedł on do ro-
dziny Valcka poślubiając 17 października tego roku jego córkę Agatę. Wspólnie z teściem zaku-
pił wydawnictwo Janssena i razem rozwinęli szeroko zakrojoną działalność graficzną i wy-
dawniczą. Początkowo zajmował się Schenk widokami topograficznymi i mapami, później
wydoskonalił się w technice mezzotinty i wykonywał także miedzioryty. Przeprowadzał również
próby w dziedzinie miedziorytu kolorowego i zachowała się pewna liczba takich miedziorytów,
które, aczkolwiek nie sygnowane, przypisywane są Schenkowi. Najlepsze jednak prace Schenka
zostały wykonane techniką mezzotinty. Za jego najwcześniejsze dzieło w tej technice uważane
są Niewiasty pod krzyżem według Gerarda de Lairesse z 1684 r.3.
Tematycznie twórczość Schenka jest bardzo zróżnicowana, obejmuje ona portrety, sceny
i tematy religijne, przedstawienia świętych, alegorie i przedstawienia symboliczne, postacie i sceny
mitologiczne, sceny rodzajowe, martwe natury z motywami symbolicznymi i kwiaty.
Przedsiębiorstwo graficzne Schenka, kierowane początkowo przez niego i jego teścia,
a potem przez niego samego, prowadziło ożywioną działalność i cieszyło się niewątpliwie uzna-
niem współczesnych, skoro liczba grafik sygnowana przez mistrza i sporządzona w jego warszta-
cie opiewa na ponad sześćset4. Jest to oczywiste, że Schenk nie wykonywał swych rycin zupełnie
sam i musiał mieć wielu współpracowników, którzy jednakże nie sygnowali rycin i nie są znani.
269
PIETER SCHENK — MISTRZ SZTUKI CZARNEJ
(MEZZOTINTY PIETERA SCHENKA W MUZEUM NARODOWYM
W WARSZAWIE)
P
JL etrus Schenk sculptor Amstelaedamensis — tak przedstawia się sam rytownik na jednym
ze swoich portretów — należał w końcu XVII i na początku XVIII w. do najbardziej znanych
mistrzów sztuki graficznej w Amsterdamie. Był on z pochodzenia Niemcem, urodził się w 1660 r.
w Elberfeld1. Miasto to leży nad rzeką Wupper, w odległości 45 km (mierząc linią kolejową)
od Kolonii. Kiedy Schenk przybył do Amsterdamu, dokładnie nie wiadomo, musiał być jednak
wtedy bardzo młody, a w 1683/4 r. był już współwłaścicielem wydawnictwa sztuki J. Janssena.
Zawodu rytownika uczył się Schenk u Gerarda Valcka (ur. ok. 1626 r. — zm. po 1694 r.), ry-
townika i wydawcy, i być może także u Abrahama Blootelinga (1640—1690).2 Wydaje się to
prawdopodobne, gdyż Blooteling był mężem siostry Valcka, a więc obie rodziny utrzymywały
ze sobą kontakty i Schenk miał okazję kształcić się u obu mistrzów. W 1687 r. wszedł on do ro-
dziny Valcka poślubiając 17 października tego roku jego córkę Agatę. Wspólnie z teściem zaku-
pił wydawnictwo Janssena i razem rozwinęli szeroko zakrojoną działalność graficzną i wy-
dawniczą. Początkowo zajmował się Schenk widokami topograficznymi i mapami, później
wydoskonalił się w technice mezzotinty i wykonywał także miedzioryty. Przeprowadzał również
próby w dziedzinie miedziorytu kolorowego i zachowała się pewna liczba takich miedziorytów,
które, aczkolwiek nie sygnowane, przypisywane są Schenkowi. Najlepsze jednak prace Schenka
zostały wykonane techniką mezzotinty. Za jego najwcześniejsze dzieło w tej technice uważane
są Niewiasty pod krzyżem według Gerarda de Lairesse z 1684 r.3.
Tematycznie twórczość Schenka jest bardzo zróżnicowana, obejmuje ona portrety, sceny
i tematy religijne, przedstawienia świętych, alegorie i przedstawienia symboliczne, postacie i sceny
mitologiczne, sceny rodzajowe, martwe natury z motywami symbolicznymi i kwiaty.
Przedsiębiorstwo graficzne Schenka, kierowane początkowo przez niego i jego teścia,
a potem przez niego samego, prowadziło ożywioną działalność i cieszyło się niewątpliwie uzna-
niem współczesnych, skoro liczba grafik sygnowana przez mistrza i sporządzona w jego warszta-
cie opiewa na ponad sześćset4. Jest to oczywiste, że Schenk nie wykonywał swych rycin zupełnie
sam i musiał mieć wielu współpracowników, którzy jednakże nie sygnowali rycin i nie są znani.
269