DOI Artikel:
Paszylka-Glaza, Małgorzata: "Kapizm" Zygmunta Waliszewskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28182#0142
Małgorzata tów"4 5, „(...) podziwiał subtelne rysunki Sierowa, albo jego wyraziste portre-
Paszylka ty, obrazy wspaniałego artysty Riepina, poezję Lewitana, malarstwo (...)
Wrubla, życiową pasję pieredwiżników" . Jego mistrzami, jak to bywało
u znających dawnych twórców „muzealnych" artystów początku XX w.,
byli Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł, Tycjan, Rembrandt, Rubens,
Goya i Velazquez, których studiował z reprodukcji. Powstawały obrazy
olejne, gwasze, tempery, portrety, martwe natury, pejzaże, projekty deko-
racyjne, studia realistyczne i abstracyjne. W tyfliskich pracach widać rów-
nież wpływy van Gogha, Toulouse-Lautreca, futurystów i Picassa, których
dzieła Waliszewski znał z Galerii Szczukina w Moskwie.
W 1915 r. malował Waliszewski pierwsze kompozycje kubistyczne i abs-
trakcyjne, lecz intelektualizm kubizmu kłócił się z jego gorącym tempera-
mentem, toteż w późniejszej twórczości nie wracał do młodzieńczych eks-
perymentów.
Już w okresie tyfliskim skrystalizował się język plastyczny Walczew-
skiego, powstały na gruncie różnorodnych zależności, od naiwnego malar-
stwa Nika Pirosmaniszwilliego po „ukochanego Maneta". Rysunki z natury
oraz szkicowa, dynamiczna i płynna kreska portretów najbliższych, to
pierwsze cechy stylu Waliszewskiego. Świadoma forma i dyscyplina uży-
tych środków łączy się tu z charakterystyczną dla artysty tendencją do
uogólnienia. Zwracające uwagę prostą metaforą collages i urzekające dzie-
cięcą wyobraźnią plakaty z wystawy w 1915 r., stanowią zapowiedź samo-
dzielnego malarstwa Waliszewskiego. Siła ekspresji, zmysł dekoracyjności,
bogactwo fantazji, ironia, humor oraz improwizacyjna spontaniczność
były głównymi cechami jego ówczesnej sztuki, w której kolor jeszcze nie
spełniał najważniejszej roli.
Gdy z takim malarskim doświadczeniem 23-letni Zygmunt Walisze-
wski zjawił się w krakowskiej pracowni Weissa, ten po obejrzeniu jego prac
orzekł: „Niczego już się tu pan nie nauczy, powinien pan jechać do Pary-
ża"6. Jednak zanim jesienią 1924 r. jako uczeń Józefa Pankiewicza i członek
„Komitetu Paryskiego" Waliszewski wyjechał do Paryża „po kolor", wziął
przedtem udział w ruchu formistów, z którymi będzie dzielił świadomość
pilnej potrzeby formy w malarstwie. Artysta szybko znalazł swoje miejsce
w gronie formistów, jego obrazy z tego okresu, jak na przykład Amazonka,
charakteryzuje lekka geometryzacja i rytmiczna falistość form, nad którymi
dominuje soczysty, ostry koloryt. Dla kolegów był niemalże geniuszem,
gdy komponował formistyczne dekoracje do sztuki Tytusa Czyżewskiego
Osioł i słońce oraz malował barwnego księcia Józefa Poniatowskiego w czer-
wono-szafirowym mundurze.
Etap kolorysty w twórczości Zygmunta Waliszewskiego rozpoczął na
dobre wyjazd do Paryża. We Francji pozostał siedem lat. Około 1930 r.
4 J. Czapski, O Zygmuncie..., op. cit., s. 66.
5 J. Wolff, Zygmunt Waliszewski, Warszawa 1969, s. 56.
6 M. Masłowski, Zygmunt Waliszewski, Warszawa 1962, s. 9.
140
Paszylka ty, obrazy wspaniałego artysty Riepina, poezję Lewitana, malarstwo (...)
Wrubla, życiową pasję pieredwiżników" . Jego mistrzami, jak to bywało
u znających dawnych twórców „muzealnych" artystów początku XX w.,
byli Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł, Tycjan, Rembrandt, Rubens,
Goya i Velazquez, których studiował z reprodukcji. Powstawały obrazy
olejne, gwasze, tempery, portrety, martwe natury, pejzaże, projekty deko-
racyjne, studia realistyczne i abstracyjne. W tyfliskich pracach widać rów-
nież wpływy van Gogha, Toulouse-Lautreca, futurystów i Picassa, których
dzieła Waliszewski znał z Galerii Szczukina w Moskwie.
W 1915 r. malował Waliszewski pierwsze kompozycje kubistyczne i abs-
trakcyjne, lecz intelektualizm kubizmu kłócił się z jego gorącym tempera-
mentem, toteż w późniejszej twórczości nie wracał do młodzieńczych eks-
perymentów.
Już w okresie tyfliskim skrystalizował się język plastyczny Walczew-
skiego, powstały na gruncie różnorodnych zależności, od naiwnego malar-
stwa Nika Pirosmaniszwilliego po „ukochanego Maneta". Rysunki z natury
oraz szkicowa, dynamiczna i płynna kreska portretów najbliższych, to
pierwsze cechy stylu Waliszewskiego. Świadoma forma i dyscyplina uży-
tych środków łączy się tu z charakterystyczną dla artysty tendencją do
uogólnienia. Zwracające uwagę prostą metaforą collages i urzekające dzie-
cięcą wyobraźnią plakaty z wystawy w 1915 r., stanowią zapowiedź samo-
dzielnego malarstwa Waliszewskiego. Siła ekspresji, zmysł dekoracyjności,
bogactwo fantazji, ironia, humor oraz improwizacyjna spontaniczność
były głównymi cechami jego ówczesnej sztuki, w której kolor jeszcze nie
spełniał najważniejszej roli.
Gdy z takim malarskim doświadczeniem 23-letni Zygmunt Walisze-
wski zjawił się w krakowskiej pracowni Weissa, ten po obejrzeniu jego prac
orzekł: „Niczego już się tu pan nie nauczy, powinien pan jechać do Pary-
ża"6. Jednak zanim jesienią 1924 r. jako uczeń Józefa Pankiewicza i członek
„Komitetu Paryskiego" Waliszewski wyjechał do Paryża „po kolor", wziął
przedtem udział w ruchu formistów, z którymi będzie dzielił świadomość
pilnej potrzeby formy w malarstwie. Artysta szybko znalazł swoje miejsce
w gronie formistów, jego obrazy z tego okresu, jak na przykład Amazonka,
charakteryzuje lekka geometryzacja i rytmiczna falistość form, nad którymi
dominuje soczysty, ostry koloryt. Dla kolegów był niemalże geniuszem,
gdy komponował formistyczne dekoracje do sztuki Tytusa Czyżewskiego
Osioł i słońce oraz malował barwnego księcia Józefa Poniatowskiego w czer-
wono-szafirowym mundurze.
Etap kolorysty w twórczości Zygmunta Waliszewskiego rozpoczął na
dobre wyjazd do Paryża. We Francji pozostał siedem lat. Około 1930 r.
4 J. Czapski, O Zygmuncie..., op. cit., s. 66.
5 J. Wolff, Zygmunt Waliszewski, Warszawa 1969, s. 56.
6 M. Masłowski, Zygmunt Waliszewski, Warszawa 1962, s. 9.
140