Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (1(37).2012/2013)

wszystkich znaczących składników miejsca (ratusz, kościół, waga, domy, a także sugestia portu
za plecami widza), co - niczym na współczesnej pocztówce - prezentuje cały plac w najbardziej
rozpoznawalny sposób i oznacza panowanie ratusza (tj. rady i regentów) nad systemem funk-
cjonowania miasta.
Berckheyde stosował również perspektywiczno-skrótowe, „nieformalne” ujęcie od strony
Kalverstraat, z tego samego punktu co van der Heyden, z tą różnicą, że pomijał fasadę domu
De Verguide Ploeg, za to akcentował w przestrzeni i monumentalizował (w rzeczywistości
raczej skromny w skali) gmach Wagi (np. wspomniany już obraz w Amsterdam Museum)51.
Wertykalny format widoku na obrazie z Cambridge [Ratusz i Nieuwe Kerk w Amsterdamie,
ok. 1674, Fitzwilliam Museum) sprawia, że mimo nieformalnego ujęcia, wywołuje on monu-
mentalne wrażenie. Zamknięciem widoku - blokadą optyczną - staje się frontalnie pokazany
Nieuwekerk, którego transept znalazł się w centrum kompozycji i którego bryła stanowi wi-
zualną i znaczeniową równowagę dla gmachu ratusza.
Zupełnie nieformalne ujęcie zastosował Berckheyde w widokach ratusza, w których wybrał
punkt obserwacji od Nieuwezijds Voorburgwal, dzięki czemu klasycystyczna bryła wpisana
została w zróżnicowaną zabudowę miasta. Obrazy takie, powstające na przestrzeni dwudziestu

il. 8 I fig. 8
Gerrit Berckheyde,
Zakręt Herengracht
widziany z Leidsestraat
przy Nieuwe
Spiegelstraat
w Amsterdamie
I The Bend in the
Herengracht Near
the Spiegelstaat
from the Leidsestraat,
Amsterdam, 1672,
© Rijksmuseum,
Amsterdam

51 P. C. Sutton, op. cit., s. 44.