Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (1.1959)

OD REDAKCJI

Śląsk, jak żadna chyba dzielnica Polski, po-
szczycić się może olbrzymią literaturą. I nic
w tym dziwnego, gdyż przeszłość tej ziemi, od
wieków kresowej, wystawionej ustawicznie na
oddziaływanie różnokierunkowych wpływów, tu
ścierających się na arenie polityki, na polu
bitwy, w dziedzinie kultury i sztuki, w świa-
domości społecznej — pociągała zawsze bada-
czy swą niezwykle bogatą problematyką. Jed-
nakże literatura ta w przeważającej mierze jest
literaturą niemiecką. W tym czasie bowiem,
gdy powstawały nowoczesne nauki historyczne,
nauka polska, rozwijająca się nieraz wbrew
intencjom rządów zaborczych, nie była w sta-
nie w sposób wyczerpujący objąć zakresem
swych zainteresowań również i Śląska.

Podstawową pracą badawczą, gromadzeniem
i wydawaniem źródeł śląskich, badaniami szcze-
gółowymi, zajęli się w pierwszym rzędzie ucze-
ni niemieccy, jak Stenzel, Grtinhagen, Mark-
graf, Schultz, Lutsch i inni. W dziele tym do-
konali wiele i położyli podwaliny pod nauko-
wą silesiografię, a wokół nich skrystalizował
się silny miejscowy ośrodek badawczy, posiada-
jący jeszcze i tę przewagę nad nauką polską,
że przestrzennie związany był z przedmiotem
swych zainteresowań naukowych.

Również w okresie międzywojennym nie
było naturalnych warunków dla rozwoju pol-
skiej nauki o Śląsku, oddzielonym słupami gra-
nicznymi od Macierzy.

Faktem jest niestety, że niektórzy uczeni
niemieccy nie tylko dla wykrycia prawdy hi-
storycznej podejmowali żmudne studia archi-
walne, nie tylko dla publikowania prawdy
chwytali za pióra. W literaturze żadnej chyba
dzielnicy Polski nie spotyka się takiego zalewu
wypaczonych, tendencyjnych, fałszywych po-
glądów.

I znów nic w tym dziwnego. Obok rzetel-
nych studiów nad Śląskiem rozwijała się, i je-
szcze tu i ówdzie pokutuje, pseudo-wiedza,
maskująca fałsz aparatem nauki i jej autoryte-
tem, pozostająca na usługach konkretnej poli-
tyki junkierstwa, burżuazji, kapitału. Trzeba

nam pamiętać, że fałsz i tendencyjnie szowini-
styczne tezy zawierają się nie tylko w synte-
zach, lecz przeniknęły także i do szeregu stud-
diów szczegółowych, o tyle niebezpiecznych, że
jeszcze i dziś czerpie się z nich podstawowe
materiały do opracowań, często nie zwracając
uwagi na ukryte fałszywe przesłanki, zdawa-
łoby się, prawidłowych wniosków.

Polska silesiografia nie może więc poprze-
stawać na syntetyzowaniu dotychczasowych
obcych studiów szczegółowych, lecz sama musi
je podjąć, nieraz od nowa, w jak najszerszym
zakresie tematycznym i chronologicznym.

Odwróciła się karta historii i w wyniku wy-
pełnienia się sprawiedliwości dziejowej polska
nauka o Śląsku znalazła się w położeniu, jakie
do niedawna jeszcze było przywilejem nauki
niemieckiej. Nastąpiło bezpośrednie zetknięcie
polskiej nauki z przedmiotem badań i tu, na
Śląsku, usadowiły się jej ośrodki badawcze.
Otworzyło to nie istniejące do tej pory możli-
wości badań, w pierwszym rzędzie badań szcze-
gółowych. Możliwości te zobowiązują. Jeżeli
dotychczas silesiografia była domeną nauki nie-
mieckiej, tak dziś stać się musi domeną nauki
polskiej.

Jakkolwiek zmieniła się sytuacja naszej
nauki o Śląsku i otwarły się przed nią szerokie
możliwości, a jednocześnie stanęły wielkie za-
dania, trzeba stwierdzić z przykrością, że stan
naszego pi ś m i e n n i c t w a w tej dziedzi-
nie, szczególnie w zakresie badań szczegóło-
wych nad dziejami sztuki śląskiej, rzemiosł
artystycznych i kultury materialnej — nie jest
zadowalający. Nie można jednakże pomawiać
polskich badaczy o brak zainteresowania za-
gadnieniami śląskimi. Wprost przeciwnie —
prowadzi się intensywną pracę.

Zdaniem naszym przyczyna stosunkowo ską-
pego piśmiennictwa leży w braku periodyków
poświęconych wyłącznie problematyce śląskiej.
Prace z dziedziny śląskiej historii sztuki, rze-
miosł artystycznych, szeroko pojętej historii
kultury materialnej muszą korzystać z miejsca
w odpowiednich nielicznych periodykach, wy-