Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (8.1964)

Na naszym pokoleniu ciąży obowiązek zebrania skrzętnie wszystkich wiadomości doty-
czących tej ciekawej postaci z otoczenia Jana Sobieskiego i oświetlenia jego twórczości. Szcze-
gólnie, że dużo jest kwestii spornych i atrybucji niepewnych. I najwłaściwszą drogą wydaje
się zbadanie sygnowanej grafiki, która może być kluczem do odnalezienia malarstwa. Warto
przypomnieć, że w bibliotece króla Jana III wśród czterech tek graficznych jedna cała zawie-
rała ,,kopersztychy osób różnych ręki p. Szymonowicza"7. Portret biskupa Brzostowskiego
ze zbiorów Załuskich, reprodukowany przez Skrudlika8 (il. 1) może pozwoli nam znaleźć autora
portretu kardynała Radziejowskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie, pochodzącego
z zabudowań Misjonarzy przy kościele św. Krzyża, wystawionego ostatnio na Wystawie War-
szawskiej w 1962. r.9 (il. 2). W portrecie Brzostowskiego postać biskupa jest ujęta w ten sam
sposób co Michała Radziejowskiego, ze zwrotem głowy i wzroku nawet w tę samą stronę.
Podobnie jest opracowane popiersie w owalnym ujęciu. Wydaje się, że skoro rysunek robił
Siemiginowski do ryciny C. de la Haye, przedstawiającej wileńskiego biskupa, może i portret
biskupa Radziejowskiego jest tej samej ręki. Prymas Radziejowski w 1696 r. poświęca uro-
czyście w kościele św. Krzyża obraz ołtarzowy malowany przez Siemiginowskiego10. Z pry-
masem Radziejowskim związany jest Siemiginowski raz jeszcze kiedy go portretuje en pied
w rysunku do miedziorytu Carolusa de la Haye rytym w Pałacu Kazimierzowskim w 1694 г.,
przedstawiającym tezę filozoficzną Stanisława Hozjusza poświęconą Madonnie Warmińskiej
ze Świętej Lipki (il. 3).

Ciekawa jest oprawa architektoniczna tej kompozycji: monumentalna nawa nakryta jest
kasetonowym sklepieniem wspartym na kolumnach o kompozytowych kapitelach. Medaliony
z portretami biskupów warmińskich, które Siemiginowski symetrycznie rozwiesił z iście baro-
kową beztroską po cztery na kolumnach nawy, przypominają owalne profile uczonych i filo-
zofów z plafonu biblioteki wilanowskiej. Przy tym postać siedzącej kobiety, trzymającej wywód
logiki bardzo przypomina personifikację teologii z tegoż plafonu. Mańkowski chyba słusznie
plafony w bibliotece przypisuje Siemiginowskiemu12. Plafon wilanowski byłby wcześniejszy
z г. 168613, podczas kiedy sztych jest datowany na r. 1694. W owym czasie biskupem warmiń-

7 T. Mańkowski, Malarstwo na dworze Jana III, BHS, Warszawa 1950, R. XII, s. 206.

8 M. S к r u d 1 i k, Jerzy Eleutcr Siemiginowski, nadworny malarz Jana III 1650—1710, Tygodnik Ilustro-
wany, Warszawa 1925, s. 818.

9 Sztuka warszawska od średniowiecza do połowy XX wieku, Katalog wystawy, Muzeum Narodowe w War-
szawie, t. I, Warszawa 1962, nr 129, ii. 40

10 H. Piątkowski, Chrystus Ukrzyżowany, Tygodnik Ilustrowany, t. II, 1909, s. 537—38; Kościół
Świętokrzyski, jw., s. 441.

11 S к r u d 1 i к, jw., s. 818; G ç b a r o w i с z, jw., s. 28; Katalog Wystawy Jubileuszowej zabytków z cza-
sów króla Stefana i Jana III, Warszawa 1933, s. 158, nr 358; Karpowicz jw., s. 262.

12 Mańkowski, jw., s. 234.

13 J. Starzyński, Wilanów, Dzieje budowy pałacu za Jana III, Studia do dziejów sztuki W Polsce,
t. V, Warszawa 1933, s. 68.

306