DOI Artikel:
Kuczyńska, Jadwiga: Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14265#0048
44
JADWIGA KUCZYŃSKA
Gryf, Topór, Zienowicz (?)185 i godło krawców — nożyce. Na stopie wyryto wyłącznie gmerki:
złotników, kuśnierzy, rzeźników i kowali. Gmerki te mogą dowodzić udziału zrzeszeń rzemieślni-
czych w fundacji chrzcielnicy i jednocześnie świadczą o dobrej sytuacji Czchowa — stolicy starej
kasztelanii — na pocz. XVI w.186
Nie wszystkie chrzcielnice odmiany sądeckiej młodszej są dziełem tej samej ręki. I tak —
chrzcielnice w Siemiechowie, Krościenku, Łącku wyrzeźbił najpewniej ten sam kamieniarz; mniej
starannie wykonana chrzcielnica w Czchowie wskazuje na innego wykonawcę. Nieco odmienny
kształt i dekoracja chrzcielnic w Domosławicach i w Olszynach wskazują również na innego
twórcę. Ten produkujący chrzcielnice warsztat, cieszący się powodzeniem, zatrudniał niewątpliwie
kilku kamieniarzy.
Opracowanie rzeźbiarskie chrzcielnic grupy sądeckiej pozostaje w związku z kamieniarką dlugo-
szową. Świadczy o tym podobieństwo detali zdobniczych. Fryz heraldyczny na wieży kolegiaty
w Nowym Sączu posiadał np. składniki typowe dla chrzcielnic omawianej grupy, jak hierogramy,
herby i ornament maswerkowy1S7. Również motyw sznura występował wcześniej w portalach
długoszowych.
Po 1506 r. zanika działalność warsztatu sądeckiego. Jego lokalizacja jest trudna do ustalenia.
Wydaje się jednak, że był on czynny w okolicach Nowego Sącza. Za tą hipotezą przemawia duża
aktywność warsztatu, długi czas jego działalności, a przede wszystkim wysoki poziom artystyczny dzieł.
W latach dwudziestych i trzydziestych XVI stulecia pojawiły się chrzcielnice będące naśladow-
Is5 S. J. Duńczewski, Herbarz wielu domów Korony Połskiey y W. K. Litewskiego, t. 1 — 2, Zamość 1757, s. 468.
I»6 W. Łuszczkiewicz, Z wycieczki z uczniami w roku 1892, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne". II,
R. VI: 1895. nr 1 (zbioru ogólnego nr 23). szp. 273; R. VII: 1895. nr 2 i 3 (zbioru ogólnego nr 24 i 25), szp. 298.
IS7 Z. Bocheński, S. Świszczowski, Zamek w Dębnie, „Pamiętnik Związku Historyków Sztuki i Kultury", R. I:
1948. s. 45.
JADWIGA KUCZYŃSKA
Gryf, Topór, Zienowicz (?)185 i godło krawców — nożyce. Na stopie wyryto wyłącznie gmerki:
złotników, kuśnierzy, rzeźników i kowali. Gmerki te mogą dowodzić udziału zrzeszeń rzemieślni-
czych w fundacji chrzcielnicy i jednocześnie świadczą o dobrej sytuacji Czchowa — stolicy starej
kasztelanii — na pocz. XVI w.186
Nie wszystkie chrzcielnice odmiany sądeckiej młodszej są dziełem tej samej ręki. I tak —
chrzcielnice w Siemiechowie, Krościenku, Łącku wyrzeźbił najpewniej ten sam kamieniarz; mniej
starannie wykonana chrzcielnica w Czchowie wskazuje na innego wykonawcę. Nieco odmienny
kształt i dekoracja chrzcielnic w Domosławicach i w Olszynach wskazują również na innego
twórcę. Ten produkujący chrzcielnice warsztat, cieszący się powodzeniem, zatrudniał niewątpliwie
kilku kamieniarzy.
Opracowanie rzeźbiarskie chrzcielnic grupy sądeckiej pozostaje w związku z kamieniarką dlugo-
szową. Świadczy o tym podobieństwo detali zdobniczych. Fryz heraldyczny na wieży kolegiaty
w Nowym Sączu posiadał np. składniki typowe dla chrzcielnic omawianej grupy, jak hierogramy,
herby i ornament maswerkowy1S7. Również motyw sznura występował wcześniej w portalach
długoszowych.
Po 1506 r. zanika działalność warsztatu sądeckiego. Jego lokalizacja jest trudna do ustalenia.
Wydaje się jednak, że był on czynny w okolicach Nowego Sącza. Za tą hipotezą przemawia duża
aktywność warsztatu, długi czas jego działalności, a przede wszystkim wysoki poziom artystyczny dzieł.
W latach dwudziestych i trzydziestych XVI stulecia pojawiły się chrzcielnice będące naśladow-
Is5 S. J. Duńczewski, Herbarz wielu domów Korony Połskiey y W. K. Litewskiego, t. 1 — 2, Zamość 1757, s. 468.
I»6 W. Łuszczkiewicz, Z wycieczki z uczniami w roku 1892, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne". II,
R. VI: 1895. nr 1 (zbioru ogólnego nr 23). szp. 273; R. VII: 1895. nr 2 i 3 (zbioru ogólnego nr 24 i 25), szp. 298.
IS7 Z. Bocheński, S. Świszczowski, Zamek w Dębnie, „Pamiętnik Związku Historyków Sztuki i Kultury", R. I:
1948. s. 45.