DOI Heft:
Wykopaliska i odkrycia archeologiczne
DOI Artikel:Reiche, Andrzej: Polskie wykopaliska w rejonie Eski-Mosul w północnym Iraku w latach 1984-1987
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19642#0671
tały one wykonane z wapiennej masy, w sposób przypominający technikę lanego betonu.
Nie znamy dotąd innych przykładów zastosowania takiej techniki na stanowiskach neoli-
tycznych.
Okrągła chata 1 posiada starszą fazę (1 A), w której funkcję filarów pełniły drewniane słupy osa-
dzone w jamach obłożonych kamieniami. W podłodze chaty odsłonięte zostały cztery takie
jamy, regularnie rozmieszczone. Na podłodze zachowało się także kompletne wyposażenie
chaty, składające się z niskich (ok. 15 cm wys.) glinianych ław, pokrytych bardzo starannie
warstwą tynku, oraz płytkich jam, w których znajdowały się płaskie kamienie noszące ślady
pracy; były to prawdopodobnie pozostałości ówczesnych warsztatów. Tak dobry stan zacho-
wania obiektu zawdzięczamy warstwie gruzu glinianego z konstrukcji dachowej, która zasypała
chatę po pożarze. Dodać trzeba, iż w ścianach chat nie znaleziono jakichkolwiek otworów
wejściowych, toteż przypuszcza się, iż wejście prowadziło przez dach.
Odsłonięcie tej chaty uznać należy za jedno z ważniejszych odkryć z okresu wczesnego
neolitu, nie tylko na stanowisku Nemrik 9, ale i na całym Bliskim Wschodzie.
Wspomniane wyżej brukowisko, wypełniające rozległy, nieregularny plac pomiędzy chatami
i na południe od nich, utworzone zostało z różnej wielkości połupanych otoczaków, przyniesio-
nych spoza stanowiska. Miąższość brukowiska sięgała kilkudziesięciu centymetrów, co było
wynikiem wielokrotnego odnawiania poziomu użytkowego placu. Na jego powierzchni zna-
leziono liczne narzędzia krzemienne i kamienne, m.in. żarna i duże moździerze. Niektóre
z nich zdają się być wmontowane w strukturę, co wskazywałoby, iż plac ów pełnił funkcję pod-
wórza, na którym wykonywano różne prace, od mielenia ziarna poczynając, a na wykonywaniu
narzędzi kończąc. Pomiędzy kamieniami znajdowały się również bardzo liczne szczątki kostne
rozmaitych zwierząt. Największe ich skupienie odnotowano w jamie odpadkowej. W sumie
uzyskano kilkanaście tysięcy fragmentów kości zwierzęcych. Wyniki badań znalezionych szcząt-
ków wskazują, iż mieszkańcy osady hodowali już owce, kozy, świnie i bydło (!), polowali zaś
na gazele i tury12.
W brukowisku znaleziono również fragmenty kamiennych rozcieraczy zakończonych z jed-
nej strony rzeźbionym przedstawieniem głowy zwierzęcia. W pięciu przypadkach są to głowy
ptaków, a w jednym głowa dzikiego kota.
Cmentarz neolityczny. Na południowym skraju stanowiska odsłonięto osiem
pochówków szkieletowych. Zmarli ułożeni byli w płytkich jamach, w pozycji embrionalnej
i różnej orientacji względem stron świata; nie stwierdzono obecności żadnych darów grobowych.
Odnaleziono również pojedyncze pochówki w różnych miejscach brukowiska, z których dwa
zawierały jedynie czaszkę.
Z zabudową drugiej, starszej fazy osady wiążą się owalne chaty 3 i 6. Warto zwrócić uwagę
na fakt, iż pierwsza z wymienionych chat odkryta została w południowo-wschodniej części
stanowiska, pod osadą z okresu średnioasyryjskiego.
667
Nie znamy dotąd innych przykładów zastosowania takiej techniki na stanowiskach neoli-
tycznych.
Okrągła chata 1 posiada starszą fazę (1 A), w której funkcję filarów pełniły drewniane słupy osa-
dzone w jamach obłożonych kamieniami. W podłodze chaty odsłonięte zostały cztery takie
jamy, regularnie rozmieszczone. Na podłodze zachowało się także kompletne wyposażenie
chaty, składające się z niskich (ok. 15 cm wys.) glinianych ław, pokrytych bardzo starannie
warstwą tynku, oraz płytkich jam, w których znajdowały się płaskie kamienie noszące ślady
pracy; były to prawdopodobnie pozostałości ówczesnych warsztatów. Tak dobry stan zacho-
wania obiektu zawdzięczamy warstwie gruzu glinianego z konstrukcji dachowej, która zasypała
chatę po pożarze. Dodać trzeba, iż w ścianach chat nie znaleziono jakichkolwiek otworów
wejściowych, toteż przypuszcza się, iż wejście prowadziło przez dach.
Odsłonięcie tej chaty uznać należy za jedno z ważniejszych odkryć z okresu wczesnego
neolitu, nie tylko na stanowisku Nemrik 9, ale i na całym Bliskim Wschodzie.
Wspomniane wyżej brukowisko, wypełniające rozległy, nieregularny plac pomiędzy chatami
i na południe od nich, utworzone zostało z różnej wielkości połupanych otoczaków, przyniesio-
nych spoza stanowiska. Miąższość brukowiska sięgała kilkudziesięciu centymetrów, co było
wynikiem wielokrotnego odnawiania poziomu użytkowego placu. Na jego powierzchni zna-
leziono liczne narzędzia krzemienne i kamienne, m.in. żarna i duże moździerze. Niektóre
z nich zdają się być wmontowane w strukturę, co wskazywałoby, iż plac ów pełnił funkcję pod-
wórza, na którym wykonywano różne prace, od mielenia ziarna poczynając, a na wykonywaniu
narzędzi kończąc. Pomiędzy kamieniami znajdowały się również bardzo liczne szczątki kostne
rozmaitych zwierząt. Największe ich skupienie odnotowano w jamie odpadkowej. W sumie
uzyskano kilkanaście tysięcy fragmentów kości zwierzęcych. Wyniki badań znalezionych szcząt-
ków wskazują, iż mieszkańcy osady hodowali już owce, kozy, świnie i bydło (!), polowali zaś
na gazele i tury12.
W brukowisku znaleziono również fragmenty kamiennych rozcieraczy zakończonych z jed-
nej strony rzeźbionym przedstawieniem głowy zwierzęcia. W pięciu przypadkach są to głowy
ptaków, a w jednym głowa dzikiego kota.
Cmentarz neolityczny. Na południowym skraju stanowiska odsłonięto osiem
pochówków szkieletowych. Zmarli ułożeni byli w płytkich jamach, w pozycji embrionalnej
i różnej orientacji względem stron świata; nie stwierdzono obecności żadnych darów grobowych.
Odnaleziono również pojedyncze pochówki w różnych miejscach brukowiska, z których dwa
zawierały jedynie czaszkę.
Z zabudową drugiej, starszej fazy osady wiążą się owalne chaty 3 i 6. Warto zwrócić uwagę
na fakt, iż pierwsza z wymienionych chat odkryta została w południowo-wschodniej części
stanowiska, pod osadą z okresu średnioasyryjskiego.
667