Studia Waweliana (14.2009)

11. Kształtka wzmacniająca wsunięta w otwór korony dzwonu dużego


12. Dodatkowe elementy wzmacniające koronę dzwonu dużego:
rama (u góry), tuleja z dźwignią (u dołu po lewej), części złączne
(u dołu z prawej)


13. Unikatowy system okuć umożliwiający uchwycenie
uszkodzonej korony dzwonu dużego

stąpił dwóch wielkich zaszczytów godnych fundacji dzwonu
- otrzymał święcenia biskupie i został kanclerzem Akademii
Krakowskiej. Dzwon duży w roku 1454 testamentem fundato-
ra został darowany katedrze2. Nie dane było jednak długo cie-
szyć się tym darem, gdyż krótko po śmierci fundatora dzwon


14. Dzwon „Kardynał” w wieży Zygmuntowskiej katedry na Wawelu

urwał się i uległ uszkodzeniu3. Nie został jednak przelany,
co sugerują niektórzy badacze. Mimo znacznych uszkodzeń
korony dzwon, po dokonaniu opisanych wcześniej napraw,
zawieszono na wieży Wikaryjskiej, gdzie wisi do dzisiaj.
Inny dzwon związany ze Zbigniewem Oleśnickim to „Kar-
dynał” zawieszony w wieży Zygmuntowskiej (fig. 14). Został
odlany w roku 1445 z fundacji kapituły. Nie był więc przelany
z dzwonu „Zbyszko”, gdyż ten istnieje do dziś. „Kardynał”
musiał być odlany jako nowy dzwon4. Było to już po śmierci
Oleśnickiego, a kapituła, chcąc zapewne uczcić jego zasługi,
dedykowała mu ten nowo odlany dzwon.
Wróćmy jednak do wieży Srebrnych Dzwonów. Dzwon
średni również odsłonił swoje tajemnice. Odczepienie klosza
od jarzma ujawniło jego kształt (fig. 15). Korona dzwonu jest
rozbudowana (fig. 16) i zwieńczona tzw. kluczem z sercowatym
otworem (fig. 17). Obydwa imadła, ustawione w płaszczyźnie
2 M. Rokosz, Dzwony i wieże Wawelu, Kraków 2006, s. 181:
„w dniu 15 maja 1454 r., a więc na dziesięć miesięcy i dwa tygodnie
przed zgonem [...] Znaczy to, że testator przeznacza (przydziela)
i darowuje swej katedrze jakąś nolam majorem” (dot. testamentu
kardynała Oleśnickiego).
3 Cytat z Roczników Długosza za: R o k o s z, o. c., s. 177: „Bardzo
dobry dzwon zwany Zbyszkiem, wydający miły dźwięk - ufundował
go na swój koszt kardynał i biskup krakowski Zbigniew i nadał mu
przy poświęceniu swoje imię - poruszony ze swego miejsca, gdy w
niego bito, spadł i swym upadkiem rozbił górne części ucha [...] na
koszt Kościoła naprawiono go przez nowe odlanie”.
4 Rokosz, o.c., s. 183: „Kontraktz [...] ludwisarzem[...] dotyczy
raczej odlania nowego dzwonu niż jakiegoś przegwu. W zapisce nie
wspomina się o transformacji starego uszkodzonego dzwonu na nowy .

278