Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 2-3.1997)

8. Domenico Fontana, kaplica Sykstusa V przy bazylice S. Maria
Maggiore w Rzymie, rycina w Della trasportazione...

(wg Hibbarda)

Obie kopuły przekrojem pionowym czaszy naśladują
kopułę kaplicy Sykstusa V przy S. Maria Maggiore (ryc.
8), zbudowanej w latach 1585-1589 przez Domenica
Fontanę. Jednak realizacja krakowska różni się od wszy-
stkich przywołanych tu przykładów rzymskich zewnę-
trznym przekrojem poziomym - okrągłym, a nie ośmio-
bocznym (co chyba jest wynikiem położenia drewnia-
nej konstrukcji pokiycia bezpośrednio na murowanej
czaszy), a przede wszystkim rozwiązaniem dolnej czę-
ści w formie okapu. Ze względów statycznych mur cza-
szy zwykle bywa znacznie cieńszy od muru tamburu,
co mogłoby prowadzić - zwłaszcza w przypadku czasz
jednopowłokowych - do powstania na zewnątrz este-
tycznie przykrego uskoku, zwiększanego jeszcze przez
wysunięcie gzymsu obiegającego tambur. W efekcie cza-
sza tak skonstruowanej kopuły oglądana od zewnątrz z
poziomu otoczenia wydawałaby się za mała: zbyt wą-
ska w stosunku do tamburu i - przesłonięta, „obcięta”
od dołu przez jego gzyms - zbyt niska. W Rzymie zwy-

kle radzono sobie, umieszczając na tamburze lekko cof-
niętą attykę stanowiącą właściwą podstawę czaszy - tak
też postąpił Maderno projektując kopułę S. Giovanni
clei Fiorentini. W krakowskim kościele brak takiej atty-
ki, natomiast pokrycie czaszy w dolnej części odchyla
się na zewnątrz tworząc okap, łagodzący przejście od

9- Kaplica Zygmuntowska w Krakowie - elewacja południowa
(lys. J. Polak)

98