DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Ostrowski, Jan K.; Petrus, Jerzy T.: Mieczysław Morka, "Polski nowożytny portret konny"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0183
11. Justus Sustermans, portret Leopolda de’Medici, Flo-
rencja, Uffizi (fot. Muzeum)
trwałego hospodara mołdawskiego. Trudno anga-
żować tsię w tym miejiseu w dyskusję na temat tej
hipotezy, za którą nie stoją żadne poważniejsze
argumenty, tym bardziej iż można wysunąć inną,
znacznie hardziej uzasadnioną propozycję. Wszy-
stko zdaje się wskazywać, że portret z Konopiste
przedstawia Leopolda lub Ferdynanda Medyceusza,
jednego z synów wielkiego księcia Toskanii Kośmy 23 * * * * * *
23 Zob. np. K. Langedi jk, The Portraits oj the
Medici, Firenze 1981—1983; M. Chiarini, C. Pizzo-
r u s s o, Sustermans. Sessanfanni alla corte dei Medici
(katalog wystawy), Firenze 1983.
84 Wyczerpującą rozprawę na temat obrazu przygo-
towuje dr Magdalena Piwocka z Państwowych Zbiorów
Sztuki na Wawelu.
II. Reprodukowany portret Leopolda, pędzla Jus-
tusa Sustermansa (1622, Florencja, Uffizi, ryc. 11),
stanowi przekonywający dowód tak jeżeli chodzi o
fizjonomię modela, jak i o modę na polskie stro-
je, jaka panowała na dworze florenckim w la-
tach dwudziestych XVII w. Podobnych portretów
zachowało się zresztą kilka 33. Biorąc pod uwagę
wiek przedstawionego chłopca, datę wykonania
obrazu z Konopiste należy ustalić na czais około
1625—1630. Wysoki poziom (artystyczny malowi-
dła pozwala natomiast na uznanie go za dzieło
nadwornego portrecisty Medyceuszów —- Jus tum
Sustenmiairiisia. Tak więc trzeba się ostatecznie po-
godzić z brakiem związków z, Polską pięknego
obrazu, (który zia to zyskuje rangę jednego z naj-
niez wy klej szych dokumentów florenckiej kultury
dworskiej; pierwszej połowy w. XVII i wzbogaca
oeuvre wybitnego artysty 34.
2.2. Sprostowania wymaga sprawia określenia
osób na parze konnych wizerunków synów kró-
la Jana III, przechowywanych w pałacu w Wila-
nowie. Wielokrotnie publikowane, ze wskazaniem
na wszystkich trzech królewiczów Sobieskich,
przedstawiają — odwrotnie niż przyjął to Autor —
królewicza Konstantego Władysława na tle twier-
dzy kamienieckiej i Aleksandra Benedykta, ze sce-
ną batalistyczną na dalszym planie 3S. Odniesienia
do wyprawy obu królewiczów pod Kamieniec Po-
dolski w r. 1698 i brak wstęg Orderu Św. Ducha
otrzymanego przez nich w Rzymie w grudniu r.
1700 36 pozwalają zacieśnić czas powstania płó-
cien do r. 1699. Dostrzeżone przez Morkę związki
z malarstwem francusko-niemiec kim niekoniecz-
nie zmuszają do szukania ich autora na dworze
ełektorskim Maksa Emanuela i Teresy Kuneguin-
dy Sobieskiej. Równie dobrze obrazy mógł wy-
konać któryś z malarzy związanych ze środowis-
kiem drezdeńskim, tym bardziej, że przypadłoby
to na okres utrzymywania poprawnych stosunków
przez młodych Sobieskich z Augustem II37.
3.1. Jednym z ważnych ustaleń Morki jest te-
za o dominacji w polskich portretach konnych
treści herołczno-wojennych i tryumfalnych nad
odnoszącymi się do monarchy wątkami politycz-
no-prawnymi, talk istotnymi na Zachodzie. Sy-
tuacja ta wiązała się z polską formą ustrojową,
której obce (były idee absolutyzmu, prowadzące
35 Problem identyfikacji królewiczów szczegółowo
omówił J. T. Petrus, Nad „Portretami Sobieskich”
(Biuletyn Historii Sztuki, 46, 1984), s. 307—308.
38 M. Komaszyński, Maria Kazimiera d'Arquien
Sobieska królowa polska, 1641—1716, Warszawa 1983,
s. 223.
37 Petrus, o.c., s. 307.
12 — Folia Historia€? Artium XXIV
177
rencja, Uffizi (fot. Muzeum)
trwałego hospodara mołdawskiego. Trudno anga-
żować tsię w tym miejiseu w dyskusję na temat tej
hipotezy, za którą nie stoją żadne poważniejsze
argumenty, tym bardziej iż można wysunąć inną,
znacznie hardziej uzasadnioną propozycję. Wszy-
stko zdaje się wskazywać, że portret z Konopiste
przedstawia Leopolda lub Ferdynanda Medyceusza,
jednego z synów wielkiego księcia Toskanii Kośmy 23 * * * * * *
23 Zob. np. K. Langedi jk, The Portraits oj the
Medici, Firenze 1981—1983; M. Chiarini, C. Pizzo-
r u s s o, Sustermans. Sessanfanni alla corte dei Medici
(katalog wystawy), Firenze 1983.
84 Wyczerpującą rozprawę na temat obrazu przygo-
towuje dr Magdalena Piwocka z Państwowych Zbiorów
Sztuki na Wawelu.
II. Reprodukowany portret Leopolda, pędzla Jus-
tusa Sustermansa (1622, Florencja, Uffizi, ryc. 11),
stanowi przekonywający dowód tak jeżeli chodzi o
fizjonomię modela, jak i o modę na polskie stro-
je, jaka panowała na dworze florenckim w la-
tach dwudziestych XVII w. Podobnych portretów
zachowało się zresztą kilka 33. Biorąc pod uwagę
wiek przedstawionego chłopca, datę wykonania
obrazu z Konopiste należy ustalić na czais około
1625—1630. Wysoki poziom (artystyczny malowi-
dła pozwala natomiast na uznanie go za dzieło
nadwornego portrecisty Medyceuszów —- Jus tum
Sustenmiairiisia. Tak więc trzeba się ostatecznie po-
godzić z brakiem związków z, Polską pięknego
obrazu, (który zia to zyskuje rangę jednego z naj-
niez wy klej szych dokumentów florenckiej kultury
dworskiej; pierwszej połowy w. XVII i wzbogaca
oeuvre wybitnego artysty 34.
2.2. Sprostowania wymaga sprawia określenia
osób na parze konnych wizerunków synów kró-
la Jana III, przechowywanych w pałacu w Wila-
nowie. Wielokrotnie publikowane, ze wskazaniem
na wszystkich trzech królewiczów Sobieskich,
przedstawiają — odwrotnie niż przyjął to Autor —
królewicza Konstantego Władysława na tle twier-
dzy kamienieckiej i Aleksandra Benedykta, ze sce-
ną batalistyczną na dalszym planie 3S. Odniesienia
do wyprawy obu królewiczów pod Kamieniec Po-
dolski w r. 1698 i brak wstęg Orderu Św. Ducha
otrzymanego przez nich w Rzymie w grudniu r.
1700 36 pozwalają zacieśnić czas powstania płó-
cien do r. 1699. Dostrzeżone przez Morkę związki
z malarstwem francusko-niemiec kim niekoniecz-
nie zmuszają do szukania ich autora na dworze
ełektorskim Maksa Emanuela i Teresy Kuneguin-
dy Sobieskiej. Równie dobrze obrazy mógł wy-
konać któryś z malarzy związanych ze środowis-
kiem drezdeńskim, tym bardziej, że przypadłoby
to na okres utrzymywania poprawnych stosunków
przez młodych Sobieskich z Augustem II37.
3.1. Jednym z ważnych ustaleń Morki jest te-
za o dominacji w polskich portretach konnych
treści herołczno-wojennych i tryumfalnych nad
odnoszącymi się do monarchy wątkami politycz-
no-prawnymi, talk istotnymi na Zachodzie. Sy-
tuacja ta wiązała się z polską formą ustrojową,
której obce (były idee absolutyzmu, prowadzące
35 Problem identyfikacji królewiczów szczegółowo
omówił J. T. Petrus, Nad „Portretami Sobieskich”
(Biuletyn Historii Sztuki, 46, 1984), s. 307—308.
38 M. Komaszyński, Maria Kazimiera d'Arquien
Sobieska królowa polska, 1641—1716, Warszawa 1983,
s. 223.
37 Petrus, o.c., s. 307.
12 — Folia Historia€? Artium XXIV
177