Studia Waweliana (1.1992)

cianu i cylindryczną nastawą. Obie kondygnacje
zbudowane są z kwadratowych kafli ściennych, stoją
na profilowanych bazach i zwieńczone są wydatnym
gzymsem. Bryła w pewien sposób nawiązuje do
„kominowej" formy konstrukcji tradycyjnych, lecz
dzięki zmianie proporcji poszczególnych kondygnaqi
stwarza nowy efekt estetyczny. Taki kształt można
uważać za formę przejściową od konstrukcji renesan-
sowych do kubicznych budowli barokowych.

Piec III — rekonstrukcja formy „nowoczesnej" (fig. 30)

Jest to również piec dwuskrzyniowy na murowa-
nym cokole. Obie kondygnacje w kształcie prosto-
padłościanów zbudowane są z kwadratowych kafli
ściennych; część dolna (ogniowa) jest nieco większa
od nastawy. Podstawę stanowi profilowana baza,
obie kondygnacje wieńczy wydatny gzyms. Tego typu
konstrukcje mogły być rozbudowywane do większej
liczby skrzyń, stanowiły bowiem uniwersalne roz-
wiązanie, które mogło być zastosowane w każdym
rodzaju wnętrza. Forma ta w Europie stała się
punktem wyjścia kształtowania pieców barokowych.

W dwóch ostatnich rekonstrukcjach różne moż-
liwości użycia kafli łączących oraz różnej liczby kafli
ściennych spowodowałyby zmiany profilu bryły lub
wpłynęłyby na proporcje obu kondygnacji. Ukazano
dwie możliwości układania kafli w piecu: system
„szachownicowy" i „mijany", gdyż oba były stosowa-
ne w późnym renesansie. Zachowane fragmenty kafli
świadczą o tym, że piece te miały kolor zielony.

Dekoracja na późnorenesansowych kaflach za-
prezentowanego zespołu, aczkolwiek niezwykle po-
pularna w całym Krakowie, nie wyczerpuje zasobu
motywów stosowanych w tym czasie do ozdabiania
pieców we wnętrzach mieszkalnych. Warto jednak
podkreślić, że dwie ostatnie z przedstawionych pro-
pozycji rekonstrukcji wyglądu architektury pieców
można odnieść do wszystkich pieców z okresu póź-
nego renesansu budowanych z kafli o innym rodzaju
dekoracji

30. Rysunek rekonstrukcyjny pieca III
(forma nowoczesna)
(rys. M. Zagórska)

ZAKOŃCZENIE

W trakcie opracowywania późnorenesansowych
kafli z motywem rozety w kwadracie, pochodzących
z pieców wawelskich, natrafiono na wiele problemów,
m.in. dotyczących rozwoju kaflarstwa polskiego i je-
go związków z kaflarstwem europejskim. Zespół ten
znakomicie odzwierciedla przemiany, jakie zachodzi-

ły w kaflarstwie u schyłku renesansu oraz te, które
szły w parze z nowymi poszukiwaniami artystycz-
nymi Kafle z tego zespołu ozdobione są wzorem
wynikającym z gustów i prądów ideowych epoki,
w której powstały. Zrezygnowano w nim z bogatego
i zindywidualizowanego detalu na korzyść bardziej

65