DOI Heft:
Część II: Sztuka od końca XIII w. do XX w.
DOI Artikel:Jaworska, Władysława: Z zagadnień ikonografii Mazowsza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19396#0422
7. W. Czajkowski, rytował. Widok Pułtuska. 1867. Archiwum Ikonograficzne Muzeum Narodowego w War-
szawie
i sceny rodzajowe, ujmowane z prawdą ścisłej obserwacji natury, wykonywane z dużą biegłością
techniczną, w technice olejnej, bądź akwarelowej, mówią do nas już nie tylko o zabytkach
przeszłości. W realistycznym malarstwie krajobrazowym człowiek występuje w integralnym
związku z przyrodą, w swojej codziennej rzeczywistości, przy pracy i rozrywce, w momentach
radosnych i tragicznych przeżyć. Stosunki wzajemne ludzi między sobą, obyczaj, narzędzia
pracy, strój, sprzęty, budownictwo itp. — oto przykłady tematów, o jakich opowiada nam
malarstwo drugiej połowy XIX w., dostarczając realiów dla badań ikonograficznych.
Do osiągnięcia zamierzeń dochodzili artyści drogą nieraz długich studiów i sumiennego
wysiłku. Gersonowi, wychowawcy całego niemal pokolenia polskich malarzy realistów
według wypowiedzi Chełmońskiego — „nieposzlakowanej rzetelności... w odtwarzaniu natury
zarówno z doby dzisiejszej, jak i zamierzchłej przeszłości, zawdzięczamy nadzwyczaj cenne
materiały odnoszące się do krajoznawstwa tak z zakresu etnografii, jak archeologii i budownic-
twa''. Gerson, jak wiadomo, ilustruje Mazowsze Oskara Kolberga. Pejzaż i ludność Mazowsza
poznawał i studiował Gerson w czasie dłuższych wycieczek po kraju i w częstych wyprawach
w najbliższe okolice podwarszawskie. Wśród podejmowanych tematów będą obrazy typu „wi-
doków", z architekturą i sztafażem, jak Widok Płocka z 1856 r. i ,,krajowidoki" studia
wyłącznie pejzażowe, jak Młociny, lub akwarelowe pejzaże z 1875 r. np. Maki lub Pejzaż z Do-
maniewa (il. 9).
Na przełomie XIX—XX w. najbardziej dojrzałe osiągnięcia w dziedzinie odtwarzania kra-
jobrazu ziemi mazowieckiej przedstawia malarstwo syna tej ziemi Józefa Chełmońskiego.
Chełmoński, osiedliwszy się na stały pobyt w Kuklówce (od 1887 г.), tworzy tu wiele obrazów
418
szawie
i sceny rodzajowe, ujmowane z prawdą ścisłej obserwacji natury, wykonywane z dużą biegłością
techniczną, w technice olejnej, bądź akwarelowej, mówią do nas już nie tylko o zabytkach
przeszłości. W realistycznym malarstwie krajobrazowym człowiek występuje w integralnym
związku z przyrodą, w swojej codziennej rzeczywistości, przy pracy i rozrywce, w momentach
radosnych i tragicznych przeżyć. Stosunki wzajemne ludzi między sobą, obyczaj, narzędzia
pracy, strój, sprzęty, budownictwo itp. — oto przykłady tematów, o jakich opowiada nam
malarstwo drugiej połowy XIX w., dostarczając realiów dla badań ikonograficznych.
Do osiągnięcia zamierzeń dochodzili artyści drogą nieraz długich studiów i sumiennego
wysiłku. Gersonowi, wychowawcy całego niemal pokolenia polskich malarzy realistów
według wypowiedzi Chełmońskiego — „nieposzlakowanej rzetelności... w odtwarzaniu natury
zarówno z doby dzisiejszej, jak i zamierzchłej przeszłości, zawdzięczamy nadzwyczaj cenne
materiały odnoszące się do krajoznawstwa tak z zakresu etnografii, jak archeologii i budownic-
twa''. Gerson, jak wiadomo, ilustruje Mazowsze Oskara Kolberga. Pejzaż i ludność Mazowsza
poznawał i studiował Gerson w czasie dłuższych wycieczek po kraju i w częstych wyprawach
w najbliższe okolice podwarszawskie. Wśród podejmowanych tematów będą obrazy typu „wi-
doków", z architekturą i sztafażem, jak Widok Płocka z 1856 r. i ,,krajowidoki" studia
wyłącznie pejzażowe, jak Młociny, lub akwarelowe pejzaże z 1875 r. np. Maki lub Pejzaż z Do-
maniewa (il. 9).
Na przełomie XIX—XX w. najbardziej dojrzałe osiągnięcia w dziedzinie odtwarzania kra-
jobrazu ziemi mazowieckiej przedstawia malarstwo syna tej ziemi Józefa Chełmońskiego.
Chełmoński, osiedliwszy się na stały pobyt w Kuklówce (od 1887 г.), tworzy tu wiele obrazów
418