MUZEUM ŚLĄSKIE W LATACH 1845—1956

217

stawach technik artystycznych, samą technikę pracy,
sposób powstawania danego dzieła sztuki itp. W tym
typie wykonano cały szereg zdjąć w fabryce porce-
lany w Wałbrzychu, kamionki w Bolesławcu, w fa-
bryce witraży w Krakowie, w szlifierni szkła itp.

4. Dokumentacja działalności i życia muzealnego
obejmuje nie tylko zdjęcia wnętrz wystaw stałych
i czasowych, ale i zdjęcia zniszczonych uprzednio
budynków, ich remonty, pomieszczenia magazynowe,
pracownie konserwacji zabytków, działalność wystaw
objazdowych, prace na wykopaliskach archeologicz-
nych, ruch zwiedzających itp.

5. Wszystkie wydawnictwa Muzeum są ilustro-
wane przy pomocy zdjęć fotograficznych wykonanych
prawie wyłącznie w pracowni muzealnej. Odnosi się
to zarówno do przewodników po poszczególnych dzia-
łach, jak i do katalogów wystaw czasowych.

6. Działalność naukowo-oświatowa bazuje w du-
żej mierze na materiale pomocniczym, jaki dostarcza
pracownia fotograficzna. Są to zdjęcia używane do
celów propagandowych dla prasy periodycznej, liczne
przeźrocza z dziedziny historii sztuki i historii kultu-
ry materialnej do odczytów, powiększenia fotogra-
ficzne zabytków własnych propagujące zbiory Mu-
zeum w specjalnie na ten cel przeznaczonych gablo-
tach ulicznych. Sporadycznie także wykonywano
pocztówki ze zdjęć zabytków malarstwa i rzeźby,
które, ciesząc się dużym popytem, popularyzowały za-
bytki Muzeum Śląskiego.

7. Specjalną uwagę poświęcili obaj kierownicy
pracowni fotograficznej zdjęciom barwnym. J. M i e-
rzecka wykonała około 400 przeźroczy barwnych
z zabytków Muzeum z zakresu obrazów, ceramiki
i tkanin. Służą one zarówno celom dokumentacyjnym,
jak i propagandowym. H. Derczyński wykonał
około 1.000 przeźroczy barwnych z zakresu malarstwa
światowego, na podstawie specjalnych wydawnictw
zagranicznych. Przeźrocza te służą do odczytów Działu
Naukowo-Oświatowego. H. Derczyński wprowadził tsk-
że fotografię barwną na papierze; znalazła ona już
zastosowanie na wystawie Działu Etnograficznego.

Pracownia fotograficzna prowadzi własne archi-
wum fotograficzne, w któr3fm każdy negatyw jest opi-
sany i skatalogowany, a odbitki zaopatrzone są od-
nośnymi numerami i krótkimi opisami. Archiwum

klisz i odbitek ułożone jest w kolejności wykonania
według formatów, katalog kartkowy natomiast
w układzie rzeczowym.

Pracownia wykonała w okresie sprawozdawczym
negatywów: 13X18 — 1.670 sztuk, 9X12 — 278, t3x9
i mniejsze — 1.714, przeźroczy barwnych — 1.400
sztuk i przeźroczy czarno-białych — 703.

Pracownia plastyczna powstała w Mu-
zeum $ląskim w 1948 r. Pracuje w niej najpierw art.
piast. Halina Giecewicz, następnie w 1951 r. art.
piast. Wanda W i 1 k ó w n a, a od kwietnia 1952 r.
art. piast. Henryk Grocholski.

Pracownia zaspokaja prawie w zupełności potrze-
by wszystkich działów Muzeum Śląskiego łącznie
7. administracją, a po części także i potrzeby muzeów
regionalnych w zakresie różnych prac plastycznych.

Pracownia wykonuje: wszelkie prace liternicze
niezbędne przy urządzaniu wystaw stałych i czaso-
wych, a także i na potrzeby administracji; wszelkie
wykazy, mapki, plany, czy to z zakresu prac archeo-
logicznych, czy etnograficznych, plany budowli za-
bytkowych dla wystaw w muzeach regionalnych,
a także plany potrzebne dla administracji budynków;
rysunki do katalogu naukowego zbiorów archeolo-
gicznych; rysunki jako ilustracje na stałą wystawę
archeologiczną, na wystawy objazdowe, na wystawy
technik artystycznych lub do wydawnictw muzeal-
nych; układy plansz, gablot, ekranów, różnych tablic,
ogłoszeń, gazetek ściennych.

Z pracowni plastycznej wyszło: kilkadziesiąt afi-
szów opracowanych literniczo; 10 projektów afiszów
w różnych technikach graficznych, 3 plakaty, deko-
racje z papieroplastyki, dyplomy itp.; 18 plansz dla
stałej wystawy Muzeum w Wałbrzychu, dla Muzeum
w Bolkowie ekrany i tablice; 12 tablic dla 2 wystaw
objazdowych; 36 gablot reklamowych muzealnych —
ulicznych i pomieszczonych w instytucjach, hallach
teatrów, wyższych uczelni itp.; ekrany i plansze tem-
perą na szkle dla wystawy Dziesięć wieków Śląska,
część prac plastycznych dla wystawy w St. Ratuszu.
Poza tym wykonano w czasie wyjazdów służbowych
prace graficzno-litarnicze dla większości wystaw
w muzeach regionalnych (Nysa, Jelenia Góra, Wał-
brzych. Ziębice, Jawor).

III. MUZEA REGIONALNE

W r. 1944 było na Śląsku 60 muzeów regionalnych
(Heimat^iuseen), większych i mniejszych, postawio-
nych na bardzo różnym poziomie. Działania wojenne
w 1945 r. poczyniły duże spustoszenia zarówno w ru-
chomym, jak i nieruchomym majątku muzeów. Sze-
reg budynków i zbiorów uległo całkowitej lub czę-
ściowej dewastacji. Zachowane muzea po objęciu
Śląska przez władze polskie zostały zabezpieczone
przez oddziały kultury zarządów miejskich i w wię-
kszości po prowizorycznym uporządkowaniu i prze-

selekcjonowaniu zbiorów udostępnione publiczności
już w latach 1945—47 30. Zarządy miejskie dyspono-
wały jednakże skromnymi funduszami na ich utrzy-
manie i nie posiadały fachowych sił, tak iż nie mogły
przeprowadzić niezbędnych remontów ani postawić
pracy w muzeach na właściwym poziomie fachowym.
Stan ten poprawił się wydatnie w wyniku upaństwo-
wienia muzeów w r. 1950 i oddania ich pod zarząd
Centralnego Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków
przy Min. Kultury i Sztuki. Bezpośrednią pieczę nau-