DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0095
Wizerunek mistrza
W roku 1787 ukazała się powieść Johanna Jacoba Heinsego Ardinghello,
czyli szczęśliwe wyspy. Ta fantastyczna historia o renesansowym l’uomo
unwersale, wyposażonym we wszelkie możliwe (nie tylko artystyczne)
talenty, jest - obok pierwotnej wersji Lat nauki Wilhelma Meistra Goe-
thego (1778-1785) - jedną z pierwszych książek, które zapoczątkowały
nowy gatunek powieści, a mianowicie powieść o artyście1. Gatunek ten
rozkwitł w romantyzmie, odżył z nową siłą u schyłku wieku, a i dziś nie
został zapomniany. Z tych samych lat co pierwsze Kunstlerromane datują
się obrazy, które także zdają się tworzyć nowy ikonograficzny rodzaj,
a które za temat mają również sceny z życia artystów. O ile jednak powie-
ści o artyście - jak na przykład przytoczone tu dzieła Goethego czy Hein-
sego - przedstawiają często dzieje artystów fikcyjnych, to obrazy, o któ-
rych będzie mowa, odwołują się do postaci historycznych, do artystów
sławnych i znanych, do wielkich mistrzów dawnych. Są jakby malowaną
biografiką artystyczną.
Inne też niż koleje powieści o artyście były dzieje tego tematycznego ga-
tunku. Jedno z wcześniejszych dzieł tego typu to wystawiony na pary-
skim Salonie w roku 1781 obraz Franęois Menageota Leonardo da Vinci
umierający w ramionach Franciszka I. Zarzucona w latach Rewolucji,
tematyka ta powraca na Salony napoleońskie. Podejmowana najchętniej
przez malarzy francuskich romantycznej pierwszej połowy XIX wieku,
była też popularna w malarstwie niemieckim2, włoskim3, znikła wraz z hi-
storyzmem, by niespodzianie powrócić raz jeszcze w rysunkowych żar-
tach starego Picassa, w których wśród niezliczonych wariantów wyobra-
żeń „artysty z modelką” odnajdujemy rafaelowski beret, rubensowską
bródkę, velazquezowskie wąsy i kostium hiszpańskiego granda.
Przedmiotem uwagi będą tu obrazy wystawione na paryskich Salonach
w latach 1800-18504. Graniczne lata przyjęte są oczywiście umownie,
choć datę końcową wyznacza jeden z najważniejszych obrazów o tej
W roku 1787 ukazała się powieść Johanna Jacoba Heinsego Ardinghello,
czyli szczęśliwe wyspy. Ta fantastyczna historia o renesansowym l’uomo
unwersale, wyposażonym we wszelkie możliwe (nie tylko artystyczne)
talenty, jest - obok pierwotnej wersji Lat nauki Wilhelma Meistra Goe-
thego (1778-1785) - jedną z pierwszych książek, które zapoczątkowały
nowy gatunek powieści, a mianowicie powieść o artyście1. Gatunek ten
rozkwitł w romantyzmie, odżył z nową siłą u schyłku wieku, a i dziś nie
został zapomniany. Z tych samych lat co pierwsze Kunstlerromane datują
się obrazy, które także zdają się tworzyć nowy ikonograficzny rodzaj,
a które za temat mają również sceny z życia artystów. O ile jednak powie-
ści o artyście - jak na przykład przytoczone tu dzieła Goethego czy Hein-
sego - przedstawiają często dzieje artystów fikcyjnych, to obrazy, o któ-
rych będzie mowa, odwołują się do postaci historycznych, do artystów
sławnych i znanych, do wielkich mistrzów dawnych. Są jakby malowaną
biografiką artystyczną.
Inne też niż koleje powieści o artyście były dzieje tego tematycznego ga-
tunku. Jedno z wcześniejszych dzieł tego typu to wystawiony na pary-
skim Salonie w roku 1781 obraz Franęois Menageota Leonardo da Vinci
umierający w ramionach Franciszka I. Zarzucona w latach Rewolucji,
tematyka ta powraca na Salony napoleońskie. Podejmowana najchętniej
przez malarzy francuskich romantycznej pierwszej połowy XIX wieku,
była też popularna w malarstwie niemieckim2, włoskim3, znikła wraz z hi-
storyzmem, by niespodzianie powrócić raz jeszcze w rysunkowych żar-
tach starego Picassa, w których wśród niezliczonych wariantów wyobra-
żeń „artysty z modelką” odnajdujemy rafaelowski beret, rubensowską
bródkę, velazquezowskie wąsy i kostium hiszpańskiego granda.
Przedmiotem uwagi będą tu obrazy wystawione na paryskich Salonach
w latach 1800-18504. Graniczne lata przyjęte są oczywiście umownie,
choć datę końcową wyznacza jeden z najważniejszych obrazów o tej