DOI Heft:
Wykopaliska i odkrycia archeologiczne
DOI Artikel:Reiche, Andrzej: Polskie wykopaliska w rejonie Eski-Mosul w północnym Iraku w latach 1984-1987
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19642#0668
(ok. 150 000 lat p.n.e.) występowały na 22, a obiekty z górnego paleolitu (ok. 35 000 lat p.n.e.)
na 23 stanowiskach. Część stanowisk z mikroregionu Raffaan reprezentuje osadnictwo starsze
od odkrytego w jaskini Szanidar.
Zebranych zostało ok. 1000 egzemplarzy wytworów paleolitycznych, głównie rdzeni, naci-
naków jednostronnych (ang. choppers) i dwustronnych (ang. chopping tools), pięściaków,
ostrzy lewaluaskich, zgrzebeł, drapaczy oraz surowca odłupkowego i sporadycznie, wióro-
wego. Narzędzia z okresu dolnego paleolitu mają cechy charakterystyczne dla środkowej fazy
kultury aszelskiej, natomiast narzędzia pochodzące ze środkowego i górnego paleolitu cechuje
stosowanie techniki klaktońskiej i lewaluaskiej.
Dzięki polskim badaniom odkryte zostały najstarsze ślady działalności człowieka paleoli-
tycznego w tej części Mezopotamii.
W marcu 1985 r. poszukiwania stanowisk paleolitycznych zostały przeniesione na lewy
brzeg rzeki Tygrys, w okolice miejscowości Fajda. Prowadzili je prof. dr hab. S. K. Kozłowski
i dr K. Szymczak, znajdując ok. 10 stanowisk z tego okresu. Najciekawszym, choć nieoczeki-
wanym, rezultatem tych poszukiwań było odkrycie wczesnoneolitycznej osady na stanowisku
Nemrik 99. Od tej chwili badania nabrały nowego charakteru i z badań powierzchniowych
przekształciły się w regularne prace wykopaliskowe, którymi kieruje prof. S. K. Kozłowski10,
Do tej pory odbyły się trzy kampanie wykopaliskowe.
NEMRIK 9
Nemrik leży ok. 60 km na północny zachód od Mosulu i ok. 5 km na zachód od Fajdy, na
wysokości ok. 345 m n.p.m. Okolica ma urozmaiconą rzeźbę terenu, której charakterystycznym
elementem są liczne, głębokie (do 20 m) wadi, opadające ku rzece. Stanowisko usytuowane jest
na południe od współczesnej wioski, na półwyspie ograniczonym z trzech stron głębokimi wadi.
Jego powierzchnia w części północnej i środkowej jest stosunkowo płaska, łagodne nachylenie
występuje natomiast w części południowej.
Na tak ograniczonym obszarze zostały w starożytności ulokowane dwie osady: wioska
wczesnoneolityczna, obejmująca niemal cały ten obszar, oraz młodsza o 5,5 tysiąca lat osada
średnioasyryjska, zajmująca tylko południowo-wschodnią część stanowiska.
Wioska wczesnoneolityczna. W historii jej osadnictwa udało się wyróżnić trzy
fazy rozwoju, które należą do tzw. neolitu przedceramicznego. Jak dotąd, pozostałości trwa-
łego osadnictwa odkryto jedynie dla dwóch późniejszych faz. Najlepiej przebadana została
pod tym względem faza najmłodsza, datowana metodą C-14 na 1 połowę VII tysiąclecia p.n.e.
Odsłonięto w niej szereg elementów pozwalających na częściową rekonstrukcję układu prze-
strzennego wioski. Jak dotąd są to trzy chaty (dwie okrągłe: 1 i 4, oraz jedna prostokątna: 2),
rozległy brukowany plac zajmujący przestrzeń pomiędzy chatami i na południe od nich usy-
664
na 23 stanowiskach. Część stanowisk z mikroregionu Raffaan reprezentuje osadnictwo starsze
od odkrytego w jaskini Szanidar.
Zebranych zostało ok. 1000 egzemplarzy wytworów paleolitycznych, głównie rdzeni, naci-
naków jednostronnych (ang. choppers) i dwustronnych (ang. chopping tools), pięściaków,
ostrzy lewaluaskich, zgrzebeł, drapaczy oraz surowca odłupkowego i sporadycznie, wióro-
wego. Narzędzia z okresu dolnego paleolitu mają cechy charakterystyczne dla środkowej fazy
kultury aszelskiej, natomiast narzędzia pochodzące ze środkowego i górnego paleolitu cechuje
stosowanie techniki klaktońskiej i lewaluaskiej.
Dzięki polskim badaniom odkryte zostały najstarsze ślady działalności człowieka paleoli-
tycznego w tej części Mezopotamii.
W marcu 1985 r. poszukiwania stanowisk paleolitycznych zostały przeniesione na lewy
brzeg rzeki Tygrys, w okolice miejscowości Fajda. Prowadzili je prof. dr hab. S. K. Kozłowski
i dr K. Szymczak, znajdując ok. 10 stanowisk z tego okresu. Najciekawszym, choć nieoczeki-
wanym, rezultatem tych poszukiwań było odkrycie wczesnoneolitycznej osady na stanowisku
Nemrik 99. Od tej chwili badania nabrały nowego charakteru i z badań powierzchniowych
przekształciły się w regularne prace wykopaliskowe, którymi kieruje prof. S. K. Kozłowski10,
Do tej pory odbyły się trzy kampanie wykopaliskowe.
NEMRIK 9
Nemrik leży ok. 60 km na północny zachód od Mosulu i ok. 5 km na zachód od Fajdy, na
wysokości ok. 345 m n.p.m. Okolica ma urozmaiconą rzeźbę terenu, której charakterystycznym
elementem są liczne, głębokie (do 20 m) wadi, opadające ku rzece. Stanowisko usytuowane jest
na południe od współczesnej wioski, na półwyspie ograniczonym z trzech stron głębokimi wadi.
Jego powierzchnia w części północnej i środkowej jest stosunkowo płaska, łagodne nachylenie
występuje natomiast w części południowej.
Na tak ograniczonym obszarze zostały w starożytności ulokowane dwie osady: wioska
wczesnoneolityczna, obejmująca niemal cały ten obszar, oraz młodsza o 5,5 tysiąca lat osada
średnioasyryjska, zajmująca tylko południowo-wschodnią część stanowiska.
Wioska wczesnoneolityczna. W historii jej osadnictwa udało się wyróżnić trzy
fazy rozwoju, które należą do tzw. neolitu przedceramicznego. Jak dotąd, pozostałości trwa-
łego osadnictwa odkryto jedynie dla dwóch późniejszych faz. Najlepiej przebadana została
pod tym względem faza najmłodsza, datowana metodą C-14 na 1 połowę VII tysiąclecia p.n.e.
Odsłonięto w niej szereg elementów pozwalających na częściową rekonstrukcję układu prze-
strzennego wioski. Jak dotąd są to trzy chaty (dwie okrągłe: 1 i 4, oraz jedna prostokątna: 2),
rozległy brukowany plac zajmujący przestrzeń pomiędzy chatami i na południe od nich usy-
664