Rocznik Historii Sztuki (14.1984)

ŚREDNIOWIECZNE CHRZCIELNICE KAMIENNE W POLSCE

51

43. Jasionów,

kościół par. p.w. M. Boskiej i św. Katarzyny, chrzcielnica

wiający jest fakt, że dzieło to nie znajduje żadnych analogii wśród chrzcielnic radomsko-kieleckich,
powstałych w ośrodku szydlowieckim. Zapewne w czasie jej wykonywania, ta starsza forma nie była
już atrakcyjnym wzorem.

Spośród chrzcielnic kielichowych trzy pochodzące z pierwszego trzydziestolecia XVI w. : w Porębie
Radlnej, Binarowej (il. 44) i Sękowej (il. 45), mają wiele wspólnych cech. Forma ich dość wiernie
oddaje proporcje późnogotyckich kielichów. Wszystkie są dekorowane. W Binarowej i Sękowej —
maswerkami (w obu przypadkach o innym rysunku), w Porębie Radlnej — ornamentem roślinnym.
W Sękowej ponadto, na listwie otaczającej krawędź czaszy, wyryto datę 1522, a jedną ściankę czaszy
zapełniono tarczą o renesansowym zarysie; w Porębie Radlnej od nodusa zwieszają się ukośnie
dwie tarcze z herbami: Gryf i Leliwa. Ten ostatni określa najpewniej fundatorów chrzcielnicy —
Tarnowskich, właścicieli Poręby Radlnej 21\

Jedna chrzcielnica — w Osieku — znajduje analogię w chrzcielnicach słowackich (Sabinov, Richvald).
Podobieństwo wykazuje architektoniczna forma dekoracji czaszy. Kształt stopy natomiast przypomina
chrzcielnice sądeckie. Podobną dekorację stopy ma chrzcielnica w Olszynach (grupa sądecka młodsza).

W Królestwie wytwarzano również chrzcielnice o kształcie dwuczęściowego kielicha, zbudowane na
planie kola. Kształt taki mają np. dzieła w Bedlnie, Kurzelowie i Rakoszynie (Ziemia Kielecka).
Z wyjątkiem chrzcielnicy w Bedlnie zdobionej profilowanymi żłobkami i półwałkami, są one gładkie,
dlatego dokładne ich datowanie jest trudne, a niekiedy niemal niemożliwe.

Dwuczęściową strukturę ma również jedna z chrzcielnic Ziemi Sieradzkiej — w Malyniu —
o dzwonowatej czaszy i wysokiej, również dzwonowatej stopie. Na czaszy chrzcielnicy umieszczono

21-ł Gawęda, op. cit.. s. 65.