Studia Waweliana (19.2021)

1. Obraz sztalugowy na płótnie Chrystus Ukrzyżowany w asyście Świętych Giovanniego Fran-
cesca Barbieriego zw. Guercino (ok. 1630) z ołtarza kaplicy Potockich w katedrze wawelskiej,
widok ogólny lica przed konserwacją (fot. I. Jakubczyk)



2. Fragment obrazu z twarzą anioła towa-
rzyszącego św. Franciszce Rzymiance, stan
przed konserwacją (fot. I. Jakubczyk)

3. Fragment obrazu z płaszczem św. Elżbiety
Węgierskiej, stan przed konserwacją
(fot. I. Jakubczyk)

w roku 1947 był alarmujący11. Obraz został poddany
konserwacji przed rokiem 195412, jednak zakres i cha-
rakter przeprowadzonych wtedy prac nie są obecnie
znane. Jego kolejną konserwację przeprowadzono praw-
dopodobnie w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku.
W roku 1991 płótno wypożyczono na wystawę w Bolonii
i Cento, przy okazji której odnalezione zostały trzy ry-
sunki przygotowawcze do jego wykonania13.
Wspomniane prace konserwatorskie prowadzone
przy obrazie pozytywnie i stosunkowo trwale wpły-
nęły na jego stan - dlatego poziom utrzymania dzieła
w roku 2013 można było określić jako dobry (ił. 1-3).
Nie obserwowano zjawisk zagrażających jego istnieniu.
Spośród występujących zniszczeń widoczne były głów-
nie takie, które wynikały z ekspozycji w intensywnie
eksploatowanym wnętrzu oraz ze zmian w materia-
łach zastosowanych we wcześniejszych konserwacjach.
Można było wśród nich wyróżnić:

• siatkę drobnych spękań występującą na całej po-
wierzchni warstwy malarskiej (il. 4-8);
■ niewłaściwie opracowane powierzchnie uzupełnień
ubytków gruntu (w prawym dolnym narożniku ob-
razu);
■ zmatowienie i zmiany kolorystyczne wcześniejszych
retuszy warstwy malarskiej, obecne w wielu punk-
tach obrazu (il. 5-8);
• oślepnięcie werniksu w dolnych rejonach malowidła,
spowodowane prawdopodobnie praktyką stosowa-
nia wilgotnych szmatek w pracach porządkowych;
■ spieczenie warstwy malarskiej, którego przyczyną
w przeszłości była najpewniej zbyt duża bliskość pa-
lących się świec ustawionych na ołtarzu;
• lekkie pofalowanie powierzchni obrazu przy ze-
wnętrznych krawędziach, wynikające z naciągu
płótna;
■ rysujące się odbicia krosien na licu malowidła;

11 akkk, b. sygn., Protokoły sesji kapitulnych (1938-1954). Protokół z 19 iv 1947. Za: ibidem, s. 146.
12 akkk, A. Cath. 3810, Memoriał Krakowskiej Kurii Metropolitalnej w sprawie zniszczeń wojennych Katedry Wawelskiej oraz prac już wykonanych i do wy-
konania koniecznych dla odnowienia Katedry i konserwacji jej zabytków ze stycznia 1954 r. Zob.: J. Urban, Katedra na Wawelu..., s. 658 (Aneks xxix).
13 D. Nowacki, op. cit., s. 16, 27, za nim też literatura: D. Mahoń, II Guercino (Giovanni Francesco Barbieri, 1591-1666). Catalogo critico dei disegni, Bologna
1968, s. 120-121, nr 122; Catalogue of the Ellesmere Collection ofDrawings by the Carracci and the Other Bolognese Masters [katalog aukcyjny], 1, Sotheby & Co.,
London, 11 vi 1972, nr 96, London 1996; D. Mahoń, D. Ekserdjian, H. Davies, Guercino Drawings from the Collections of Denis Mahoń and the Ashmolean
Museum, [b.m.] 1986, s. 12, nr 20; L. Salerno, I dipinti del Guercino, Roma 1988, s. 223, nr 129; D. Mahoń, N. Turner, The Drawings of Guercino in the Collection
ofHer Majesty The Queen at Windsor Castle, Cambridge 1989, s. 30, nr 36; Giovanni Francesco Barbieri II Guercino..., s. 168, 206, nr 74.

109