Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (8.1964)

pracuje w Wilanowie i Mokotowie dla Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej. Później, w 1795
roku przebywa w Nieborowie i maluje w pobliskiej Arkadii cykl widoków dla Heleny Radzi-
wiłłowej, w 1796 — widoki w Dęblinie Mniszchów, Puławach Czartoryskich i Kocku Jabło-
nowskich. Król, dowiedziawszy się o tym w dalekim Grodnie, poleca mu wykonać powtórnie
dla siebie barwne widoki tych ostatnich miejscowości5. Już po śmierci króla pracuje Vogel
(około 1800) dla Ignacego Krasickiego na jego dworze w Skierniewicach, maluje widoki Nato-
lina i Wilanowa dla Kostki Potockiego i Jabłonny dla księcia Józefa Poniatowskiego (1800—
—1801), rysuje widoki zamku w Radziejowicach Krasińskich.

Powstanie widoków rezydencji magnackich wiąże się więc z osobami zleceniodawców Vogla.
Niewielu z nich miało swoje posiadłości na Mazowszu. Poza wielkimi latyfundiami w odleglej-
szych częściach Polski, posiadali pałace w samej Warszawie, lub w jej bliższym czy dalszym
sąsiedztwie podmiejskie rezydencje. Rezydencje te są właśnie przedmiotem niniejszego artykułu.
Niektóre z nich —■ wówczas podmiejskie — dziś leżą w granicach samej Warszawy, jak Mo-
kotów, Królikarnią i Powązki, czy tzw. Wielkiej Warszawy, jak Wilanów, Natolin i Młociny.
Najdalej od stolicy położonymi obiektami na terenie Mazowsza, które znamy z rysunków
Vogla, względnie wiemy, że je malował, są: Arkadia i Skierniewice.

Wielokrotnie malowane przez Vogla widoki podwarszawskich wówczas Łazienek, nie będą
tu omawiane, była to bowiem rezydencja nie magnacka a królewska. Wielka ilość tych widoków
(znanych jest 37) zasługuje zresztą na oddzielne opracowanie.

Nie będzie tu również mowy o pałacach magnackich położonych w obrębie ówczesnej

Warszawy, gdyż wszystkie znane nam ich widoki powstały w ramach wielkiej serii widoków

Warszawy (wykonanej przez Vogla w latach 1785—86 i 1789) i są ściśle związane z tą serią^

★

★ *

Najwcześniejszymi, znanymi widokami z okolic Warszawy są pochodzące z roku 1790
dwa widoki Mokotowa: Widok mostu kolo ogrodu w Mokotowie z okolicami Królikarni i SzopG
(il. 1), oraz Widok ruin kończących ogród Mokotowski z widokiem na Belweder i Zamek Ujaz-
dowski1. Była to — - jak wiadomo — posiadłość księżny marszałkowej Izabelli Lubomirski^j.
Vogel malując widoki z Mokotowa jest już dojrzałym, wyrobionym artystą. Ma poza sobą
ogromną serię kilkudziesięciu widoków Warszawy. Ma poza sobą widoki z podróży odbywa-

5 Bibl. Nar. w Warsz., Korespondencja króla z Bacciarellim, rkps 3291/2, K. 69, list Stanisława Augusta
do Bacciarellego z 11.10.1796, i K. 167, list Bacciarellego do Stanisława Augusta z 16.10.1796.

G Widok mostu koło ogrodu w Mokotowie z okolicami Królikarni i Szop, akw. pap., 33,8 X 49,9, sygn.:
,,Dessiné d'après Nature par S.V. 1790", u dołu na marginesie napis: ,,Vue du Port pres du Jardin de Monkotow
avec les Environs de la Garenne et de Szopy"., wl. Gabinetu Rycin BUW, Zb. Kr., T. 175, nr 233.
Щ 7 Widok ruin kończących ogród Mokotowski z widokiem na Belweder i Zamek Ujazdowski, akw. pap., 39,8 X 58,
ozn. obcą ręką: „Ptaszek. 1790"', u dołu na marginesie napis: ,,Vue d'une Ruine, qui finit le Jardin de Monkotow
ou Ton voit dans le lointain Belvédère et les Casernes d'Ujazdow" wł. Gabinetu Rycin BUW, Zb. kv.,T. 175,
nr 232.

346