DOI Artikel:
Verschoor, Gerdien: Kapiści - dyskurs o sztuce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28182#0023
Gerdien Yerschoor
Kapiści — dyskurs o sztuce
„Komunikacja" to czarodziejskie słowa dzisiejszych czasów. Dzięki tele-
wizji, faxowi oraz internetowi, możemy się komunikować z ludźmi na ca-
łym świecie. W okresie międzywojennym te wszystkie ułatwiające porozu-
mienie udogodnienia nie istniały. Ludzie komunikowali się za pomocą ksią-
żek, listów, czasopism i obrazów.
Nie każdy środek wyrazu jest jednoznaczny i mówi sam za siebie. Język
malarstwa nie zawsze jest językiem oczywistym. Język ten nie zawsze jest
jedynym językiem, którym artysta się posługuje. Czasami potrzebuje rów-
nież słowa, aby wyrazić myśli, plany lub program artystyczny. Nie zawsze
znajdujemy odbicie programu danego artysty w obrazie. I odwrotnie: pro-
gram, wyrażony w wypowiedziach lub w tekstach własnych nie zawsze
odnajdujemy w namalowanych obrazach.
Część kapistów nie realizowała swoich programów wyłącznie w malar-
stwie. Korzystali też ze słowa pisanego, by wyrazić swe poglądy na temat
sztuki i historii sztuki, polskości, moralności artystycznej. Pisali listy, arty-
kuły, a nawet książki. Polemizowali z innymi artystami. Krótko mówiąc:
prowadzili „dyskurs o sztuce".
Teksty kapistów możemy podzielić na trzy grupy. Największą z nich
tworzą teksty o polskiej historii sztuki; drugą — teksty krytyczne o wysta-
wach artystów żyjących; trzecią — teksty o innych kapistach. Niniejszy
artykuł jest wynikiem studiów nad tymi trzema grupami.
Kapiści propagowali swe idee w czasopismach, takich jak „Głos Plasty-
ków" i „Wiadomości Literackie" . Kilka artykułów pojawiło się w czasopi-
smach: „Droga", „Tygodnik Ilustrowany" i „Gazeta Artysty". Nie wszyscy
kapiści publikowali artykuły. Najważniejsi i najbardziej produktywni pi-
szący wśród kapistów to Józef Czapski, autor dwudziestu siedmiu tekstów
i Jan Cybis — dziewiętnastu. Inni kapiści pisali mniej: Stanisław Szczepań-
ski (dwa teksty), Józef Jarema (cztery). Piotr Potworowski (dwa) i Dorota
Seydenmanowa (jeden). Mój dyskurs o kapistach oparłam głównie na tek-
stach Czapskiego i Cybisa. Prace Cybisa poświęcone są głównie malarstwu,
teksty Czapskiego mają często charakter eseistyczno-polemiczny.
21
Kapiści — dyskurs o sztuce
„Komunikacja" to czarodziejskie słowa dzisiejszych czasów. Dzięki tele-
wizji, faxowi oraz internetowi, możemy się komunikować z ludźmi na ca-
łym świecie. W okresie międzywojennym te wszystkie ułatwiające porozu-
mienie udogodnienia nie istniały. Ludzie komunikowali się za pomocą ksią-
żek, listów, czasopism i obrazów.
Nie każdy środek wyrazu jest jednoznaczny i mówi sam za siebie. Język
malarstwa nie zawsze jest językiem oczywistym. Język ten nie zawsze jest
jedynym językiem, którym artysta się posługuje. Czasami potrzebuje rów-
nież słowa, aby wyrazić myśli, plany lub program artystyczny. Nie zawsze
znajdujemy odbicie programu danego artysty w obrazie. I odwrotnie: pro-
gram, wyrażony w wypowiedziach lub w tekstach własnych nie zawsze
odnajdujemy w namalowanych obrazach.
Część kapistów nie realizowała swoich programów wyłącznie w malar-
stwie. Korzystali też ze słowa pisanego, by wyrazić swe poglądy na temat
sztuki i historii sztuki, polskości, moralności artystycznej. Pisali listy, arty-
kuły, a nawet książki. Polemizowali z innymi artystami. Krótko mówiąc:
prowadzili „dyskurs o sztuce".
Teksty kapistów możemy podzielić na trzy grupy. Największą z nich
tworzą teksty o polskiej historii sztuki; drugą — teksty krytyczne o wysta-
wach artystów żyjących; trzecią — teksty o innych kapistach. Niniejszy
artykuł jest wynikiem studiów nad tymi trzema grupami.
Kapiści propagowali swe idee w czasopismach, takich jak „Głos Plasty-
ków" i „Wiadomości Literackie" . Kilka artykułów pojawiło się w czasopi-
smach: „Droga", „Tygodnik Ilustrowany" i „Gazeta Artysty". Nie wszyscy
kapiści publikowali artykuły. Najważniejsi i najbardziej produktywni pi-
szący wśród kapistów to Józef Czapski, autor dwudziestu siedmiu tekstów
i Jan Cybis — dziewiętnastu. Inni kapiści pisali mniej: Stanisław Szczepań-
ski (dwa teksty), Józef Jarema (cztery). Piotr Potworowski (dwa) i Dorota
Seydenmanowa (jeden). Mój dyskurs o kapistach oparłam głównie na tek-
stach Czapskiego i Cybisa. Prace Cybisa poświęcone są głównie malarstwu,
teksty Czapskiego mają często charakter eseistyczno-polemiczny.
21