DOI Artikel:
Mylōnas, Kyriakos D.: Idas Marpēssa kai Apollōn
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13161#0038
55
ΙΔΑΣ ΜΑΡΠΙΙΣΣΑ ΚΑΙ ΑΠΟΛΛΩΝ
56
παρόντι τεύχει της Αρχαιολογικής Εφημερίδος.
Αί μορφαι κατά τ6 πλείστον μέρος πλην της εν
μέσω ίσταμένης γυναικός διασωθείσης σχεδόν όλο-
κλήοου εινε κολοβαί" εχουσι δέ χρώμα μέλαν έπι
εδάφους ερυθρού πλην των γυμνών μερών της γυναι-
κείας μορφής και τών έπι του χιτώνος αυτής κατά
ζώνας γεγραμμένων ζώων έχόντων χρώμα λευ-
κόν. Ή παραγναθις και 6 θώραξ τοϋ έν άριστερα τοΰ
όρώντος και έντεταμένον τό τόξον κρατούντος πολε-
μιστοϋ έχουσι χρώμα έρυθρόν βαθύ , τό αύτό έπίσης
χρώμα εχει ή κόμη, ό δφθαλμός και τό περι την
κοιλίαν οιονεί περίζωμα τοϋ κρατούντος ισχυρώς άπό
του βραχίονος την έν μέσω γυναικείαν μορφήν και
άποπειρωμένου νά άπαγάγη αυτήν βιαίως" προσέτι
δέ τό αύτό /ρώμα εχει και ή περι την κόμην της
γυναικός περιδεδεμένη ταινία.
Αί περιγραφαι (άΪ6 ϋηΐΠδδβη) ένιαχοΰ τών με-
λών του σώματος και τών ενδυμάτων και άλλαι
τινές γραμμαι ως έπι τών τόξων και τών φαρετρών
εινε έγκεχαραγμέναι όξεϊ έργαλείω. Τό γάνωμα του
άγγείου σώζεται ίκανώς, μάλιστα δέ έπι τοΰ μέλα-
νος χρώματος. Έπι της άντιθέτου έπιφανείας του
πώματος εινε γεγραμμένοι μέλανι χρώματι πλατεΐς
ομόκεντροι κύκλοι.
Τό στρογγύλον σχήμα τών οφθαλμών τών ανδρι-
κών μορφών, τά έστερημένα έκφράσεως πρόσωπα,
τό ισχυρόν τής κινήσεως και αί οΥ οξέος εργαλείου
έγκεχαραγμέναι γραμμαι, εινε πάντα χαρακτηριστι-
κά τής αρχαϊκής εργασίας, τοϋ πέμπτου τουλάχι-
στον πρό Χ. αιώνος.
Και ταϋταμέν τά κατά τήν προέλευσιν, τον χρω-
ματισμόν και τήν έργασίαν τοΰ αγγείου* νϋν δέ ας
έξετάσωμεν τά τής παραστάσεως. Και όποία μεν
εΊνε ή παράστασις, δεν δυνάμεθα, άτε μή οιασω-
θεΐσα ολόκληρος , νά είπωμεν οριστικώς, ούχ ήττον
τέ^νην και μάλιστα την αρχαϊκών* οίίτω λ. χ. έκοσμεΐτο τό άγαλμα
της έν Σπάρτη Χαλκιοίκου Αθηνάς τόΰπό τοΰ Γιτιάδα ποιηΟέν (Παυσ.
3, 17, 3), τοΰ όποιου ϊδε'αν τινά λαμβάνομεν έξ αρχαίων της Λα-
κεδαίμονος και της Μήλου νομισμάτων ( ΟαιΙαΙνόΐΙΟ. ΚθΟ. ΐΐο Μ0(1.
Ρ1. II. Ν° 35. Ροΐίοπη, Τ. ϋΐν. Ν° 4). Πρβλ. και λν. Κοιιογ
έν Κοοίιηβδ, ΖβίΙδοΙιπίΐ ίϋΓ Μαηζ-Βίβ^βΙ-υηιΙ ΛΥ&ρροηΙνυικΙο,
ΒβΓίϊα, 1845, σελ. 2-6. 011ο ^Ιιη αηΙίςιιίδ5ίππ8 ΜϊηβΓΥίΐβ
«ίηπίΐαοπδ αΙΙίθΪ8 σελ. 16. Ανάλογοι παράδειγμα τοιαύτης δια-
κοσμησεως έ/ομεν έν τω άρχαίζοντι λιΟίνω αγάλματι της Δρεσδιανης
ιΛΟηνας, ούτινος αϊ έπι τοΰ '/ιτώνος ζώναι εινε επίσης ένδεκα.
δμως, έστω οποιαδήποτε αύτη, τό βέβαιον εινε, οτι
έλήφθη έκ τοΰ μυθικοΰ κύκλου- νομίζω δέ δτι παρί-
σταται πιθανώς ό υπό τοΰ Όμήρου ήδη μνημονευό-
μενος Άφαρείδης "Ιδας1 τοξεύω ν τόν Απόλλωνα έ'νεκα
τής καλλισφύρου νύμφης Μαρπήσσης. Ούτω λοιπόν
ό έν άριστερα τοΰ όρώντος έν ζωηρά κινήσει βραχυ-
χίτων πολεμιστής, ό τό τόξον έντεταμένον και τήν
φαρέτραν παρά τήν άριστεράν πλευράν άνηρτημένην
ε'χων, εινε ό "Ιδας έτοιμαζόμενος νά τοξεύση τόν
άπέναντι αύτοΰ τήν Μάρπησσαν άπάγοντα Απόλ-
λωνα. Ό Απόλλων δεν φέρει Γδιόν τι σύμβολον χα-
ρακτηριστικό-;, πιθανόν ομως οτι έκράτει τόξον τό
όποιον κρύπτεται όπισθεν τής Μαρπήσσης·μάλιστα τό
γυμνόν τοϋ σώματος και ή διασκευή τής κόμης αύ-
τοΰ άρμόζουσι κάλλιστα τω θεώ τούτω. 2 Παρά τόν
"ίδαν ΐστατο και άλλος τις πολεμιστής, ώς κατα-
φαίνεται έκ τοΰ δευτέρου τόξου και έκ λειψάνου τινός
άλ7α;ς δευτέρας φαρέτρας· προσέτι δέ γυναικεία τις
μορφή, τής όποιας μόνον ή χειρ διεσώθη, ην εχει
προτεταμένην και άπτεται τής Μαρπήσσης κατά
τον μέσον αγκώνα. Και ό μεν δεύτερος πολεμιστής
εινε πιθανώτατα ό αδελφός τοΰ'Ίδα Αυγκεύς, 3 ή δέ.
γυνή εινε ή "ίρις ί'σως,άποστελλομένη παρά τοΰ Διός
όπως συνδιαλλάξη αυτούς.4 Και άλλαχοΰ έπι τής
αυτής παραστάσεως άπαντα ότέ μέν ή "Ιρις5, ότέ
δέ ό Ερμής6. Εις ούδεμίαν ομως καθόσον έγώ γνω-
ρίζω τών μέχρι τοΰδε γνωστών παραστάσεων τοϋ
μύθου τούτου παρίσταται ό "Ιδας έχων συμπολεμι-
στήν ώς ένταΰθα" εχει λοιπόν τοΰτο νέον ή ήμετέρα
παράστασις, άλλά πλήν τούτου άξιοπαρατήρητον
εινε, ότι ό τεχνίτης μετεχειρίσθη εις τήν σύνθεσίν
του δύο στιγμάς, τήν στιγμήν δηλ. τής έριδος,καθ'
ην ό "Ιδας έπιχειρεΐνά τοξεύση τόν Απόλλωνα και
τήν στιγμήν τής συνδιαλλαγής, καθ' ήν ή "Ιρις
παρεμβαίνουσα αποπειράται νά συνδιαλλάξη αυτούς,
ένώ και ή Μάρπησσα άνατείνουσα τήν χείρα ΰπο-
< Όμ. Ίλ. I. 5ό7.
2 Μολονότι τό περι την κοιλίαν αυτού έν ει'δει περιζώματος μας
κάμει κάπως ν' άμφιβάλλωμεν.
3 Και έν τη κατά Τυνδαριδών μάχη αμφότεροι οι Άιραρεΐδαι λαμ-
βάνουσι μέρος, βλ. Πινδ. Νεμ. 10, 112. και Θεοκρ. Είδυλ. 22, 137.
'· Πρβλ. Άπολλόδωρ. 1, 7,8. ΟοιΊιαπΙ. ΛακοΓίοί. να»οιιΙ). Πιν.
46 και 011ο .Ιίΐΐιη, Λΐ'οΐιίίοΐο^. ΑυΓϊϋΙζβ, σελ. 54.
5 ΟβιΊιαπΙ Αότο'Οι.
« Ο.Μ^^11βI·,Α11η.(^^11Iη8ι.IVσελ.393,Οιιο^αI)η,ΑότοΌι,σελ.53.
ΙΔΑΣ ΜΑΡΠΙΙΣΣΑ ΚΑΙ ΑΠΟΛΛΩΝ
56
παρόντι τεύχει της Αρχαιολογικής Εφημερίδος.
Αί μορφαι κατά τ6 πλείστον μέρος πλην της εν
μέσω ίσταμένης γυναικός διασωθείσης σχεδόν όλο-
κλήοου εινε κολοβαί" εχουσι δέ χρώμα μέλαν έπι
εδάφους ερυθρού πλην των γυμνών μερών της γυναι-
κείας μορφής και τών έπι του χιτώνος αυτής κατά
ζώνας γεγραμμένων ζώων έχόντων χρώμα λευ-
κόν. Ή παραγναθις και 6 θώραξ τοϋ έν άριστερα τοΰ
όρώντος και έντεταμένον τό τόξον κρατούντος πολε-
μιστοϋ έχουσι χρώμα έρυθρόν βαθύ , τό αύτό έπίσης
χρώμα εχει ή κόμη, ό δφθαλμός και τό περι την
κοιλίαν οιονεί περίζωμα τοϋ κρατούντος ισχυρώς άπό
του βραχίονος την έν μέσω γυναικείαν μορφήν και
άποπειρωμένου νά άπαγάγη αυτήν βιαίως" προσέτι
δέ τό αύτό /ρώμα εχει και ή περι την κόμην της
γυναικός περιδεδεμένη ταινία.
Αί περιγραφαι (άΪ6 ϋηΐΠδδβη) ένιαχοΰ τών με-
λών του σώματος και τών ενδυμάτων και άλλαι
τινές γραμμαι ως έπι τών τόξων και τών φαρετρών
εινε έγκεχαραγμέναι όξεϊ έργαλείω. Τό γάνωμα του
άγγείου σώζεται ίκανώς, μάλιστα δέ έπι τοΰ μέλα-
νος χρώματος. Έπι της άντιθέτου έπιφανείας του
πώματος εινε γεγραμμένοι μέλανι χρώματι πλατεΐς
ομόκεντροι κύκλοι.
Τό στρογγύλον σχήμα τών οφθαλμών τών ανδρι-
κών μορφών, τά έστερημένα έκφράσεως πρόσωπα,
τό ισχυρόν τής κινήσεως και αί οΥ οξέος εργαλείου
έγκεχαραγμέναι γραμμαι, εινε πάντα χαρακτηριστι-
κά τής αρχαϊκής εργασίας, τοϋ πέμπτου τουλάχι-
στον πρό Χ. αιώνος.
Και ταϋταμέν τά κατά τήν προέλευσιν, τον χρω-
ματισμόν και τήν έργασίαν τοΰ αγγείου* νϋν δέ ας
έξετάσωμεν τά τής παραστάσεως. Και όποία μεν
εΊνε ή παράστασις, δεν δυνάμεθα, άτε μή οιασω-
θεΐσα ολόκληρος , νά είπωμεν οριστικώς, ούχ ήττον
τέ^νην και μάλιστα την αρχαϊκών* οίίτω λ. χ. έκοσμεΐτο τό άγαλμα
της έν Σπάρτη Χαλκιοίκου Αθηνάς τόΰπό τοΰ Γιτιάδα ποιηΟέν (Παυσ.
3, 17, 3), τοΰ όποιου ϊδε'αν τινά λαμβάνομεν έξ αρχαίων της Λα-
κεδαίμονος και της Μήλου νομισμάτων ( ΟαιΙαΙνόΐΙΟ. ΚθΟ. ΐΐο Μ0(1.
Ρ1. II. Ν° 35. Ροΐίοπη, Τ. ϋΐν. Ν° 4). Πρβλ. και λν. Κοιιογ
έν Κοοίιηβδ, ΖβίΙδοΙιπίΐ ίϋΓ Μαηζ-Βίβ^βΙ-υηιΙ ΛΥ&ρροηΙνυικΙο,
ΒβΓίϊα, 1845, σελ. 2-6. 011ο ^Ιιη αηΙίςιιίδ5ίππ8 ΜϊηβΓΥίΐβ
«ίηπίΐαοπδ αΙΙίθΪ8 σελ. 16. Ανάλογοι παράδειγμα τοιαύτης δια-
κοσμησεως έ/ομεν έν τω άρχαίζοντι λιΟίνω αγάλματι της Δρεσδιανης
ιΛΟηνας, ούτινος αϊ έπι τοΰ '/ιτώνος ζώναι εινε επίσης ένδεκα.
δμως, έστω οποιαδήποτε αύτη, τό βέβαιον εινε, οτι
έλήφθη έκ τοΰ μυθικοΰ κύκλου- νομίζω δέ δτι παρί-
σταται πιθανώς ό υπό τοΰ Όμήρου ήδη μνημονευό-
μενος Άφαρείδης "Ιδας1 τοξεύω ν τόν Απόλλωνα έ'νεκα
τής καλλισφύρου νύμφης Μαρπήσσης. Ούτω λοιπόν
ό έν άριστερα τοΰ όρώντος έν ζωηρά κινήσει βραχυ-
χίτων πολεμιστής, ό τό τόξον έντεταμένον και τήν
φαρέτραν παρά τήν άριστεράν πλευράν άνηρτημένην
ε'χων, εινε ό "Ιδας έτοιμαζόμενος νά τοξεύση τόν
άπέναντι αύτοΰ τήν Μάρπησσαν άπάγοντα Απόλ-
λωνα. Ό Απόλλων δεν φέρει Γδιόν τι σύμβολον χα-
ρακτηριστικό-;, πιθανόν ομως οτι έκράτει τόξον τό
όποιον κρύπτεται όπισθεν τής Μαρπήσσης·μάλιστα τό
γυμνόν τοϋ σώματος και ή διασκευή τής κόμης αύ-
τοΰ άρμόζουσι κάλλιστα τω θεώ τούτω. 2 Παρά τόν
"ίδαν ΐστατο και άλλος τις πολεμιστής, ώς κατα-
φαίνεται έκ τοΰ δευτέρου τόξου και έκ λειψάνου τινός
άλ7α;ς δευτέρας φαρέτρας· προσέτι δέ γυναικεία τις
μορφή, τής όποιας μόνον ή χειρ διεσώθη, ην εχει
προτεταμένην και άπτεται τής Μαρπήσσης κατά
τον μέσον αγκώνα. Και ό μεν δεύτερος πολεμιστής
εινε πιθανώτατα ό αδελφός τοΰ'Ίδα Αυγκεύς, 3 ή δέ.
γυνή εινε ή "ίρις ί'σως,άποστελλομένη παρά τοΰ Διός
όπως συνδιαλλάξη αυτούς.4 Και άλλαχοΰ έπι τής
αυτής παραστάσεως άπαντα ότέ μέν ή "Ιρις5, ότέ
δέ ό Ερμής6. Εις ούδεμίαν ομως καθόσον έγώ γνω-
ρίζω τών μέχρι τοΰδε γνωστών παραστάσεων τοϋ
μύθου τούτου παρίσταται ό "Ιδας έχων συμπολεμι-
στήν ώς ένταΰθα" εχει λοιπόν τοΰτο νέον ή ήμετέρα
παράστασις, άλλά πλήν τούτου άξιοπαρατήρητον
εινε, ότι ό τεχνίτης μετεχειρίσθη εις τήν σύνθεσίν
του δύο στιγμάς, τήν στιγμήν δηλ. τής έριδος,καθ'
ην ό "Ιδας έπιχειρεΐνά τοξεύση τόν Απόλλωνα και
τήν στιγμήν τής συνδιαλλαγής, καθ' ήν ή "Ιρις
παρεμβαίνουσα αποπειράται νά συνδιαλλάξη αυτούς,
ένώ και ή Μάρπησσα άνατείνουσα τήν χείρα ΰπο-
< Όμ. Ίλ. I. 5ό7.
2 Μολονότι τό περι την κοιλίαν αυτού έν ει'δει περιζώματος μας
κάμει κάπως ν' άμφιβάλλωμεν.
3 Και έν τη κατά Τυνδαριδών μάχη αμφότεροι οι Άιραρεΐδαι λαμ-
βάνουσι μέρος, βλ. Πινδ. Νεμ. 10, 112. και Θεοκρ. Είδυλ. 22, 137.
'· Πρβλ. Άπολλόδωρ. 1, 7,8. ΟοιΊιαπΙ. ΛακοΓίοί. να»οιιΙ). Πιν.
46 και 011ο .Ιίΐΐιη, Λΐ'οΐιίίοΐο^. ΑυΓϊϋΙζβ, σελ. 54.
5 ΟβιΊιαπΙ Αότο'Οι.
« Ο.Μ^^11βI·,Α11η.(^^11Iη8ι.IVσελ.393,Οιιο^αI)η,ΑότοΌι,σελ.53.