Studia Waweliana (14.2009)

7. Aleksander Raczyński wg Jana Matejki, Stańczyk w czasie
balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska,
1862-1877. Zamek Królewski na Wawelu (fot. S. Michta)

Jana Styfiego36. O kopiowaniu obrazu wspomniał też Marian
Gorzkowski: „Wielu robiło kopie z tegoż obrazu, jak malarz
Głuchowski pod Kołomyją itd.”37.
36 Ibidem, s. 70, 72.
37 Gorzkowski, o.c., s. 15.
38 Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 7275.
39 Matejko. Obrazy olejne..., s. 105.
40 E. Swieykowski, Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk
Pięknych w Krakowie 1854-1904. Pięćdziesiąt lat działalności dla
ojczystej sztuki, Kraków 1905, s. 178.
"Ibidem, s. 10,23,59, 89.

W zbiorach wawelskich jest również wykonana na
początku XX wieku, kopia powstałej w roku 1869 Unii
lubelskiej™. W stosunku do oryginału (298 x 512 cm) jest
bardzo zmniejszona, ma wymiary 63 x 100 cm, czyli została
wykonana w skali 1:5. Niestety, w odróżnieniu od Stańczyka,
nie jest możliwe przypisanie pracy konkretnemu malarzowi.
O istniejących kopiach obrazu Matejki nie wzmiankowała
Sroczyńska, która wymieniła jedynie miedzioryt autorstwa
Henryka Redlicha, wydany w 1881/1882 przez krakowskie
Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych jako premia dla
członków39. Wiadomo jednak, że Unia lubelska została sko-
piowana przez Wandę Wojnarowską w technice akwareli;
praca artystki była eksponowana w krakowskim Towarzy-
stwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w 1874 roku40. Problem
kopiowania obrazów Matejki przez dziewiętnastowiecznych
artystów jest interesujący i, jak się wydaje, nie do końca
jeszcze zbadany. Jego dzieła posłużyły za wzór m.in. Stani-
sławowi Bieńkiewiczowi {Dźwignienie dzwonu Zygmunta,
wystawiony w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk
Pięknych w 1875), Marii Cukrowiczównie {MaciekBorkowic,
wyst. w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych
w 1875), Izydorowi Jabłońskiemu (Wnętrze grobu Kazimierza
Wielkiego, wyst. w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół
Sztuk Pięknych w 1869), Tomaszowi Lisiewiczowi {Święty
Ludwik, wyst. w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk
Pięknych w 1875)41.
Agnieszka Janczyk

Przedstawienia kaplic w katedrze na Wawelu w twórczości Saturnina Świerzyńskiego

Kaplica Lipskich
Jednym z ulubionych i najczęściej podejmowanych
tematów w twórczości krakowskiego malarza Saturnina
Świerzyńskiego (1820-1885) było wnętrze katedry wawel-
skiej. Barbara Fischinger, która zapoczątkowała badania nad
dziełami tego artysty, w spisie prac dołączonym do artykułu
poświęconego Świerzyńskiemu, wymieniła wszystkie znane
jej obrazy olejne1. Autorka komunikatu, zajmująca się tym
zagadnieniem od kilku lat, znacząco powiększyła tę pod-
stawową bazę danych, głównie w oparciu o sporządzony
przez samego malarza spis obrazów olejnych, rysunków
i akwarel, zawierający kilkaset pozycji2, lecz także o obiekty
znajdujące się w zbiorach muzealnych i prywatnych. Do tej
pory udało się odnaleźć jedynie część obrazów i rysunków o
tematyce wawelskiej oraz kilkanaście fotografii prac artysty.
Wśród nich są ogólne ujęcia wnętrza katedry, widoki kaplic
oraz poszczególnych nagrobków znajdujących się w kate-
drze. Na podstawie tych dzieł można stwierdzić, że artysta
systematycznie dokumentował świątynię, przedstawiając
m.in. prezbiterium (1870), nawę boczną południową (1873),

nawę boczną północną (1877), chór i nawę główną (1880),
kaplice: Lipskich (1871), Mariacką (Stefana Batorego; trzy
wersje: 1861, 1881), Świętokrzyską (1882), Zygmuntowską
(1879), konfesję św. Stanisława (1875?, 1878), oraz wnętrze
skarbca katedralnego (1883)3. Wartościowe dla badań nad
ikonografią katedry są rysunki ukazujące królewskie nagrobki:
Władysława Łokietka (1844), Kazimierza Wielkiego (1856?,
1871), Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta (1872),
Kazimierza Jagiellończyka (1882) oraz trumny: Zygmunta
Augusta (1872?), Jana Kazimierza (1873), Anny Austriaczki
(1873), Anny Jagiellonki (1879), a także sarkofag Tadeusza
Kościuszki i pomnik Włodzimierza Potockiego (1846).
1 B. Fischinger, ObrazSaturninaŚwierzyńskiego —„ Wnętrze
katedry wawelskiej ”, Studia DW 5: 1991, s. 497-504.
2 Spis obrazów przeze mnie malowanych jako też dochodów i wy-
datków malarskich i rysunkowych tudzież dochodów z lekcji przeze mnie
udzielanych, BN, Zbiory Specjalne (Dz. Rkps.), sygn. akc. 12 777.
3 Problematyka wawelska w twórczości Saturnina Świerzyńskie-
go zostanie szerzej omówiona w przygotowywanej pracy doktorskiej
dotyczącej tego malarza.

259