Studia Waweliana (19.2021)

Studia Waweliana
Tom xix, 2018
PL ISSN 1230-3275

MAGDALENA PIWOCKA

Mistrz. Profesor Jerzy Szabłowski
- w Zamku i na Uniwersytecie1

Mam świadomość, że tytuł obiecuje zbyt dużo. Na pew-
no nie powinni Państwo oczekiwać pełnej monografii
Bohatera tego wspomnienia. Profesor Jerzy Szabłow-
ski ma już życiorys, pióra Jerzego Petrusa, w Polskim
słowniku biograficznym, hasło w Encyklopedii Krako-
wa, a także kilka wspomnień, bibliografię i omówienie
dorobku w dziejach polskiej historii sztuki2. Dlatego
na wstępie - krótkie przypomnienie postaci Profeso-
ra ograniczę do kalendarium, które oparłam na tekście
w psb. Z konieczności będzie to wybór faktów, za co
z góry przepraszam.
Wielu wydarzeń z bogatej biografii Profesora - takich
jak wojna i okupacja - nie trzeba komentować, bo są
one częścią naszej wspólnej historii. Zakładam, że nie
wypełnię w sposób wystarczający obu członów tytułu
(„w Zamku i na Uniwersytecie”), ale nie zamierzam ich
oddzielać, bo w życiu Profesora te dwie sfery aktywno-
ści ustawicznie się przenikały.
Jerzy Szabłowski urodził się w Krakowie 30 stycz-
nia 1906 roku. Jego rodzice - Mieczysław, doktor praw,
i Stanisława z Pawliców - mieli już starszą córkę Zo-
fię. Jerzy po ukończeniu Gimnazjum im. Króla Jana iii
w roku 1924 zaczął studiować historię sztuki na Uni-
wersytecie Jagiellońskim. Jego nauczycielami byli Ta-
deusz Szydłowski, Julian Pagaczewski, Jerzy Mycielski
i Wojsław Mole. Z Zakładem Historii Sztuki uj związał

się - w pewnym sensie na zawsze, tylko z dziesięciolet-
nią przerwą „w środku kariery” (il. 1).
Doktoryzował się w roku 1931 na podstawie rozprawy
Architektura Kalwarii Zebrzydowskiej. Wcześniejsze i ko-
lejne artykuły - o kościele św. Marka czy o ikonografii
śmierci w xvn wieku, a także ważna praca o tryptyku
mikuszowickim - skupiały się na sztuce polskiej od go-
tyku do baroku, w szerokim kontekście europejskim.
W roku 1935 Szabłowski przeniósł się do Warszawy.
Tam był zatrudniony jako referendarz w Państwowych
Zbiorach Sztuki oraz zastępca kierownika Centralnego
Biura Inwentaryzacji (cbi). Tak zaczęła się Jego przy-
goda z inwentaryzacją. W ramach Państwowych Zbio-
rów Sztuki przydzielono Mu w roku 1937 opiekę nad
pałacem Łazienkowskim. Po kilku miesiącach dyrekto-
rowania wydał Widoki, plany i projekty Łazienek, plon
wystawy otwartej w roku 1937.
Rok później 1938 został kierownikiem cbi, a w lip-
cu 1939 - kierownikiem Państwowych Zbiorów Sztuki.
Na tych pozycjach zastała Go wojna. Archiwum klisz
fotograficznych, planów i rysunków pomiarowych,
które zgromadził w cbi - musiał wkrótce ewakuować
i wraz z prof. Janem Zachwatowiczem ocalił i ukrył je
przed okupantem. W powstaniu warszawskim uczest-
niczył w cywilnej obronie miasta i został wówczas cięż-
ko ranny.

1 Tekst, wygłoszony 26 ix 2019 r. w Zamku Królewskim na Wawelu, w przeddzień 30. rocznicy śmierci Profesora, został złożony do druku w pierwotnej
formie „audialnej”, pozbawionej aparatu naukowego. Wyjątek stanowią biogramy i wspomnienia poświęcone prof. Szabłowskiemu, powołane w przyp. 2.
2 Profesorowi Jerzemu Szabłowskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin - wawelscy współpracownicy i uczniowie, oprać. M. Piwocka, J.T. Petrus, Kraków
1986 [druk okolicznościowy zawierający kalendarium działalności i bibliografię]; K. Kuczman, J.T. Petrus, Jerzy Szabłowski (1906-1989), Studia dw, 5,1991,
s. 7-26 [wspomnienie i bibliografia]; M. Piwocka, Jerzy Szabłowski. 1906-1989, fha, 27,1991, s. 5-12 [wspomnienie]; A. Małkiewicz, Jerzy Szabłowski (1906-
1989), bhs, 54,1992, nr 2, s. 95-101; Szabłowski Jerzy [w:] Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000, s. 943; A. Małkiewicz, Z dziejów polskiej historii
sztuki, Kraków 2005, s. 171-185; J.T. Petrus, Szabłowski Jerzy [w:] psb, t. 47, Warszawa-Kraków 2009-2010, s. 341-344.

127