Chrościcki, Juliusz A.; Rottermund, Andrzej: Atlas architektury Warszawy (Warszawa, 1977)

ROZWOJ PRZESTRZENNY

Warszawa leży w centrum Mazowsza nad środkowym biegiem Wisły, która dziełi
miasto na część łewobrzeżną i prawobrzeżną (Pragę). Charakterystyczną cechą
ukształtowania terenu Warszawy łewobrzeżnej jest skarpa dochodząca do 35 m
wysokości, poprzecinana łicznymi wąwozami. Na odcinku północnym skarpa
biegnie w pobliżu Wisły (Młociny, Bielany, Żoliborz, Stare Miasto, Śródmieście),
na odcinku południowym odsuwa się od niej (Mokotów, Ursynów, Natolin). Na
prawym brzegu Wisły kilkumetrowy próg dzieli teren na część zalewową i płaski
taras równiny praskiej. Korzystne warunki geograficzne zaważyły przede wszyst-
kim na genezie i wczesnej fazie rozwojowej miasta. Okolice przyszłej Warszawy
były miejscem szczególnie dogodnym do przeprawy przez rzekę, a wąwozy tworzy-
ły naturalne zjazdy. Również stosunkowo stałe w tym miejscu koryto rzeki stawia-
ło te okolice przed innymi miejscami w kotlinie Wisły. Warunki hydrograficzne nie
odegrały większej roli w rozwoju przestrzennym Warszawy i tylko podmokłe oko-
lice późniejszych ulic: Bagna, Nalewek i Stawek dość długo pozostawały nie zabu-
dowane. Od początku rozwoju miasta zaniedbywano sprawę odpowiedniego
zagospodarowania brzegów Wisły.
W Kotlinie Warszawskiej, podobnie jak w innych regionach, początki osadnictwa
przypadają na w. X. Podział zajęć oraz intensywny rozwój różnych form wymiany


8