Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (33-34.1989-1990)

Joanna Aksamit

EGIPSKIE ZABYTKI PREDYNASTYCZNE
W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE

W ,

* T zbiorach Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się
m. in. grupa zabytków egipskich datowanych na okres predynastyczny. Większa część tego
niewielkiego zespołu: kamienna paletka do rozcierania szminek oraz jedenaście naczyń, tra-
fiła do Muzeum w wyniku akcji rewindykacyjnej prowadzonej po ostatniej wojnie. Cztery naj-
bardziej interesujące z wymienionych naczyń opublikowała dr B. Ruszczyć1. Dalsze trzy na-
czynia ceramiczne oraz jedno naczynie kamienne zostały przekazane Muzeum Narodowemu
jako część depozytu Luwru. Podstawowe dane dotyczące tej grupy zostały umieszczone w' kata-
logu pióra prof. M. L. Bernhard2. Warto jednak przyjrzeć się im bliżej.

1. PALETKA Z ZIELONKAWEGO KAMIENIA. Nr inw. 199562 MN (il. 1)

Długość 0,254 m; szerokość 0,079 m; grubość 0,014 m. Kształt romboidalny.

Stan zachowania: liczne drobne ubytki na brzegach, ślady zużycia na krawędziach i w części
centralnej.

Okres Nagada I3.

Z rewindykacji, składnica w Radomiu nr 935, poprzednie losy zabytku nie są znane.

Paletek takich, wykonanych z podobnego, zielonkawego lub szarozielonego kamienia4,
używano w ciągu całego okresu predynastycznego i na początku okresu wczesnodynastycznego

do rozcierania szminek stosowanych do malowania twarzy i ciała. Kształt paletek zmieniał się
w ciągu wieków; przybierały one, oprócz romboidalnej, formę zwierząt czworonożnych, ryb,
ptaków, trójkątów z zaokrąglonymi końcami oraz zwykłych prostokątów5. Czasem zdobiono
je rytą dekoracją lub reliefem6. Początkowo przedstawienia te zajmowały niewielką część po-
wierzchni paletek, natomiast na przełomie czasów predynastycznych i wczesnodynastycznych
pokrywano je niekiedy w całości reliefami o skomplikowanej kompozycji i urozmaiconej tema-
tyce7. Paletki te zatraciły wtedy funkcję użytkową. Najbardziej znanym przykładem z tej grupy

9