Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (16.1997)

36

Maria Starzewska

22. Patera, wyrób garncarski, Żytawa, 1 pol. XVIII w. Muzeum Naro-

nych w Żytawie, zwłaszcza we wcześniejszym okresie.
Drugą specjalną cechą ceramiki żytawskiej było uży-
wanie w malaturach jedynie barwy zielonej, z małym
dodatkiem manganowej do obrysowywania konturów
motywu. Ceramikę habańską charakteryzuje natomiast
żywa barwność malatur w czterech kolorach.

Można przyjąć, że cechowi garncarze śląscy pozo-
stawali pod wpływem obu tych rodzajów dekoracji ce-
ramicznej. Z Żytawy przejęli szkliwo zabielane oraz do-
minujący zielony kolor malatur, ornamenty zaś i ich
stylizacja bliższe były ceramice słowackiej. Jest to cie-
kawy przykład równoczesnych wpływów dwóch bli-
skich, lecz odmiennych tendencji artystycznych. Jedy-
nie drobne i nieliczne własne motywy wprowadzili
garncarze śląscy do swych wyrobów. Były to np. gałą-
zeczki jedliny, znajdujące się chyba na wszystkich za-
chowanych naczyniach, a których nie spotyka się ani
na Słowacji, ani w Żytawie. Wśród nielicznych przykła-
dów garncarstwa śląskiego o dekoracji malarskiej spe-
cjalną kompozycję ma zespół paru pater z lat 1778-

dowe we Wrocławiu, MNWr. 1-1836. Fot. H. Derczyński 1793, pochodzący niewątpliwie z jednego warsztatu48.

Nie nawiązuje ona do okrągłego kształtu naczynia, jak
go szkliwa zaczęli stosować garncarze żytawscy, nie to zawsze miało miejsce w wyrobach żytawskich, lecz
używano go natomiast ani na Morawach, ani na Słowa-
cji. Można przypuszczać że szkliwo zabielane, łatwiej-
sze do uzyskania od cynowego, przejęli garncarze ślą-
scy z ośrodka ceramicznego w Żytawie, który, jak to

sugeruje B. Mund47, mógł się rozwinąć pod wpływem M
garncarzy należących do sekty anabaptystów, przesie-

cUających się z Tyrolu czy ze Szwajcarii. Droga ich nie ■ I^H E;.'^..

23. Patera, wyrób garncarski, Żytawa, 1 pol. XVIII w. Muzeum Naro- 24. Dzban, wyrób garncarski, Śląsk, 1694. Muzeum Narodowe we
dowe we Wrocławiu, MNWr. 1-1846. Fot. H. Derczyński Wrocławiu, MNWr. 1-1241. Fot. E. Witecki

wiodła przypuszczalnie przez Morawy, gdyż w Żyta- zaprojektowano ją w układzie pionowym. Trzy gałąz-

wie wytworzył się w ceramice oryginalnych styl, który ki, ptaszek, otwarte owoce granatu i rodzaj rozetek oto-

- mimo pewnych analogii - różni się od stylu ceramiki czonych kulkami to motywy przejęte z ceramiki ha-

habańskiej. Wspólne dla obu rodzajów było stosowa- bańskiej, zabielone szkliwo - to wpływ Żytawy. Zielo-

nie podobnych ornamentów roślinnych, bardziej prze- ny koloryt nie jest już tak dominujący jak na wyrobach

stylizowanych u Habanów, a naturalistycznie traktowa- z pierwszej połowy stulecia. Patery o dekoracji plastycz-