DOI Artikel:
Symmikta
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14594#0064
103
στμμικτα
104
προς τον Άσκληπιόν ίδε τά έ'ναγχος ύπο 011ο ΚβΓΠ
έν Έφ. Άρχ. 1892 (σελ. 114-118) δημ οσιευ-
Οέντα.
Έν "Αθήναις, τϊ) 21 Ιουνίου 1893
Στέφανος Ν. Δραγούμης
Η ΚΟΙΤΗ ΤΟΥ ΙΑΙΣΟΥ
ΠΑΡΑ ΤΟ ΟΑΤΜΠΙΕΙΟΝ
Άπ' άρχής τοΰ παρόντος μηνός ή Άρχαιολο-
κή Εταιρεία επεχείρησε νά άνακαΟάρη τήν κοίτην
τοΟ ΊλισοΟ παρά τήνλεγομένην ΚαΛΛιρρόην έλπί-
ζουσα νά άνευρη τεκμήριόν τι διαφωτίζον το εισέτι
άμφισβητούμενον ζήτημα περί της σχέσεως των
αυτόθι πηγών προς τήν ' Εννεάκρουνον. Διά των
μέχρι τοΰδε εργασιών έγένοντο φανερά διάφορα έργα
τών άρχαίων προς περισυλλογήν τών άφθονων και
νΰν έ'τι αυτόθι έκ τών βράχων έκρεόντων ποσίμων
υδάτων, τέσσαρα φρέατα εντός της κοίτης του πο-
ταμοΰ συγκοινωνοΰντα προς το πλησίον διερχόμε-
νον μέγα ύδραγωγεΐον τό σήμερον λεγόμενον ίου
Βοννοϋ καί τίνες μικρότεροι οχετοί μήπω τελείως
άποκαλυφΟέντες. Πλήρης άναπαράστασις της θέσεως
ταύτης, 8πως ήτο κατά τήν αρχαιότητα, δεν εϊνε
δυνατή έπί του παρόντος, ελπίζεται δμως ό'τι Οά
γείνη κατορθωτή προϊούσης της σκάφης. Δύο με-
γάλα κοιλώματα εντός του βραχώδους εδάφους της
κοίτης ευρισκόμενα καί πλήρη άμμου φαίνονται
μάλλον δεξαμεναί επίτηδες έσκαμμέναι ή τυχαϊαι
κοιλότητες υπό τών μεΟ' ορμής έκ τών βράχων
καταπιπτόντων υδάτων παραχΟεϊσαι. Δυστυχώς τό
πλήθος τών υδάτων, άτινα δεν κατωρΟώΟη νά διο-
χετευΟώσι πάντα, καθίστα προς τό παρόν άδύνατον
τήν έξαγωγήν της πληρούσης αύτά άμμου.
ΠαρετηρήΟη δε προσέτι οτι ή γνωστή έν τω
βράχω λελαΕευμένη κοίτη τοΰ Ίλισσοΰ είνε κατε-
σκευασμένη έπίτηδες καμπύλη, ίνα μή τό ύ'οωρ
του ποταμού άναμιγνύηται μετά τών κάτωθι πη-
γών. Ή ύπαρξις τεχνητής κοίτης, τά παραδόξως
έντός της κοίτης κατεσκευασμένα φρέατα τοΰ υδρα-
γωγείου, άτινα βεβαίως έμελλε νά βλάπτη τό υδωρ
τοΰ ποταυ,οΰ, και τό ανωτέρω άντικρύ τοΟ κήπου
του λεγομένου Παραδείσου σωζόμενον πρόχωμα
φαίνονται δικαιολογοΟντα τήν ύπόνοιαν ό'τι ό Ιλι-
σός κατά τήν άρχαιότητα έρρεε δυτικώτερον της
σημερινής κοίτης ακολουθών περίπου τήν διεύ-
θυνσιν της σημερινής παρόχθιου λεωφόρου καί
διερχόμενος διά τον ΝΑ μέρους τον περιβό.Ιου
τοϋ Ό.Ιυμπιείου, ήνοΰτο δε μετά της σημερινής
κοίτης ολίγον κατωτέρω της γεφύρας της πράς τό
νεκροταφεΐον άγούσης σημερινής λεωφόρου. Μόλις
δε κατά τήν έπί τοΟ Αντιόχου άποπεράτωσιν της
οικοδομής τοΰ Όλυμπιείου φαίνεται ό'τι, ίνα προε-
κταΟή ό παλαιότερος περίβολος του ίερου', άπε-
τράπη τό ρεύμα του ποταμοΰ διά τοΰ σω'ζομένου
προχώματος καί διωχετεύΟη έντός της έν τω βράχω
σκαφείσης τεχνητής κοίτης. Πασαι αί μέχρι τούδε
γενόμεναι παρατηρήσεις φαίνονται βεβαιούσα», τήν
είκασίαν ταύτην, ελπίζεται δε νά καταστη βεβαιο-
τέρα καί δι' άλλων τεκμηρίων 1.
Έκ τών ευρημάτων άξιον λόγου τινός εϊνε άνά-
γλυφον άριστης τέχνης, ές ου δυστυχώς σώζον-
ται μόνον οί μηροί μετά μέρους τοΰ υπογαστρίου
νεανίσκου εις τό ήμισυ τοΰ φυσικοΰ μεγέθους, καί
αρχιτεκτονικά τινα τεμάχια κορυνθιακοΰ ρυΟμοΟ.
20 Ιουνίου 1893.
Α. Ν. Σ.
ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΚΑΙ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Επίδαυρος, ΈΛευοίς, Αθήναι, Άπό τοΰ μη-
νός Ιανουαρίου έπανελήφΟησαν καί συνεχώς έξα-
κολουΟοΰσιν αί έν τω ίερώ τοΰ Άσκληπιοΰ έν Έπι-
δαυρία, ύπό τήν διεύΟυνσιν τοΰ II. Καββαδία, και
έν 'Ελευσϊνι, υπό τήν διεύΟυνσιν τοΰ Δ. Φιλίου,
* Πρό ετών μελετών τό ζήτημα τό περί της θέσεως της Έντια-
κρονναν έ'λαβον αφορμήν να σχηματίσω τήν γνώμην, οτι ή σημερινή
κοίτη τοϋ Ίλισσοΰ ή κατά τό μέρος τοϋ Όλυμπιείου δέν εινε ή
αυτή πρός τήν έν αρχαίοις χρόνοις υπάρχουσαν, άλλ ό'τι μετεβλήθη
ύπ' ανθρωπίνων χειρών κατα τους γρόνους της προεκτάσεως τοϋ αρ-
χαίου περιβόλου τοΰ Όλυμπιείου' τήν γνώμην μου έκείνην ένισχύου-
σιν αί όρΟαί αύται παρατηρήσεις τοϋ κ. Σκια, ό'στί;, δέν αμφιβάλλω
στηριζόμενος καί έπί άλλων τεκμηρίων, τά όποια 0α παράσ/η αϋτω
ή περαιτέρω έξακολούΟησις της ανασκαφής, θέλει διαφωτίσει διά της
συνήθους αϋτω ακριβείας τό σπουδαιότατον τοΰτο διά τήν άρχαίαν το-
πογραφίαν τών Αθηνών ζήτημα. Κ. Δ. Μ.
στμμικτα
104
προς τον Άσκληπιόν ίδε τά έ'ναγχος ύπο 011ο ΚβΓΠ
έν Έφ. Άρχ. 1892 (σελ. 114-118) δημ οσιευ-
Οέντα.
Έν "Αθήναις, τϊ) 21 Ιουνίου 1893
Στέφανος Ν. Δραγούμης
Η ΚΟΙΤΗ ΤΟΥ ΙΑΙΣΟΥ
ΠΑΡΑ ΤΟ ΟΑΤΜΠΙΕΙΟΝ
Άπ' άρχής τοΰ παρόντος μηνός ή Άρχαιολο-
κή Εταιρεία επεχείρησε νά άνακαΟάρη τήν κοίτην
τοΟ ΊλισοΟ παρά τήνλεγομένην ΚαΛΛιρρόην έλπί-
ζουσα νά άνευρη τεκμήριόν τι διαφωτίζον το εισέτι
άμφισβητούμενον ζήτημα περί της σχέσεως των
αυτόθι πηγών προς τήν ' Εννεάκρουνον. Διά των
μέχρι τοΰδε εργασιών έγένοντο φανερά διάφορα έργα
τών άρχαίων προς περισυλλογήν τών άφθονων και
νΰν έ'τι αυτόθι έκ τών βράχων έκρεόντων ποσίμων
υδάτων, τέσσαρα φρέατα εντός της κοίτης του πο-
ταμοΰ συγκοινωνοΰντα προς το πλησίον διερχόμε-
νον μέγα ύδραγωγεΐον τό σήμερον λεγόμενον ίου
Βοννοϋ καί τίνες μικρότεροι οχετοί μήπω τελείως
άποκαλυφΟέντες. Πλήρης άναπαράστασις της θέσεως
ταύτης, 8πως ήτο κατά τήν αρχαιότητα, δεν εϊνε
δυνατή έπί του παρόντος, ελπίζεται δμως ό'τι Οά
γείνη κατορθωτή προϊούσης της σκάφης. Δύο με-
γάλα κοιλώματα εντός του βραχώδους εδάφους της
κοίτης ευρισκόμενα καί πλήρη άμμου φαίνονται
μάλλον δεξαμεναί επίτηδες έσκαμμέναι ή τυχαϊαι
κοιλότητες υπό τών μεΟ' ορμής έκ τών βράχων
καταπιπτόντων υδάτων παραχΟεϊσαι. Δυστυχώς τό
πλήθος τών υδάτων, άτινα δεν κατωρΟώΟη νά διο-
χετευΟώσι πάντα, καθίστα προς τό παρόν άδύνατον
τήν έξαγωγήν της πληρούσης αύτά άμμου.
ΠαρετηρήΟη δε προσέτι οτι ή γνωστή έν τω
βράχω λελαΕευμένη κοίτη τοΰ Ίλισσοΰ είνε κατε-
σκευασμένη έπίτηδες καμπύλη, ίνα μή τό ύ'οωρ
του ποταμού άναμιγνύηται μετά τών κάτωθι πη-
γών. Ή ύπαρξις τεχνητής κοίτης, τά παραδόξως
έντός της κοίτης κατεσκευασμένα φρέατα τοΰ υδρα-
γωγείου, άτινα βεβαίως έμελλε νά βλάπτη τό υδωρ
τοΰ ποταυ,οΰ, και τό ανωτέρω άντικρύ τοΟ κήπου
του λεγομένου Παραδείσου σωζόμενον πρόχωμα
φαίνονται δικαιολογοΟντα τήν ύπόνοιαν ό'τι ό Ιλι-
σός κατά τήν άρχαιότητα έρρεε δυτικώτερον της
σημερινής κοίτης ακολουθών περίπου τήν διεύ-
θυνσιν της σημερινής παρόχθιου λεωφόρου καί
διερχόμενος διά τον ΝΑ μέρους τον περιβό.Ιου
τοϋ Ό.Ιυμπιείου, ήνοΰτο δε μετά της σημερινής
κοίτης ολίγον κατωτέρω της γεφύρας της πράς τό
νεκροταφεΐον άγούσης σημερινής λεωφόρου. Μόλις
δε κατά τήν έπί τοΟ Αντιόχου άποπεράτωσιν της
οικοδομής τοΰ Όλυμπιείου φαίνεται ό'τι, ίνα προε-
κταΟή ό παλαιότερος περίβολος του ίερου', άπε-
τράπη τό ρεύμα του ποταμοΰ διά τοΰ σω'ζομένου
προχώματος καί διωχετεύΟη έντός της έν τω βράχω
σκαφείσης τεχνητής κοίτης. Πασαι αί μέχρι τούδε
γενόμεναι παρατηρήσεις φαίνονται βεβαιούσα», τήν
είκασίαν ταύτην, ελπίζεται δε νά καταστη βεβαιο-
τέρα καί δι' άλλων τεκμηρίων 1.
Έκ τών ευρημάτων άξιον λόγου τινός εϊνε άνά-
γλυφον άριστης τέχνης, ές ου δυστυχώς σώζον-
ται μόνον οί μηροί μετά μέρους τοΰ υπογαστρίου
νεανίσκου εις τό ήμισυ τοΰ φυσικοΰ μεγέθους, καί
αρχιτεκτονικά τινα τεμάχια κορυνθιακοΰ ρυΟμοΟ.
20 Ιουνίου 1893.
Α. Ν. Σ.
ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΚΑΙ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Επίδαυρος, ΈΛευοίς, Αθήναι, Άπό τοΰ μη-
νός Ιανουαρίου έπανελήφΟησαν καί συνεχώς έξα-
κολουΟοΰσιν αί έν τω ίερώ τοΰ Άσκληπιοΰ έν Έπι-
δαυρία, ύπό τήν διεύΟυνσιν τοΰ II. Καββαδία, και
έν 'Ελευσϊνι, υπό τήν διεύΟυνσιν τοΰ Δ. Φιλίου,
* Πρό ετών μελετών τό ζήτημα τό περί της θέσεως της Έντια-
κρονναν έ'λαβον αφορμήν να σχηματίσω τήν γνώμην, οτι ή σημερινή
κοίτη τοϋ Ίλισσοΰ ή κατά τό μέρος τοϋ Όλυμπιείου δέν εινε ή
αυτή πρός τήν έν αρχαίοις χρόνοις υπάρχουσαν, άλλ ό'τι μετεβλήθη
ύπ' ανθρωπίνων χειρών κατα τους γρόνους της προεκτάσεως τοϋ αρ-
χαίου περιβόλου τοΰ Όλυμπιείου' τήν γνώμην μου έκείνην ένισχύου-
σιν αί όρΟαί αύται παρατηρήσεις τοϋ κ. Σκια, ό'στί;, δέν αμφιβάλλω
στηριζόμενος καί έπί άλλων τεκμηρίων, τά όποια 0α παράσ/η αϋτω
ή περαιτέρω έξακολούΟησις της ανασκαφής, θέλει διαφωτίσει διά της
συνήθους αϋτω ακριβείας τό σπουδαιότατον τοΰτο διά τήν άρχαίαν το-
πογραφίαν τών Αθηνών ζήτημα. Κ. Δ. Μ.