DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0011
„Wielcy artyści”, „arcydzieła” i inne słowa
Les talents valent moins dans un temps qui ne vaut guere.
„Talenty mniej są warte w czasie, który niewiele jest wart” - tak peintre-
-philosophe Paul Chenavard przekonywał Eugeniusza Delacroix. Dela-
croix tego pesymistycznego sądu nie podzielał, uważając, iż „jeden na-
wet miłośnik talentu, choć zagubiony w tłumie, wzrusza się tak samo
jak ci, co niegdyś byli odbiorcami dziel Rafaela i Michała Anioła. To,
co stworzone jest dla ludzi, znajdzie zawsze ludzi, którzy to ocenią”1.
Spokojna ufność Delacroix, konserwatysty, raczej niechętnego współ-
czesności, nie wynikała z wiary w wartość własnych czasów, lecz z wia-
ry w ponadczasową wartość talentów i dzieł dzięki nim powstałym.
Obaj malarze, których twórczość dzieli niemal wszystko, a łączy inte-
lektualne usposobienie i potrzeba namysłu nad sztuką, różnią się tylko
co do zależnego od epoki, względnego bądź bezwzględnego charakteru
wartości. Chenavard w swym zgorzknieniu nie relatywizuje wartości
talentów, lecz gani czasy, które je relatywizują i pomniejszają. Obaj są
obiektywistami. Wartość sztuki jest dla nich czymś tak oczywistym, że
nie pojawia się w ogóle jako przedmiot dyskusji. Obaj też wpisują się
w starą tradycję „sporów na Parnasie” - francuskich akademickich que-
relles zwolenników czasów dawnych bądź nowych2.
W latach pięćdziesiątych, z których pochodzi notatka Delacroix tyczą-
ca rozmowy z Chenavardem, artysta pracował nad Słownikiem sztuk
pięknych. W ]ego Dzienniku przygotowawcze notatki i zarysy haseł mie-
szają się z codziennymi, powszednimi zapisami. Nie należy oczekiwać,
że znajdziemy tam hasło „Wartość”. Słownik trzyma się swej artystycz-
nej materii bardzo ściśle; jest w nim miejsce dla kwestii tak różnych, jak
„Naśladowanie”, „Szkic”, „Kolor”, „Antyk”, „Autorytet”, lecz pomimo
filozoficznej umysłowości autora nie ma w nim pojęć bliższych filozofii
niż sztuki samej. Ale jest tu oczywiście hasło „Arcydzieło” - pojęcie
Les talents valent moins dans un temps qui ne vaut guere.
„Talenty mniej są warte w czasie, który niewiele jest wart” - tak peintre-
-philosophe Paul Chenavard przekonywał Eugeniusza Delacroix. Dela-
croix tego pesymistycznego sądu nie podzielał, uważając, iż „jeden na-
wet miłośnik talentu, choć zagubiony w tłumie, wzrusza się tak samo
jak ci, co niegdyś byli odbiorcami dziel Rafaela i Michała Anioła. To,
co stworzone jest dla ludzi, znajdzie zawsze ludzi, którzy to ocenią”1.
Spokojna ufność Delacroix, konserwatysty, raczej niechętnego współ-
czesności, nie wynikała z wiary w wartość własnych czasów, lecz z wia-
ry w ponadczasową wartość talentów i dzieł dzięki nim powstałym.
Obaj malarze, których twórczość dzieli niemal wszystko, a łączy inte-
lektualne usposobienie i potrzeba namysłu nad sztuką, różnią się tylko
co do zależnego od epoki, względnego bądź bezwzględnego charakteru
wartości. Chenavard w swym zgorzknieniu nie relatywizuje wartości
talentów, lecz gani czasy, które je relatywizują i pomniejszają. Obaj są
obiektywistami. Wartość sztuki jest dla nich czymś tak oczywistym, że
nie pojawia się w ogóle jako przedmiot dyskusji. Obaj też wpisują się
w starą tradycję „sporów na Parnasie” - francuskich akademickich que-
relles zwolenników czasów dawnych bądź nowych2.
W latach pięćdziesiątych, z których pochodzi notatka Delacroix tyczą-
ca rozmowy z Chenavardem, artysta pracował nad Słownikiem sztuk
pięknych. W ]ego Dzienniku przygotowawcze notatki i zarysy haseł mie-
szają się z codziennymi, powszednimi zapisami. Nie należy oczekiwać,
że znajdziemy tam hasło „Wartość”. Słownik trzyma się swej artystycz-
nej materii bardzo ściśle; jest w nim miejsce dla kwestii tak różnych, jak
„Naśladowanie”, „Szkic”, „Kolor”, „Antyk”, „Autorytet”, lecz pomimo
filozoficznej umysłowości autora nie ma w nim pojęć bliższych filozofii
niż sztuki samej. Ale jest tu oczywiście hasło „Arcydzieło” - pojęcie