Modus: Prace z historii sztuki (10-11.2011)

Domu Kolejarza Henryk Zaremba był jedy-
nie budowniczym, który zrealizował projekt
Romualda Millera z Warszawy.

Nie jest to odosobniony przykład mylnej
i chaotycznej lokalizacji obiektów przez
R. Cielątkowską. Nieco dalej wyłania się
wymyślony przez Autorkę „zaułek Ber-
nardyński" (s. 72); na dołączonym zdjęciu
(il. 37) natomiast jest pokazany - i to w od-
biciu lustrzanym - Zakład Naukowy ss.
Benedyktynek łac. przy ul. Pieszej (arch. Wi-
told Rawski, 1935). Kościół na il. 42 (s. 75)
znajduje się nie w Rzęsnej Polskiej, jak po-
dano, lecz na Batorówce. Oprócz tego brak
autora projektu i daty powstania (ma być:
W. Dajczak, 1938-1939). Na zdjęciu zaś po-
kazano tylko górną część fasady kościoła.

Jakość zamieszczonych zdjęć w ogóle
pozostawia dużo do życzenia. Izba Notarial-
na na fotografii (s. 67, il. 26) znajduje się
na drugim planie, na pierwszy zaś wysuwa
się sąsiedni budynek. Towarzyszy temu
kuriozalny opis „Ciekawe zestawienie brył
w skomplikowanej konstrukcji żelbetowej".
Dom Żołnierza na zdjęciu został obcięty
prawie do połowy (s. 68, il. 30), tak że za
kadrem pozostają „detale okrągłych okien",
które „nie utrzymują jakości frontu budyn-
ku" (tamże); co prawda niełatwo mogłyby
to zrobić, gdyż faktycznie znajdują się na
fasadach bocznych!

Jeszcze więcej do życzenia pozostawiają
teksty objaśniające. Plan parteru Laborato-
rium Mechanicznego Politechniki określono
jako „Archiwalny projekt rozbudowy Poli-
techniki Lwowskiej" (s. 62, il. 15b), a sam
gmach według R. Cielątkowskiej zbudowano
„na terenie byłego Zakładu Św. Marii Mag-
daleny" (s. 64), kiedy naprawdę tam wy-
budowano Bibliotekę Politechniki. Gmach
Sprechera na Akademickiej Autorka datuje
na 1938 rok (s. 62; powinno być 1928).
W budynku szkolnym przy ul. Potockiego
(s. 67, il. 27) T. Pisiewicz zaprojektował nie
tylko wejście, jak wynika z tekstu, ale cały
gmach.

Niezrozumiałe są zasady zarówno wybo-
ru poszczególnych obiektów, jak i kolejność
ich prezentacji. Mylne datowania stwarzają
wrażenie, że zaprezentowane zostały reali-
zacje z całego omawianego okresu, lecz jest
to tylko złudzenie. Prawie wszystkie przed-
stawione obiekty pochodzą z lat 30., a dzieła
z poprzedniego dziesięciolecia zupełnie zi-
gnorowano. Jedynymi wyjątkami są szeroko
zakrojone omówienia Gmachu Laboratorium
Mechanicznego (s. 61-65, il. 15a-d, 16-22)
i wzmianka o rekonstrukcji gmachu Poczty
Głównej w 1923 roku (s. 57), pozbawione
jednak ilustracji. A w latach 20. przecież wy-
budowano cały szereg gmachów użyteczno-
ści publicznej, na przykład siedzibę Związ-
ku Zawodowego Maszynistów PKP (ul.
Zadwórzańska 47, 1922), II Dom Technika
(ul. Abrakamowiczów 14, 1921-1927), Aka-
demik Studentów Akademii Weterynaryjnej
(ul. Stałmacka 2, 1924-1926), VIII Gim-
nazjum (ul. Dwernickiego 17, 1924-1926),
centralę telefoniczną (ul. Sykstuska 26,1926)
i wiele innych. Na próżno jednak szukać
o nich w monografii R. Cielątkowskiej nawet
marginalnych wzmianek. Zresztą ignorowa-
nie okresu lat 20. to charakterystyczna cecha
całej książki.

Nawet gdyby nie brać pod uwagę myl-
nego datowania poszczególnych obiektów,
to i tak kolejność ich prezentowania nie
jest oparta ani na zasadzie chronologicznej,
ani też typologicznej. Gmachy publiczne,
biurowce i budynki szkół są przemieszane
ze zbiornikami wodnymi (s. 71-72) projek-
tu W. Minkiewicza, które Autorka ponoć
zbadała. Wprawdzie dalej Cielątkowską
próbuje grupować w zwarte bloki obiekty
sakralne (s. 72-78) i sportowe (s. 81-83).
Do ostatnich zalicza również takie, które na
miano obiektów architektonicznych chyba
nie zasługują („Tor łuczny na terenie targów
Wschodnich (...) ogrodzony drutem kolcza-
stym" - s. 82). Z sakralnych obiektów reali-
zowanych w dwudziestoleciu międzywojen-
nym we Lwowie - 19 kościołów, 3 cerkwie

203