DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0179
Jak Jan Matejko malował Kazanie Skargi?
Kazanie Skargi (1864)
Płótno 224 x 397. Nie sygn.
Te podstawowe inwentarzowe dane otwierają, zgodnie z obowiązko-
wym katalogowym porządkiem, hasło poświęcone temu obrazowi w ka-
talogu dzieł olejnych artysty, opracowanym pod redakcją Krystyny Sro-
czyńskiej1. Dalej, w tymże katalogowym trybie, następuje opis obrazu,
podani są jego kolejni właściciele, wystawy i oczywiście bibliografia.
Liczy ona kilkadziesiąt pozycji, od drobnych wzmianek po monogra-
ficzne opracowania obrazu. Najmniej miejsca poświęcono jednak, tak
jak w całej olbrzymiej „matejkowskiej” literaturze, temu, co w katalo-
gowym zapisie jest pierwszą informacją - że jest to zamalowane płótno
ponad dwa metry wysokie i niemal cztery metry długie.
Skarga to pierwszy obraz Matejki o wielkich rozmiarach. Zważywszy,
że tych wielkich obrazów Matejko namalował kilkanaście, a katalog
jego dzieł olejnych zbliża się do trzystu pozycji, daje to setki metrów
kwadratowych płócien pokrytych - aby przywołać na pozór niestosow-
ną tu słynną definicję Maurice’a Denis - „farbami ułożonymi w okre-
ślonym porządku”. Wykonanie podobnej pracy wymagało i wielkiej
technicznej biegłości, i ogromnego fizycznego wysiłku, co tym bardziej
zdumiewa, iż wiemy, że wykonał ją człowiek nietęgiej postury, krótko-
wzroczny i kiepskiego zdrowia. Jest zresztą świadectwem ekspresyjnej
siły tych obrazów, że o ich materialnym nośniku zapominano i że w pow-
szechnej świadomości Matejko raczej „tworzył wizję narodowych dzie-
jów”, niż po prostu malował olejem na płótnie. Niekończący się od po-
nad wieku spór o Matejkę dotyczył też w przeważającej mierze właśnie
„wizji dziejów”, przesłania Matejkowskich obrazów, a nie ich samych.
Spory o malarstwo Matejki - bo takie też przecież od wystąpień Stani-
sława Witkiewicza toczono - bardziej obracały się wokół stylistycznej
kwalifikacji jego sztuki i jej artystycznej rangi niż tego, co zwykło się
Kazanie Skargi (1864)
Płótno 224 x 397. Nie sygn.
Te podstawowe inwentarzowe dane otwierają, zgodnie z obowiązko-
wym katalogowym porządkiem, hasło poświęcone temu obrazowi w ka-
talogu dzieł olejnych artysty, opracowanym pod redakcją Krystyny Sro-
czyńskiej1. Dalej, w tymże katalogowym trybie, następuje opis obrazu,
podani są jego kolejni właściciele, wystawy i oczywiście bibliografia.
Liczy ona kilkadziesiąt pozycji, od drobnych wzmianek po monogra-
ficzne opracowania obrazu. Najmniej miejsca poświęcono jednak, tak
jak w całej olbrzymiej „matejkowskiej” literaturze, temu, co w katalo-
gowym zapisie jest pierwszą informacją - że jest to zamalowane płótno
ponad dwa metry wysokie i niemal cztery metry długie.
Skarga to pierwszy obraz Matejki o wielkich rozmiarach. Zważywszy,
że tych wielkich obrazów Matejko namalował kilkanaście, a katalog
jego dzieł olejnych zbliża się do trzystu pozycji, daje to setki metrów
kwadratowych płócien pokrytych - aby przywołać na pozór niestosow-
ną tu słynną definicję Maurice’a Denis - „farbami ułożonymi w okre-
ślonym porządku”. Wykonanie podobnej pracy wymagało i wielkiej
technicznej biegłości, i ogromnego fizycznego wysiłku, co tym bardziej
zdumiewa, iż wiemy, że wykonał ją człowiek nietęgiej postury, krótko-
wzroczny i kiepskiego zdrowia. Jest zresztą świadectwem ekspresyjnej
siły tych obrazów, że o ich materialnym nośniku zapominano i że w pow-
szechnej świadomości Matejko raczej „tworzył wizję narodowych dzie-
jów”, niż po prostu malował olejem na płótnie. Niekończący się od po-
nad wieku spór o Matejkę dotyczył też w przeważającej mierze właśnie
„wizji dziejów”, przesłania Matejkowskich obrazów, a nie ich samych.
Spory o malarstwo Matejki - bo takie też przecież od wystąpień Stani-
sława Witkiewicza toczono - bardziej obracały się wokół stylistycznej
kwalifikacji jego sztuki i jej artystycznej rangi niż tego, co zwykło się