DOI Artikel:
Bobrowska-Jakubowska, Ewa: Paryskie ślady Pankiewicza
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28182#0058
Ewa Bobrowska-
-Jakubowska
w kręgu kultury francuskiej, czytując Stephane'a Mallarmego i czerpiąc
z niego motywy do swych obrazów, jak to miało miejsce w przypadku
Łabędzi w Ogrodzie Saskim1.
W 1899 r. Pankiewicz był zapewne ponownie we Francji, bowiem wów-
czas właśnie uzyskał złoty medal na Wystawie Powszechnej w Paryżu.
Również tematy jego grafik wykonywanych w tamtym okresie dowodzą
jego pobytu nad Sekwaną. Wtedy też prawdopodobnie w wydawnictwie
L'Art decoratif ukazała się teka jego prac graficznych zatytułowana Quatorze
eaux-fortes. Także w latach 1903-1904 artysta musiał bywać we Francji,
świadczą o tym motywy jego ówczesnych pejzaży z elementami tamtejszej
architektury2.
Od chwili objęcia katedry w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
życie Pankiewicza dzieliło się między rok akademicki spędzany w tym
mieście oraz wakacje spędzane przeważnie we Francji, gdzie nawiązał
znajomości i przyjaźnie z Paulem Signac oraz Pierrem Bonnardem, a także
krytykiem Felixem Feneonem. Szczególnie blisko związał się Pankiewicz
z Bonnardem, spędzając z nim nawet wspólne, rodzinne wakacje, bądź to
na południu Francji, bądź w Giverny. Zwykle podaje się, że obaj malarze
poznali się w 1908 r., choć można znaleźć datę wcześniejszą — rok 19063.
Według Czapskiego, który czerpać miał informacje od samego Pankiewi-
cza, artyści poznali się za pośrednictwem Feneona około 1908 r.4 Feneona
Pankiewicz miał poznać, jak to sugeruje Jadwiga Dmochowska5, w salonie
Misi z Godebskich, wówczas Natansonowej. Wieloletnia przyjaźń Pankie-
wicza z Bonnardem mogła była zostawić ślady epistolarne. Zaskakuje nikła
liczba opublikowanej korespondencji obu przyjaciół, wyjąwszy tę ogłoszo-
ną przez Jerzego Wolffa i samą Dmochowską, a pochodzącą z papierów
Pankiewicza. Pozostawały więc archiwa Bonnarda, po części rozproszone
wśród rodziny artysty. Dostęp do nich jednak okazał się praktycznie nie-
możliwy. Można się jednak domyślać, że zachowane tam dokumenty mo-
głyby przynieść interesujące informacje. W pracy Antoine'a Terrasse'a, za-
tytułowanej Bonnard, czytamy pod datą 19 V 1908 r. wiadomość o tym, że
Andre Gide napisał do Bonnarda list w sprawie ilustracji, jakie wykonał ten
ostatni do Prometeusza źle skowanego i dodaje następujące zdanie: „(...) pój-
dzie Pan zobaczyć wystawę tego Polaka, u Drueta, prawda?"6. W objaśnie-
1 Nokturn. Białe łabędzie w Ogrodzie Saskim w Warszawie, 1893-1894, Muzeum Narodowe w Warsza-
wie (dalej: MNW).
2 Most na Sekwanie, przed 1903, MNW; Wnętrze katedry w Chartres, 1900-1903, MNW; Wnętrze
Notre-Dame w Paryżu, 1903, Muzeum Narodowe w Poznaniu cyt. za: R. Biernacka, Józef Pankiewicz,
[w:] Polski słownik biograficzny, t. 25, s. 132-137.
3 W. Jaworska, Józef Pankiewicz, [w:] Petit Larousse de la peinture, red. M. Ladotte, t. 2, Paris 1979.
4 J. Czapski, Józef Pankiewicz. Życie i dzieło. Wypowiedzi o sztuce. Lublin 1992, s. 88.
5 J. Dmochowska, W kręgu Pankiewicza, Kraków 1963, s. 162.
6 A. Terrasse, Bonnard, Paryż 1967, s. 258 i s. 988: „Gide lui ecrit le 19 a propos des illustrations qu'il
a donnees pour le Promethee mai enchaine:
Mon cher Bonnard,
je vous remerde de vottre lettre et en avise aussitót Blei pour mettre fin a ses inąuietudes. II me
56
-Jakubowska
w kręgu kultury francuskiej, czytując Stephane'a Mallarmego i czerpiąc
z niego motywy do swych obrazów, jak to miało miejsce w przypadku
Łabędzi w Ogrodzie Saskim1.
W 1899 r. Pankiewicz był zapewne ponownie we Francji, bowiem wów-
czas właśnie uzyskał złoty medal na Wystawie Powszechnej w Paryżu.
Również tematy jego grafik wykonywanych w tamtym okresie dowodzą
jego pobytu nad Sekwaną. Wtedy też prawdopodobnie w wydawnictwie
L'Art decoratif ukazała się teka jego prac graficznych zatytułowana Quatorze
eaux-fortes. Także w latach 1903-1904 artysta musiał bywać we Francji,
świadczą o tym motywy jego ówczesnych pejzaży z elementami tamtejszej
architektury2.
Od chwili objęcia katedry w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
życie Pankiewicza dzieliło się między rok akademicki spędzany w tym
mieście oraz wakacje spędzane przeważnie we Francji, gdzie nawiązał
znajomości i przyjaźnie z Paulem Signac oraz Pierrem Bonnardem, a także
krytykiem Felixem Feneonem. Szczególnie blisko związał się Pankiewicz
z Bonnardem, spędzając z nim nawet wspólne, rodzinne wakacje, bądź to
na południu Francji, bądź w Giverny. Zwykle podaje się, że obaj malarze
poznali się w 1908 r., choć można znaleźć datę wcześniejszą — rok 19063.
Według Czapskiego, który czerpać miał informacje od samego Pankiewi-
cza, artyści poznali się za pośrednictwem Feneona około 1908 r.4 Feneona
Pankiewicz miał poznać, jak to sugeruje Jadwiga Dmochowska5, w salonie
Misi z Godebskich, wówczas Natansonowej. Wieloletnia przyjaźń Pankie-
wicza z Bonnardem mogła była zostawić ślady epistolarne. Zaskakuje nikła
liczba opublikowanej korespondencji obu przyjaciół, wyjąwszy tę ogłoszo-
ną przez Jerzego Wolffa i samą Dmochowską, a pochodzącą z papierów
Pankiewicza. Pozostawały więc archiwa Bonnarda, po części rozproszone
wśród rodziny artysty. Dostęp do nich jednak okazał się praktycznie nie-
możliwy. Można się jednak domyślać, że zachowane tam dokumenty mo-
głyby przynieść interesujące informacje. W pracy Antoine'a Terrasse'a, za-
tytułowanej Bonnard, czytamy pod datą 19 V 1908 r. wiadomość o tym, że
Andre Gide napisał do Bonnarda list w sprawie ilustracji, jakie wykonał ten
ostatni do Prometeusza źle skowanego i dodaje następujące zdanie: „(...) pój-
dzie Pan zobaczyć wystawę tego Polaka, u Drueta, prawda?"6. W objaśnie-
1 Nokturn. Białe łabędzie w Ogrodzie Saskim w Warszawie, 1893-1894, Muzeum Narodowe w Warsza-
wie (dalej: MNW).
2 Most na Sekwanie, przed 1903, MNW; Wnętrze katedry w Chartres, 1900-1903, MNW; Wnętrze
Notre-Dame w Paryżu, 1903, Muzeum Narodowe w Poznaniu cyt. za: R. Biernacka, Józef Pankiewicz,
[w:] Polski słownik biograficzny, t. 25, s. 132-137.
3 W. Jaworska, Józef Pankiewicz, [w:] Petit Larousse de la peinture, red. M. Ladotte, t. 2, Paris 1979.
4 J. Czapski, Józef Pankiewicz. Życie i dzieło. Wypowiedzi o sztuce. Lublin 1992, s. 88.
5 J. Dmochowska, W kręgu Pankiewicza, Kraków 1963, s. 162.
6 A. Terrasse, Bonnard, Paryż 1967, s. 258 i s. 988: „Gide lui ecrit le 19 a propos des illustrations qu'il
a donnees pour le Promethee mai enchaine:
Mon cher Bonnard,
je vous remerde de vottre lettre et en avise aussitót Blei pour mettre fin a ses inąuietudes. II me
56