DOI Heft:
Kolekcjonerstwo
DOI Artikel:Wdowiszewski, Zygmunt: Straty artystyczne i kulturalne Zbiorów Przezdzieckich w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17141#0357
Zygmunt Wdowiszewski
STRATY ARTYSTYCZNE I KULTURALNE ZBIORÓW
PRZEZDZIECKICH W WARSZAWIE1
7
t Jbiory Przezdzieckich, należące ostatnio do Rajnolda Przezdzieckiego2, pomiesz-
czone były w jego własnym pałacu przy ul. Foksal 6. Zbiory te obejmowały malarstwo,
przemysł artystyczny, ryciny i rysunki oraz w drobnej mierze rzeźbę. Przedmioty
z tych zakresów nie tworzyły jakiegoś osobnego zespołu muzealnego, lecz były
porozmieszczane w formie dekoracji wnętrz pałacowych. Jedynie część obrazów,
rnniej szego znaczenia, oraz zbiór rycin i rysunków znalazły pomieszczenie w salach
Biblioteki ord. hr. Przezdzieckich na parterze w pałacu.
1 Do chwili powstania warszawskiego 1944 r. istniały w Bibliotece ord. hr. Przezdzieckich
w Warszawie dwa albumy, formatu folio, z fotografiami wszystkich najcenniejszych obiek-
tów artystycznych znajdujących się w Zbiorach. W czasie powstania złożyłem albumy
do podziemi Biblioteki ord.Krasińskich. Niestety, gmach Biblioteki tej został już po powsta-
niu przez Niemców podpalony od podstaw, tak że. i owe albumy padły pastwą płomieni.
Zamieszczone w niniejszej pracy fotografie niektórych obrazów wykonane zostały bądź
e klisz zachowanych w Muzeum Narodowym w Warszawie, bądź też pochodzą z różnych
wydawnictw, w których były te obrazy reprodukowane. Fotografie sporządzone zostały
w Pracowni Fotograficznej Muzeum Narodowego w Warszawie pod kierunkiem p. Henryka
Romanowskiego.
Przy opracowywaniu niniejszego tematu korzystałem z notatek własnych, czynionych
przed wojną i w czasie okupacji, na podstawie istniejącego jeszcze wówczas w całości inwen-
tarza Zbiorów, i z łaskawie udzielonych mi zapisek prof. dra Stanisława Lorentza, któremu
na tym miejscu wyrażam serdeczne podziękowanie. Ś. p. Rajnoldowi Przezdzieckiemu winien
jestem szereg wiadomości o Zbiorach, których nie skąpił mi udzielać w drodze korespon-
dencji z Lozanny. Tyczyło się to głównie proweniencji niektórych przedmiotów artystycz-
nych. W opracowaniu tym, poza obiektami artystycznymi, poświęciłem również nieco
miejsca tzw. pamiątkom historycznym, nie zawsze posiadającym wartość artystyczną.
2 Rajnold Przezdziecki urodził się w 1884 r. w Rakiszkach na Litwie jako syn Konstantego
i Izy z Plater-Zyberków. Po ukończeniu studiów i odbyciu kilku podróży zagranicznych
osiadł na stałe w Warszawie oddając się z umiłowaniem powiększaniu swych zbiorów artys-
tycznych i bibliotecznych, odziedziczonych po ojcu. W 1913 r. utworzył ordynację z dóbr
Tyzenhauz (dawniej Alt-Lassen, z łotewska Łasmyża) i z majątków Schródern, Alt-Grtin-
wald i Neu-Griinwald w Kurlandii. W skład tej ordynacji weszły zbiory i biblioteka, pozos-
tawione w Warszawie. Gdy po pierwszej wojnie światowej wskutek międzypaństwowych
23 Rocznik Muz. Narodowego
353
STRATY ARTYSTYCZNE I KULTURALNE ZBIORÓW
PRZEZDZIECKICH W WARSZAWIE1
7
t Jbiory Przezdzieckich, należące ostatnio do Rajnolda Przezdzieckiego2, pomiesz-
czone były w jego własnym pałacu przy ul. Foksal 6. Zbiory te obejmowały malarstwo,
przemysł artystyczny, ryciny i rysunki oraz w drobnej mierze rzeźbę. Przedmioty
z tych zakresów nie tworzyły jakiegoś osobnego zespołu muzealnego, lecz były
porozmieszczane w formie dekoracji wnętrz pałacowych. Jedynie część obrazów,
rnniej szego znaczenia, oraz zbiór rycin i rysunków znalazły pomieszczenie w salach
Biblioteki ord. hr. Przezdzieckich na parterze w pałacu.
1 Do chwili powstania warszawskiego 1944 r. istniały w Bibliotece ord. hr. Przezdzieckich
w Warszawie dwa albumy, formatu folio, z fotografiami wszystkich najcenniejszych obiek-
tów artystycznych znajdujących się w Zbiorach. W czasie powstania złożyłem albumy
do podziemi Biblioteki ord.Krasińskich. Niestety, gmach Biblioteki tej został już po powsta-
niu przez Niemców podpalony od podstaw, tak że. i owe albumy padły pastwą płomieni.
Zamieszczone w niniejszej pracy fotografie niektórych obrazów wykonane zostały bądź
e klisz zachowanych w Muzeum Narodowym w Warszawie, bądź też pochodzą z różnych
wydawnictw, w których były te obrazy reprodukowane. Fotografie sporządzone zostały
w Pracowni Fotograficznej Muzeum Narodowego w Warszawie pod kierunkiem p. Henryka
Romanowskiego.
Przy opracowywaniu niniejszego tematu korzystałem z notatek własnych, czynionych
przed wojną i w czasie okupacji, na podstawie istniejącego jeszcze wówczas w całości inwen-
tarza Zbiorów, i z łaskawie udzielonych mi zapisek prof. dra Stanisława Lorentza, któremu
na tym miejscu wyrażam serdeczne podziękowanie. Ś. p. Rajnoldowi Przezdzieckiemu winien
jestem szereg wiadomości o Zbiorach, których nie skąpił mi udzielać w drodze korespon-
dencji z Lozanny. Tyczyło się to głównie proweniencji niektórych przedmiotów artystycz-
nych. W opracowaniu tym, poza obiektami artystycznymi, poświęciłem również nieco
miejsca tzw. pamiątkom historycznym, nie zawsze posiadającym wartość artystyczną.
2 Rajnold Przezdziecki urodził się w 1884 r. w Rakiszkach na Litwie jako syn Konstantego
i Izy z Plater-Zyberków. Po ukończeniu studiów i odbyciu kilku podróży zagranicznych
osiadł na stałe w Warszawie oddając się z umiłowaniem powiększaniu swych zbiorów artys-
tycznych i bibliotecznych, odziedziczonych po ojcu. W 1913 r. utworzył ordynację z dóbr
Tyzenhauz (dawniej Alt-Lassen, z łotewska Łasmyża) i z majątków Schródern, Alt-Grtin-
wald i Neu-Griinwald w Kurlandii. W skład tej ordynacji weszły zbiory i biblioteka, pozos-
tawione w Warszawie. Gdy po pierwszej wojnie światowej wskutek międzypaństwowych
23 Rocznik Muz. Narodowego
353