DOI Artikel:
Małkiewicz, Adam: Trevano czy Castello autorem ostatniej fazy budowy kościoła ŚŚ. Piotra i Pawła w Krakowie?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20616#0101
6. Kościół Gesu w Rzymie - kopuła
(wg Walcher Casotti)
powtórzył około roku 1581 Ottaviano Mascarino w swym
projekcie tegoż kościoła19. Karpowicz trafnie wskazał
na wielkie podobieństwo nowych filarów krakowskich
do podpór kopuły kościoła S. Giovanni dei Fiorentini
w Rzymie, których autorstwo przypisał Castellowi, jed-
nak tę formę filarów w rzymskim kościele w nawiąza-
niu do projektów Sangalla zaprojektował Giacomo Del-
la Porta i już około 1590 zbudował ich zachodnią parę
(ryc. 3 i 4)20. Jeśli więc Trevano przed osiedleniem się w
Krakowie był w Rzymie, musiał znać przynajmniej tę
nie ukończoną jeszcze wówczas realizację Della Porty.
Ośmioboczny bęben kopuły (ryc. 5), wyłaniający się
z dachów bez pośrednictwa jakiegoś cokołu, z cztere-
ma prostokątnymi oknami rozmieszczonymi na przekąt-
nej przęsła skrzyżowania, wiernie podąża za wzorem
rzymskiego Gesu (ryc. 6). Identyczne jest wypełnienie
każdej zewnętrznej ściany rozległą płytką płyciną, a we
wnętrzu podział porządkowy i alternacja okien i nisz z
posągami, bardzo bliska jest forma zewnętrznych i we-
wnętrznych obramień okien; odmienna jest natomiast
forma obramień nisz we wnętrzu tamburu, w Krakowie
ujętych w arkadę, której klucz podpiera niepełne bel-
kowanie, oraz gzymsu zewnętrznego, w kościele rzym-
19 J. W a s s e r m a n, Ottavia.no Mascarino and His Drawings in
the Academia Nazionale di San Luca, Romę 1966, s. 59-64. K.
Schwager, 1’architecture religieuse a Romę de Pie IV a Clement
VIII [w:] L’eglise dans larchitecture de la Renaissance, [Paris] 1995, ił.
5, 7, 8 i 11 na s. 236-238.
7. Kościół S. Giovanni dei Fiorentini w Rzymie - kopuła
(wg Hibbarda)
skim wspartego na parach wolutowych konsol21. Wska-
zywane przez Karpowicza podobieństwo do S. Giovan-
ni dei Fiorentini (ryc. 7) jest znacznie mniej bliskie i
zdaje się świadczyć tylko o wspólnych źródłach inspira-
cji.
Czasza krakowskiej kopuły wyróżnia się - na co zwra-
cali uwagę wszyscy badacze - zaostrzonym profilem, a
jej smukłość podkreślają płaskie gurty zewnętrzne, od-
powiadające narożnikom tamburu. Zauważone przez
Karpowicza podobieństwo do czaszy kopuły S. Giovanni
dei Fiorentini jest bardzo wyraźne - czy jednak musi
ono dowodzić istnienia relacji wzór-naśladownictwo?
20 H i b b a r d, o. c., s. 142 i ił. 32, 34. Filary kopuły zostały zazna-
czone na widoku właśnie budowanego kościoła, zamieszczonym na
mapie Rzymu Antonia Tempesty z r. 1593-
21 Por. Walcher C a s o 11 i, o. c., il. 224 (wnętrze kopuły), 232
(widok z zewnątrz).
97
(wg Walcher Casotti)
powtórzył około roku 1581 Ottaviano Mascarino w swym
projekcie tegoż kościoła19. Karpowicz trafnie wskazał
na wielkie podobieństwo nowych filarów krakowskich
do podpór kopuły kościoła S. Giovanni dei Fiorentini
w Rzymie, których autorstwo przypisał Castellowi, jed-
nak tę formę filarów w rzymskim kościele w nawiąza-
niu do projektów Sangalla zaprojektował Giacomo Del-
la Porta i już około 1590 zbudował ich zachodnią parę
(ryc. 3 i 4)20. Jeśli więc Trevano przed osiedleniem się w
Krakowie był w Rzymie, musiał znać przynajmniej tę
nie ukończoną jeszcze wówczas realizację Della Porty.
Ośmioboczny bęben kopuły (ryc. 5), wyłaniający się
z dachów bez pośrednictwa jakiegoś cokołu, z cztere-
ma prostokątnymi oknami rozmieszczonymi na przekąt-
nej przęsła skrzyżowania, wiernie podąża za wzorem
rzymskiego Gesu (ryc. 6). Identyczne jest wypełnienie
każdej zewnętrznej ściany rozległą płytką płyciną, a we
wnętrzu podział porządkowy i alternacja okien i nisz z
posągami, bardzo bliska jest forma zewnętrznych i we-
wnętrznych obramień okien; odmienna jest natomiast
forma obramień nisz we wnętrzu tamburu, w Krakowie
ujętych w arkadę, której klucz podpiera niepełne bel-
kowanie, oraz gzymsu zewnętrznego, w kościele rzym-
19 J. W a s s e r m a n, Ottavia.no Mascarino and His Drawings in
the Academia Nazionale di San Luca, Romę 1966, s. 59-64. K.
Schwager, 1’architecture religieuse a Romę de Pie IV a Clement
VIII [w:] L’eglise dans larchitecture de la Renaissance, [Paris] 1995, ił.
5, 7, 8 i 11 na s. 236-238.
7. Kościół S. Giovanni dei Fiorentini w Rzymie - kopuła
(wg Hibbarda)
skim wspartego na parach wolutowych konsol21. Wska-
zywane przez Karpowicza podobieństwo do S. Giovan-
ni dei Fiorentini (ryc. 7) jest znacznie mniej bliskie i
zdaje się świadczyć tylko o wspólnych źródłach inspira-
cji.
Czasza krakowskiej kopuły wyróżnia się - na co zwra-
cali uwagę wszyscy badacze - zaostrzonym profilem, a
jej smukłość podkreślają płaskie gurty zewnętrzne, od-
powiadające narożnikom tamburu. Zauważone przez
Karpowicza podobieństwo do czaszy kopuły S. Giovanni
dei Fiorentini jest bardzo wyraźne - czy jednak musi
ono dowodzić istnienia relacji wzór-naśladownictwo?
20 H i b b a r d, o. c., s. 142 i ił. 32, 34. Filary kopuły zostały zazna-
czone na widoku właśnie budowanego kościoła, zamieszczonym na
mapie Rzymu Antonia Tempesty z r. 1593-
21 Por. Walcher C a s o 11 i, o. c., il. 224 (wnętrze kopuły), 232
(widok z zewnątrz).
97