Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (33-34.1989-1990)

5. Stater. Ateny. Pierwsze dziesięciolecia V w. p.n.e.
Ołów. Muzeum Narodowe w Warszawie. Nr inw.

142768 MN

Ciężar obiektu wskazuje na standard 138, który zdaniem Lang wprowadzono po raz pierwszy
w ostatnich latach V w. p.n.e.19 Takiemu datowaniu przeczy jednak odciśnięty na ciężarku
stempel. Analogie do niego stanowią przedstawienia na monetach egineckich z VI w. p.n.e.20
Skoro zatem urzędnik eginecki potwierdził prawidłowość miernika wagi w VI w. p.n.e., nie
ulega wątpliwości, iż odważnik był używany w tym czasie w handlu na terenie Eginy.

Nasuwa się przeto prosty wniosek. Standard 138 musiał być w użyciu wcześniej, niż sądziła
Lang. Ona sama zresztą, omawiając ciężarki z przedstawieniem głowy byka, stwierdziła, że
symbol ten przyjęto w VI w. p.n.e. na minę cięższą od solońskiej, równą 1,5 tej ostatniej (stan-
dard 138)21. Rzecz jasna, równocześnie mogły być w użyciu odważniki tejże normy wartości
statera z wyobrażeniem astragalu.

Rozważając problem genezy i rozwoju attyckich mierników wagi, doszłam do wniosku,
iż regulacja systemu wag w Atenach została dokonana przez Solona na podstawie stosowanych
tam uprzednio systemów eubejskiego i egineckiego oraz że kontynuacją tego ostatniego była
mina handlowa (standard 138). Posługiwanie się nią niewątpliwie ułatwiało ożywione w VI
w.p.n.e. kontakty handlowe między Atenami a Eginą. Analiza źródeł archeologicznych poz-
woliła wnioskować, że odważniki omawianej normy nie pojawiały się później przez blisko sto
lat. Produkcję ich wznowiono w ostatnich latach V w/p.n.e., co bez wątpienia miało związek
z ponownym nawiązaniem po wieloletniej przerwie stosunków handlowych z Eginą22. Zabytek
z warszawskiej kolekcji potwierdza wcześniejsze ustalenia dotyczące stosowania standardu
138 już w VI w. p.n.e.

105