Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (33-34.1989-1990)

spędzał noc Sylwestrową 1935 r., jako że Nova Herculi została namalowana pół godziny przed
północą. Na razie jednak brak danych na ten temat. Astronomiczne zainteresowania Witka-
cego zamyka kompozycja z 6/7.IY. 1939 r. w Muzeum Okręgowym w Białymstoku. Przed-
stawia ona „mgławicową” twarz-maskę otoczoną sylwetkami czterech czarnych kotów (ił. 28).
Trudno byłoby tę kompozycję związać z konkretnym obiektem czy zjawiskiem astronomicz-
nym. Dotąd interpretowano ją jako przeczucie nadchodzącej wojny, wyraz katastrofizmu
Witkacego109. Wydaje się jednak, że najlepszym komentarzem do tej pracy jest fragment zna-
nej Witkacemu innej książki Jeansa, nieco późniejszej od już cytowanych: „Grecy nie odby-
wali wielkich podróży, istniały przeto części nieba na południe od równika, których nie oglą-
dali nigdy, nie mogli też podzielić ich na gwiazdozbiory. Należy nad tym ubolewać, ponieważ
nowożytni, którzy nadawali nazwy gwiazdozbiorom tej części nieba, nie zawsze zachowywali
godność i prostotę starych nazw. Znajdujemy więc konstelacje o takich nazwach, jak Malarz,
Rylec, Piec Chemiczny; proponowano bardziej jeszcze dziwaczne, np. Harfa Jerzego lub Dąb
Karola I. Niedawno nawet astronom francuski, Lalande, usiłował wprowadzić na niebo kota.
Pisał on: «Kocham koty; uwielbiam koty; można mi chyba wybaczyć, gdy po sześćdziesięciu
latach mozolnych trudów pragnę jednego z nich umieścić na niebie». Zniknął on już jednakże,
zapewne dlatego, że nie czuł się dobrze w towarzystwie swych sąsiadów. Psa Wielkiego, Psa
Małego i Psów Gończych”110. Warto wiedzieć, że Witkacy też lubił koty. Miał ukochaną kotkę
Schyzię i widocznie solidaryzował się z Lałandem w sympatii do tych zwierząt, skoro stworzył

606