DOI Artikel:
Sypczuk, Piotr: Park-pomnik „braci” Stanisława Kostki i Ignacego Potockich, czyli Gucin-Gaj w świetle symboliki wolnomularskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35074#0126
!22
7Vorb7;'n, Wrocław 1978,
s. 40-46; K.Załęski,
7786 przez A.P.W.M.B.S.P.;
Warszawa 1949, s. 150.
29 AGAD, Archiwum
(dalej: AGWii.), Rachunek
7824 i 7825 (uzupełnienia)
nr 302; zob. L. Majdecki,
op. s. 53-54.
2° K. Załęski, op. eh.,
s. 101-102.
s.l30;PSypczuk,
op. ch., s. 127.
^ H. Skimborowicz,
W. Gerson, op. eh.,
s. 180.
w środowisku wolnomularskim swoisty kult Natury sprawiał, że
była ona źródłem wiary, podstawą moralności i praw czy wzorem
dla sztuki ogrodowej.
Wskazując na związki między parkiem krajobrazowym a wolno-
mularstwem, należy wspomnieć motyw podróży czy wędrówki.
Droga masona ku poznaniu i samodoskonaleniu nie była prosta,
wiodła zawiłymi ścieżkami, pełnymi zaułków zawierających w so-
bie tajemnicę. To w pełni odpowiadało koncepcji parku krajobra-
zowego, z jego krętymi alejkami, które w symbolice masońskiej
ucieleśniały drogę ku Prawdzie. Tak więc wędrówka wolnomularza
po parku przybiera postać „podróży moralnej", podczas której czło-
wiek zdolny był zagłębić się w autorefleksji i rozmyślaniach nad
sensem istnienia. Wątki wolnomularskie odnajdujemy też w ukła-
dzie kompozycyjno-przestrzennym pamiątkowego parku, który
zbudowany jest na zasadzie kontrastu między zacienionym masy-
wem drzew (część północna) a otwartą polaną (część południowa).
Przeciwstawne elementy w strukturze założenia parkowego można
utożsamić z personifikacją Dnia i Nocy, czyli Dianą i Apollem, któ-
re w symbolice masońskiej odnoszą się do dwóch podstawowych
stopni: ucznia i czeladnika (Księżyca i Słońca). W rozwiązaniu
tym pobrzmiewa echo dualizmu, z dwiema podstawowymi posta-
ciami bytu, oznaczającymi świat ducha i świat materii-'.
Monumenty parkowe w Gucin-Gaju także miały związek z symbo-
liką wolnomularską, zwłaszcza pomniki o cechach egiptyzują-
cych, które kojarzyły się z odległą przeszłością, kryjącą w sobie
tajemnicę, a zarazem u adeptów „sztuki królewskiej" wywoływa-
ły oczywiste asocjacje. W tym kontekście należy przytoczyć zna-
mienną wypowiedź Stanisława Kostki Potockiego, który stwier-
dził, iż Fy/y??*, /jMreyc g%^ 777^7^8,7/ w jo%882%p%8A;
7^8 228^82^8^28 82%822 y28%77727(7/, 82%%828%8 28% 2%%%2 - %282%%%2/
%^2282 7%%6?2Y7882, 22%7*y7*8 %2%2. 8%P2y6(%2; 0288 j9%7%2^%8
2%82%/28%28% (%/8777%78 y782yj02282828%2%; %% %077 2 8 8, 7*8 77 %0.S'820/
27228^8227^ % 27722(7 %%/7%(?affg28y0 2 %7°0^020; 7*8 7*0 8% 82^%8%8^%8
28207*^ 2 j9082%7*%2 0%82^028 %%82yoA^.
Przy wejściu do pamiątkowego parku wzniesiono z inicjatywy Alek-
sandry Potockiej posąg Lo28%% Ay2)o.S'%28yo oraz obelisk [il-ój, któ-
ry w archiwaliach określany jest jako P27*%7722o(%^. W Gucin-Gaju
znajdowały się także obeliski ufundowane przez ministra Tadeu-
sza Mostowskiego oraz Aleksandra Potockiego. Ponadto Aleksan-
dra Potocka wystawiła ku czci swego męża monument wzorowany
na rzymskim sarkofagu Scypiona Barbatusa Iii-s], którego forma
nawiązuje do ołtarza, należącego do repertuaru ważnych symboli
masońskich i odgrywającego istotną rolę w obrzędach wolnomu-
larskicfp". W parku wzniesiono również skromniejsze pomniki,
jak tablica erekcyjna czy kamienie pamiątkowe ufundowane przez
włościan z dóbr wilanowskich oraz dyrektora Michała Szuberta.
STUDłA WłLANOWSKłE XtX
7Vorb7;'n, Wrocław 1978,
s. 40-46; K.Załęski,
7786 przez A.P.W.M.B.S.P.;
Warszawa 1949, s. 150.
29 AGAD, Archiwum
(dalej: AGWii.), Rachunek
7824 i 7825 (uzupełnienia)
nr 302; zob. L. Majdecki,
op. s. 53-54.
2° K. Załęski, op. eh.,
s. 101-102.
s.l30;PSypczuk,
op. ch., s. 127.
^ H. Skimborowicz,
W. Gerson, op. eh.,
s. 180.
w środowisku wolnomularskim swoisty kult Natury sprawiał, że
była ona źródłem wiary, podstawą moralności i praw czy wzorem
dla sztuki ogrodowej.
Wskazując na związki między parkiem krajobrazowym a wolno-
mularstwem, należy wspomnieć motyw podróży czy wędrówki.
Droga masona ku poznaniu i samodoskonaleniu nie była prosta,
wiodła zawiłymi ścieżkami, pełnymi zaułków zawierających w so-
bie tajemnicę. To w pełni odpowiadało koncepcji parku krajobra-
zowego, z jego krętymi alejkami, które w symbolice masońskiej
ucieleśniały drogę ku Prawdzie. Tak więc wędrówka wolnomularza
po parku przybiera postać „podróży moralnej", podczas której czło-
wiek zdolny był zagłębić się w autorefleksji i rozmyślaniach nad
sensem istnienia. Wątki wolnomularskie odnajdujemy też w ukła-
dzie kompozycyjno-przestrzennym pamiątkowego parku, który
zbudowany jest na zasadzie kontrastu między zacienionym masy-
wem drzew (część północna) a otwartą polaną (część południowa).
Przeciwstawne elementy w strukturze założenia parkowego można
utożsamić z personifikacją Dnia i Nocy, czyli Dianą i Apollem, któ-
re w symbolice masońskiej odnoszą się do dwóch podstawowych
stopni: ucznia i czeladnika (Księżyca i Słońca). W rozwiązaniu
tym pobrzmiewa echo dualizmu, z dwiema podstawowymi posta-
ciami bytu, oznaczającymi świat ducha i świat materii-'.
Monumenty parkowe w Gucin-Gaju także miały związek z symbo-
liką wolnomularską, zwłaszcza pomniki o cechach egiptyzują-
cych, które kojarzyły się z odległą przeszłością, kryjącą w sobie
tajemnicę, a zarazem u adeptów „sztuki królewskiej" wywoływa-
ły oczywiste asocjacje. W tym kontekście należy przytoczyć zna-
mienną wypowiedź Stanisława Kostki Potockiego, który stwier-
dził, iż Fy/y??*, /jMreyc g%^ 777^7^8,7/ w jo%882%p%8A;
7^8 228^82^8^28 82%822 y28%77727(7/, 82%%828%8 28% 2%%%2 - %282%%%2/
%^2282 7%%6?2Y7882, 22%7*y7*8 %2%2. 8%P2y6(%2; 0288 j9%7%2^%8
2%82%/28%28% (%/8777%78 y782yj02282828%2%; %% %077 2 8 8, 7*8 77 %0.S'820/
27228^8227^ % 27722(7 %%/7%(?affg28y0 2 %7°0^020; 7*8 7*0 8% 82^%8%8^%8
28207*^ 2 j9082%7*%2 0%82^028 %%82yoA^.
Przy wejściu do pamiątkowego parku wzniesiono z inicjatywy Alek-
sandry Potockiej posąg Lo28%% Ay2)o.S'%28yo oraz obelisk [il-ój, któ-
ry w archiwaliach określany jest jako P27*%7722o(%^. W Gucin-Gaju
znajdowały się także obeliski ufundowane przez ministra Tadeu-
sza Mostowskiego oraz Aleksandra Potockiego. Ponadto Aleksan-
dra Potocka wystawiła ku czci swego męża monument wzorowany
na rzymskim sarkofagu Scypiona Barbatusa Iii-s], którego forma
nawiązuje do ołtarza, należącego do repertuaru ważnych symboli
masońskich i odgrywającego istotną rolę w obrzędach wolnomu-
larskicfp". W parku wzniesiono również skromniejsze pomniki,
jak tablica erekcyjna czy kamienie pamiątkowe ufundowane przez
włościan z dóbr wilanowskich oraz dyrektora Michała Szuberta.
STUDłA WłLANOWSKłE XtX