DOI Artikel:
Samek, Jan: Renesansowa mitra z herbami Korab w dawnej kolegiacie w Łasku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0053
15. Mitra opata Jana Ponętowskiego, 1577—1587, Muze-
um Uniwersytetu Jagiellońskiego (fot. ze zbiorów Mu-
zeum)
39 Na temat pastorałów zob. J. Samek, Bacula
pastoralia w Polsce. (Nieznany pastorał w kościele Ma-
riackim w Krakowie i Stanisław Samostrzelnik) (Folia
Historiae Artium, IX, 1975).
40 Por. m. in. Polkowski, o.c., s. 86, nr 34; B o-
chnak, Pagaczewski, o.c., s. 51; M. Rożek, In-
fuła św. Stanisława w skarbcu katedry na Wawelu (Na-
sza Przeszłość, XXXVII, 1972).
41 Por. przyp. 29.
42 Nieopracowana. O mecenacie opata Jana Ponętow-
skiego pisał T. Chrzanowski, Uwagi o intelektualiś-
cie-kolekcjonerze w Polsce na przełomie renesansu i ba-
roku [w:] Mecenas. Kolekcjoner. Odbiorca. Materiały se-
sji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Katowice, listopad
1981, Warszawa 1984, s. 128—145. Szkoda, że autor myl-
nie podaje, że z insygniów opackich Ponętowskiego za-
chował się tylko pastorał.
giellońskiego 42 (ryc. 15). Można ją porównywać
z mitrą z Łaska, zdobią ją bowiem motywy i róż-
nego rodzaju rozety. Ale jest to dzieło całkowi-
cie odmienne w wyrazie, powstałe, tak jak haf-
ciarska dekoracja na pastorale Ponętowskiego oraz
zapewne oprawy i ozdoby (superekslibrisy) ksiąg
jego biblioteki, poza Polską. Nie należy tutaj
zapominać, że ogromny materiał do używanych
w Polsce szat biskupich, a także mitr odnajduje-
my w malarstwie sztalugowym, miniaturach zdo-
biących kodeksy, w grafice i w rzeźbie nagrob-
nej (ryc. 16) (wielu informacji dostarczają też
oczywiście inwentarze kościelne). Zapoznanie się
z tymi obiektami — które dotrwały do naszych
czasów tylko w małym procencie — wskazuje,
że najczęściej przedstawiana była mitra pretiosa,
a więc rozwiązanie bogatsze od mitry z Łaska;
projektujący mitry artyści mogli zarówno czer-
pać nowe wzory z grafiki, jak i używać motywów
tradycyjnych, biskupi i infułaci bowiem często
posługiwali się wcześniejszymi pontyfikaliami.
Mitra z Łaska pozostaje więc nadal dziełem
odosobnionym, wzbogacając — tak jak i przero-
biona w XVI wieku mitra biskupa Strzempiń-
slkiego — wspaniałą „kolekcję” strojów biskupich
na portretach w krużgankach franciszkańskich
w Krakowie. To zadecydowało o poświęceniu jej
niniejszego studium.
16. Mitra biskupia, fragment portretu bpa Franciszka
Krasińskiego (zm. 1577) w krużgankach klasztoru fran-
ciszkanów w Krakowie (fot. W. Wolny)
'1 - Folia Historiae Artium XXIV
49
um Uniwersytetu Jagiellońskiego (fot. ze zbiorów Mu-
zeum)
39 Na temat pastorałów zob. J. Samek, Bacula
pastoralia w Polsce. (Nieznany pastorał w kościele Ma-
riackim w Krakowie i Stanisław Samostrzelnik) (Folia
Historiae Artium, IX, 1975).
40 Por. m. in. Polkowski, o.c., s. 86, nr 34; B o-
chnak, Pagaczewski, o.c., s. 51; M. Rożek, In-
fuła św. Stanisława w skarbcu katedry na Wawelu (Na-
sza Przeszłość, XXXVII, 1972).
41 Por. przyp. 29.
42 Nieopracowana. O mecenacie opata Jana Ponętow-
skiego pisał T. Chrzanowski, Uwagi o intelektualiś-
cie-kolekcjonerze w Polsce na przełomie renesansu i ba-
roku [w:] Mecenas. Kolekcjoner. Odbiorca. Materiały se-
sji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Katowice, listopad
1981, Warszawa 1984, s. 128—145. Szkoda, że autor myl-
nie podaje, że z insygniów opackich Ponętowskiego za-
chował się tylko pastorał.
giellońskiego 42 (ryc. 15). Można ją porównywać
z mitrą z Łaska, zdobią ją bowiem motywy i róż-
nego rodzaju rozety. Ale jest to dzieło całkowi-
cie odmienne w wyrazie, powstałe, tak jak haf-
ciarska dekoracja na pastorale Ponętowskiego oraz
zapewne oprawy i ozdoby (superekslibrisy) ksiąg
jego biblioteki, poza Polską. Nie należy tutaj
zapominać, że ogromny materiał do używanych
w Polsce szat biskupich, a także mitr odnajduje-
my w malarstwie sztalugowym, miniaturach zdo-
biących kodeksy, w grafice i w rzeźbie nagrob-
nej (ryc. 16) (wielu informacji dostarczają też
oczywiście inwentarze kościelne). Zapoznanie się
z tymi obiektami — które dotrwały do naszych
czasów tylko w małym procencie — wskazuje,
że najczęściej przedstawiana była mitra pretiosa,
a więc rozwiązanie bogatsze od mitry z Łaska;
projektujący mitry artyści mogli zarówno czer-
pać nowe wzory z grafiki, jak i używać motywów
tradycyjnych, biskupi i infułaci bowiem często
posługiwali się wcześniejszymi pontyfikaliami.
Mitra z Łaska pozostaje więc nadal dziełem
odosobnionym, wzbogacając — tak jak i przero-
biona w XVI wieku mitra biskupa Strzempiń-
slkiego — wspaniałą „kolekcję” strojów biskupich
na portretach w krużgankach franciszkańskich
w Krakowie. To zadecydowało o poświęceniu jej
niniejszego studium.
16. Mitra biskupia, fragment portretu bpa Franciszka
Krasińskiego (zm. 1577) w krużgankach klasztoru fran-
ciszkanów w Krakowie (fot. W. Wolny)
'1 - Folia Historiae Artium XXIV
49