DOI Heft:
Część II / Part II. Neerlandica
DOI Artikel:Stefańska, Iwona Maria: Konserwacja Mężczyzny w ciemnym stroju Govaerta Flincka w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45360#0237
236
Neerlandica
il. 111 fig. 11
Stratygrafia z partii
żółtozielonej trawy
pokazuje dwuwarstwową
zaprawę i trzy warstwy
malarskie | Cross-section
of the yellow-green grass
area showing the double
ground and three layers
of paint
fot. I photo Anna Nowicka
Budowa technologiczna obrazu
Malowidło zostało zbudowane na podłożu drewnianym, na cienkiej warstwie zaprawy w ko-
lorze białym (kremowym) i, w zależności od miejsca kompozycji, składa się z dwóch, trzech
(do czterech w partii listowia) warstw malarskich.
Deski dębowego podobrazia zostały pokryte dwuwarstwową zaprawą. Pierwsza warstwa
w kolorze kremowym jest kładziona raczej cienko, przesączona pociemniałym spoiwem,
prawdopodobnie wtarta w fakturę włókien podobrazia w celu wyrównania jego płaszczyzny.
Druga warstwa jest również cienka, w kolorze kremowym, zawiera w swym składzie kredę,
biel ołowiową oraz żółcień żelazową. Pełni ona rolę imprimituiy - według określenia Karela
van Mandera z 1604 inaczej nazywanej primuersel - i jest znamienna dla holenderskiego ma-
larstwa tablicowego, nadając gruntowi tonację jasnożołtawobrunatną (w przeciwieństwie do
szarej, szarobrunatnej lub szarojasnobrunatnej górnej warstwy gruntu w obrazach na płótnie)13.
Na tym podkładzie został wykonany rysunek przy użyciu mieszaniny czerni kostnej, bieli oło-
wiowej oraz związków żelaza (żółcień?). Rysunek artysta potraktował swobodnie, poprawiając
swą kreskę w poszukiwaniu właściwej formy. Obserwując pentimenti, należy uznać, że tworzył
kompozycję dynamicznie, szukając właściwej formy dla przedstawienia portretowanej osoby.
Swoje poszukiwania malarz kontynuował również w dalszych etapach pracy. W warstwie
podmalowania zmienił pierwotną koncepcję, pozostawiając pentimenti, widoczne obecnie
w promieniowaniu podczerwonym. Ostateczny efekt osiągnął, nakładając drugą warstwę
malarską - modelunku.
13 K. M. Groen, An Investigation..., op. cit. Zob. też: E. van de Wetering, Rembrandt. The Painter..., op. cit.,
rozdz.2, Painting Materials and Working Methods of the Young Rembrandt. The Ground, s. 17-23; Ashok Roy, The ground
lay er: function and type [w:J D. Bomford, Ch. Brown, A. Roy et al., Art in the Making..., op. cit., s. 27-29.
Neerlandica
il. 111 fig. 11
Stratygrafia z partii
żółtozielonej trawy
pokazuje dwuwarstwową
zaprawę i trzy warstwy
malarskie | Cross-section
of the yellow-green grass
area showing the double
ground and three layers
of paint
fot. I photo Anna Nowicka
Budowa technologiczna obrazu
Malowidło zostało zbudowane na podłożu drewnianym, na cienkiej warstwie zaprawy w ko-
lorze białym (kremowym) i, w zależności od miejsca kompozycji, składa się z dwóch, trzech
(do czterech w partii listowia) warstw malarskich.
Deski dębowego podobrazia zostały pokryte dwuwarstwową zaprawą. Pierwsza warstwa
w kolorze kremowym jest kładziona raczej cienko, przesączona pociemniałym spoiwem,
prawdopodobnie wtarta w fakturę włókien podobrazia w celu wyrównania jego płaszczyzny.
Druga warstwa jest również cienka, w kolorze kremowym, zawiera w swym składzie kredę,
biel ołowiową oraz żółcień żelazową. Pełni ona rolę imprimituiy - według określenia Karela
van Mandera z 1604 inaczej nazywanej primuersel - i jest znamienna dla holenderskiego ma-
larstwa tablicowego, nadając gruntowi tonację jasnożołtawobrunatną (w przeciwieństwie do
szarej, szarobrunatnej lub szarojasnobrunatnej górnej warstwy gruntu w obrazach na płótnie)13.
Na tym podkładzie został wykonany rysunek przy użyciu mieszaniny czerni kostnej, bieli oło-
wiowej oraz związków żelaza (żółcień?). Rysunek artysta potraktował swobodnie, poprawiając
swą kreskę w poszukiwaniu właściwej formy. Obserwując pentimenti, należy uznać, że tworzył
kompozycję dynamicznie, szukając właściwej formy dla przedstawienia portretowanej osoby.
Swoje poszukiwania malarz kontynuował również w dalszych etapach pracy. W warstwie
podmalowania zmienił pierwotną koncepcję, pozostawiając pentimenti, widoczne obecnie
w promieniowaniu podczerwonym. Ostateczny efekt osiągnął, nakładając drugą warstwę
malarską - modelunku.
13 K. M. Groen, An Investigation..., op. cit. Zob. też: E. van de Wetering, Rembrandt. The Painter..., op. cit.,
rozdz.2, Painting Materials and Working Methods of the Young Rembrandt. The Ground, s. 17-23; Ashok Roy, The ground
lay er: function and type [w:J D. Bomford, Ch. Brown, A. Roy et al., Art in the Making..., op. cit., s. 27-29.