DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Piwocka, Magdalena: Elżbieta Stuart - "Nieznana dama" z galerii w Nieświeżu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0168
8. Willem Jacobsz Delff (ryt. wg M. J. Mierevelta),
Elżbieta, królowa czeska, 1623 (wg Hollsteina) (repr.
T. Duda)
Czech, utracił (tron <po klęsce ipod Białą Górą
(8 XI 1620) i musiał wraz z żoną uchodzić z Pra-
gi. Chronił się kolejno na Śląsku, w Brandenbur-
gii i Pataty nacie. W 'latach 1621—1622 został wy-
party i stamtąd przez wojska Ligi Katolickiej pod
wodzą Tilly’ego. Pozbawiony dziedzicznych dóbr
i tytułu palatyna, osiadł wreszcie u boku Maury-
cego Grabskiego (1567—1625), a potem jegoi bra-
ta Fryderyka Henryka ((1584—1647) w Hadze. Na
30 Autorami tych obrazów, przechowywanych głów-
nie w Amsterdamie i Hadze, są: Pauwels van Hillegaert
(1595/1596—1640), Adriaen Pietersz Van de Venne (1589—
1622), Hendrik Ambrosius Packx (1602/1603—1658), Adam
Willaerts (1577—1664), Dirck van Delen (1605—1671) —
por. Ali the Paintings oj the Rijksmuseum in Amster-
dam. A Completely Illustrated Catalogue..., Amsterdam
1976, s.v.; Mauritshuis. The Royal Cabinet oj Paintings...
31 J. W. Delff, Elżbieta Stuart, Aet. 33, 1630, sygn.:
,,Miereveld ad vivum depictam” (H o 11 s t e i n, o.c., V,
poz. 11, s. 147) — por. tenże, Amalia van Solms, 1629
{ibid., poz. 83, s. 219).
32 Daniel Mytens (ok. 1590—1647), ol. pł., 196,2SX
114,3 cm, St. James Pałace, Her Majesty the Queen.
Portret namalowany dla Karola I — por. O. M i 11 a r,
ten czas przypada największa liczba obrazów
związanych z parą królewskich wygnańców, przed-
stawianych w malowidłach sensu stricto portre-
towych oraz w barwnych scenach zbiorowych, w
gronie orańskich krewnych (kawalkady, wyjazdy
na polowania, spacery w ogrodach pałaców, sce-
ny we wnętrzach) 30. „Dwór czeski” w Hadze cie-
szył siię sławą uczonego i wykwintnego środowis-
ka, skupiającego artystów i ludzi pióra.
śmierć Fryderyka V (29 XI 1632) zmieniła sy-
tuację Elżbiety, jeszcze bardziej uzależniając ją
od subwencji angielskich i oparcia w holender-
skiej rodzinie. Z lat po :r. 1630 pochodzą jej por-
trety, na których córka Jakuba I wybitnie upo-
dabnia się do Amalii van Solms, żony Fryderyka
Henryka Grabskiego31. Sprawiają to moda, ucze-
sanie, poza, a w przypadku grafik — może swoi-
ste „ułatwienia”, jakich dopuścił się rytownik.
Długi okres wdowa przynosi szereg jej wizerun-
ków także bardzo zbieżnych z ikonografią Amalii.
Do tych należą m. in. obraz Daniela Mytemsa (po
r. 1633), przedstawiający ją w całej postaci, sto-
jącą obok stołu, z wachlarzem w dłoni 32 (ryc. 11)
oraz studium portretowe Gerrita van Hointhorsta
z r. 1650 33 (ryc. 12).
W latach 1633—1634, po objęciu władzy przez
Władysława IV, następuje ponowne ożywienie dy-
plomacji polsko-angielskiej, związane z planami
matrymonialnymi Wazy, których adresatką jest
tym razem najstarsza córka Elżbiety Stuart. Pier-
wszym krokiem powtórnego zbliżenia staje się
znów wizyta Radziwiłła, Janusza VII, syna Krzy-
sztofa, a stryjecznego brata Bogusława 34. Wiosną
1633 Władysław wyprawia na Zachód posła Jana
Zawadzkiego z nakazem zasięgnięcia w Hadze
opinii królowej czeskiej na temat małżeństwa
jej córki, również Elżbiety, zwanej „la princesse
palatine” (1618—1680), z polskim monarchą35.
Drugą, tajną misję w tej samej sprawie kieruje
do Karola I (dwukrotne podróże do Londynu
Aleksandra Przypkowskiego1, w r. 1634 i 1635) 36.
Tudor-Stuart and Early Georgian Pictures in the Col-
lection of Her Majesty the Queen, London 1963, t. I,
poz. 121, s. 86—87, fig. 49.
33 Gerrit van Honthorst (1590—1656), ol. pł., 29-X24
in., sygn. i dat. 1650, The National Trust, Ashdown
House — por. M i 11 a r, The Age of Charles I..., poz.
82, s. 55.
34 Mierzwa, o.c., s. 141.
35 ibid., s. 142, przyp. 49; J a s n o w s k i, o.c., s.
44—49; J. Dąbrowski, Polacy w Anglii i o Anglii,
Kraków 1962, s. 87—88; Z. T r a w i c k a, Projekt kal-
wińskiego małżeństwa Władysława IV (Odrodzenie i Re-
formacja w Polsce, XI, 1966), s. 93—100.
36 Mierzwa, o.c., s. 144 i 147.
162
Elżbieta, królowa czeska, 1623 (wg Hollsteina) (repr.
T. Duda)
Czech, utracił (tron <po klęsce ipod Białą Górą
(8 XI 1620) i musiał wraz z żoną uchodzić z Pra-
gi. Chronił się kolejno na Śląsku, w Brandenbur-
gii i Pataty nacie. W 'latach 1621—1622 został wy-
party i stamtąd przez wojska Ligi Katolickiej pod
wodzą Tilly’ego. Pozbawiony dziedzicznych dóbr
i tytułu palatyna, osiadł wreszcie u boku Maury-
cego Grabskiego (1567—1625), a potem jegoi bra-
ta Fryderyka Henryka ((1584—1647) w Hadze. Na
30 Autorami tych obrazów, przechowywanych głów-
nie w Amsterdamie i Hadze, są: Pauwels van Hillegaert
(1595/1596—1640), Adriaen Pietersz Van de Venne (1589—
1622), Hendrik Ambrosius Packx (1602/1603—1658), Adam
Willaerts (1577—1664), Dirck van Delen (1605—1671) —
por. Ali the Paintings oj the Rijksmuseum in Amster-
dam. A Completely Illustrated Catalogue..., Amsterdam
1976, s.v.; Mauritshuis. The Royal Cabinet oj Paintings...
31 J. W. Delff, Elżbieta Stuart, Aet. 33, 1630, sygn.:
,,Miereveld ad vivum depictam” (H o 11 s t e i n, o.c., V,
poz. 11, s. 147) — por. tenże, Amalia van Solms, 1629
{ibid., poz. 83, s. 219).
32 Daniel Mytens (ok. 1590—1647), ol. pł., 196,2SX
114,3 cm, St. James Pałace, Her Majesty the Queen.
Portret namalowany dla Karola I — por. O. M i 11 a r,
ten czas przypada największa liczba obrazów
związanych z parą królewskich wygnańców, przed-
stawianych w malowidłach sensu stricto portre-
towych oraz w barwnych scenach zbiorowych, w
gronie orańskich krewnych (kawalkady, wyjazdy
na polowania, spacery w ogrodach pałaców, sce-
ny we wnętrzach) 30. „Dwór czeski” w Hadze cie-
szył siię sławą uczonego i wykwintnego środowis-
ka, skupiającego artystów i ludzi pióra.
śmierć Fryderyka V (29 XI 1632) zmieniła sy-
tuację Elżbiety, jeszcze bardziej uzależniając ją
od subwencji angielskich i oparcia w holender-
skiej rodzinie. Z lat po :r. 1630 pochodzą jej por-
trety, na których córka Jakuba I wybitnie upo-
dabnia się do Amalii van Solms, żony Fryderyka
Henryka Grabskiego31. Sprawiają to moda, ucze-
sanie, poza, a w przypadku grafik — może swoi-
ste „ułatwienia”, jakich dopuścił się rytownik.
Długi okres wdowa przynosi szereg jej wizerun-
ków także bardzo zbieżnych z ikonografią Amalii.
Do tych należą m. in. obraz Daniela Mytemsa (po
r. 1633), przedstawiający ją w całej postaci, sto-
jącą obok stołu, z wachlarzem w dłoni 32 (ryc. 11)
oraz studium portretowe Gerrita van Hointhorsta
z r. 1650 33 (ryc. 12).
W latach 1633—1634, po objęciu władzy przez
Władysława IV, następuje ponowne ożywienie dy-
plomacji polsko-angielskiej, związane z planami
matrymonialnymi Wazy, których adresatką jest
tym razem najstarsza córka Elżbiety Stuart. Pier-
wszym krokiem powtórnego zbliżenia staje się
znów wizyta Radziwiłła, Janusza VII, syna Krzy-
sztofa, a stryjecznego brata Bogusława 34. Wiosną
1633 Władysław wyprawia na Zachód posła Jana
Zawadzkiego z nakazem zasięgnięcia w Hadze
opinii królowej czeskiej na temat małżeństwa
jej córki, również Elżbiety, zwanej „la princesse
palatine” (1618—1680), z polskim monarchą35.
Drugą, tajną misję w tej samej sprawie kieruje
do Karola I (dwukrotne podróże do Londynu
Aleksandra Przypkowskiego1, w r. 1634 i 1635) 36.
Tudor-Stuart and Early Georgian Pictures in the Col-
lection of Her Majesty the Queen, London 1963, t. I,
poz. 121, s. 86—87, fig. 49.
33 Gerrit van Honthorst (1590—1656), ol. pł., 29-X24
in., sygn. i dat. 1650, The National Trust, Ashdown
House — por. M i 11 a r, The Age of Charles I..., poz.
82, s. 55.
34 Mierzwa, o.c., s. 141.
35 ibid., s. 142, przyp. 49; J a s n o w s k i, o.c., s.
44—49; J. Dąbrowski, Polacy w Anglii i o Anglii,
Kraków 1962, s. 87—88; Z. T r a w i c k a, Projekt kal-
wińskiego małżeństwa Władysława IV (Odrodzenie i Re-
formacja w Polsce, XI, 1966), s. 93—100.
36 Mierzwa, o.c., s. 144 i 147.
162