DOI Heft:
Część I: Średniowiecze, renesans, barok
DOI Artikel:Markiewicz, Maria: Ze studiów nad XIV-wieczną rzeźbą mazowiecką
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19396#0095
I
Maria Markiewicz
ZE STUDIÓW NAD XIV-WIECZNĄ RZEŹBĄ MAZOWIECKĄ1
s
k^_>Jtosunkowo niewielka grupa znanych nam obecnie rzeźb mazowieckich z XIV w. jest
tylko przypadkowo zachowanym szczątkiem większego zespołu, ogniwem z przerywanego
ciągle łańcucha rozwojowego sztuki mazowieckiej, o którego istnieniu możemy często wniosko-
wać tylko na podstawie źródeł archiwalnych2.
Liczne pożary i wielkie, nieporównywalne zniszczenia, datujące się nie tylko z czasów
ostatnich dwóch wojen, ale sięgające średniowiecza, przybierające na sile szczególnie w XVII w.
w dużej mierze spowodowały wykruszenie dorobku artystycznego średniowiecznego Mazowsza.
Tak więc zachowane po dziś czternastowieczne rzeźby, o ocaleniu których przesądził nie wybór,
ale najczęściej ślepy przypadek, nie mogą dać w pełni obrazu twórczości rzeźbiarskiej tego
okresu. Niemniej jednak pozwolą one na zarejestrowanie szeregu przejawów artystycznych,
które obok wykazania cech swoistych rzeźby mazowieckiej włączą ją w ciąg rozwojowy sztuki
sąsiednich dzielnic i wykażą szereg związków genetycznych z dużymi, nieraz odległymi cen-
trami sztuki zachodnio-europejskiej.
Wykazanie tych związków jak i wyśledzenie dróg oraz sposobów przekazywania poszcze-
gólnych inspiracji artystycznych, staje się jednym z istotniejszych zagadnień w badaniach nad
fragmentarycznie zachowanym i o niejednolitych cechach własnych materiale zabytkowym.
Toteż w artykule tym powyższe zagadnienie zilustrowane na wybranych przykładach, musi
być silniej zaakcentowane.
★
1 Artykuł ten jest skróconym fragmentem większej pracy o średniowiecznej rzeźbie mazowieckiej i obejmuje
tylko bardzo wąski odcinek badań opartych wyłącznie na bazie „morfologii" formy.
2 Ze źródeł, które mówią o jakości wyposażenia kościołów mazowieckich i o znajdujących się w nich ongiś
dziełach sztuki, należy wymienić w pierwszym rzędzie: 1. Wizytacje Diecezji Płockiej zachowane od 1591 г., rkp
Biblioteki Seminarium Duchownego w Płocku; 2. Ks. J. Knapiński, Notaty Archiwum Konsystorskiego
Warszawskiego, Kraków 1948, rkp Biblioteki Jagiellońskiej, w maszynopisie, J. Łukaszewicz, Krótki
opis historyczny kościołów parochialnych, t. I, Poznań 1855, (oparty na wizytacjach).
91
Maria Markiewicz
ZE STUDIÓW NAD XIV-WIECZNĄ RZEŹBĄ MAZOWIECKĄ1
s
k^_>Jtosunkowo niewielka grupa znanych nam obecnie rzeźb mazowieckich z XIV w. jest
tylko przypadkowo zachowanym szczątkiem większego zespołu, ogniwem z przerywanego
ciągle łańcucha rozwojowego sztuki mazowieckiej, o którego istnieniu możemy często wniosko-
wać tylko na podstawie źródeł archiwalnych2.
Liczne pożary i wielkie, nieporównywalne zniszczenia, datujące się nie tylko z czasów
ostatnich dwóch wojen, ale sięgające średniowiecza, przybierające na sile szczególnie w XVII w.
w dużej mierze spowodowały wykruszenie dorobku artystycznego średniowiecznego Mazowsza.
Tak więc zachowane po dziś czternastowieczne rzeźby, o ocaleniu których przesądził nie wybór,
ale najczęściej ślepy przypadek, nie mogą dać w pełni obrazu twórczości rzeźbiarskiej tego
okresu. Niemniej jednak pozwolą one na zarejestrowanie szeregu przejawów artystycznych,
które obok wykazania cech swoistych rzeźby mazowieckiej włączą ją w ciąg rozwojowy sztuki
sąsiednich dzielnic i wykażą szereg związków genetycznych z dużymi, nieraz odległymi cen-
trami sztuki zachodnio-europejskiej.
Wykazanie tych związków jak i wyśledzenie dróg oraz sposobów przekazywania poszcze-
gólnych inspiracji artystycznych, staje się jednym z istotniejszych zagadnień w badaniach nad
fragmentarycznie zachowanym i o niejednolitych cechach własnych materiale zabytkowym.
Toteż w artykule tym powyższe zagadnienie zilustrowane na wybranych przykładach, musi
być silniej zaakcentowane.
★
1 Artykuł ten jest skróconym fragmentem większej pracy o średniowiecznej rzeźbie mazowieckiej i obejmuje
tylko bardzo wąski odcinek badań opartych wyłącznie na bazie „morfologii" formy.
2 Ze źródeł, które mówią o jakości wyposażenia kościołów mazowieckich i o znajdujących się w nich ongiś
dziełach sztuki, należy wymienić w pierwszym rzędzie: 1. Wizytacje Diecezji Płockiej zachowane od 1591 г., rkp
Biblioteki Seminarium Duchownego w Płocku; 2. Ks. J. Knapiński, Notaty Archiwum Konsystorskiego
Warszawskiego, Kraków 1948, rkp Biblioteki Jagiellońskiej, w maszynopisie, J. Łukaszewicz, Krótki
opis historyczny kościołów parochialnych, t. I, Poznań 1855, (oparty na wizytacjach).
91