DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Treści artystyczne i ideowe kaplicy Zygmuntowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17920#0013
LECH KALINOWSKI
TREŚCI ARTYSTYCZNE I IDEOWE
KAPLICY ZYGMUNTOWSKIEJ
WSTĘP
Kaplica Zygmuntowska na Wawelu należy do tych niewielu dzieł naszej
sztuki, które doczekały się bogatej literatury zarówno naukowej, jak i popularnej,
nie tylko w języku polskim, lecz także w językach obcych 1. Wśród prac wyłącznie
jej poświęconych dwie się wyróżniają obszernością, naukową metodą i osiąg-
niętymi wynikami: rozprawa Stefana S. Komornickiego Kaplica Zygmuntowska
w katedrze na Wawelu 1517—1333, napisana w związku z czterechsetleciem ukoń-
czenia i poświęcenia budowli, zamieszczona w Roczniku Krakowskim XXIII
za r. 1931, oraz studium Zbigniewa Hornunga Mauzoleum Zygmunta I w ka-
tedrze krakowskiej, wchodzące w skład Rozpraw Komisji Historii Kultury i Sztuki
Towarzystwa Naukowego Warszawskiego I, wydanych w r. 1949. Rozprawa
Komornickiego, o węższym zakresie, lecz wzorowej metodzie naukowej, w pierw-
szej części omawia dzieje budowy opierając się na materiale źródłowym: epi-
graficznym i archiwalnym oraz ustala rolę twórczą Berrecciego i jego pomoc-
ników, w drugiej zaś przynosi naukowy opis zabytku, rozbiór stylistyczny po-
szczególnych elementów architektonicznych, charakterystykę artysty i zwięzłą
analizę porównawczą dzieła. Studium Hornunga, w pełni uwzględniając
opublikowany przez Komornickiego materiał źródłowy i starszą literaturę
przedmiotu, stanowi śmiałą próbę syntetycznego zamknięcia badań tak nad
genezą stylistyczną kaplicy Zygmuntowskiej, jak też nad jej dekoracją rzeź-
biarską i królewskimi nagrobkami. Wydaje się, że w tych warunkach niewiele
tylko dorzucić przyjdzie do osiągniętych wyników2. Jeśli mimo tego głos
zabrać się ośmielamy, wypada na wstępie uzasadnić, jakie nas do tego skła-
niają powody, tym bardziej że przed polską historią sztuki stoją dziś liczne,
ważne zadania.
Powody ponownego podjęcia tematu sprowadzić się dają do dwóch.
Pierwszym jest odmienność wrażeń estetycznych, jakie budzi w nas przeży-
wanie piękna kaplicy, od wrażeń estetycznych od dawna przyjętych, oraz po-
zostająca w związku z tym potrzeba usunięcia sprzeczności dostrzeżonych
w dotychczasowych ocenach zabytku. Drugim — chęć wyjaśnienia treści ideo-
wych dzieła, gdyż nie były one dotąd przedmiotem szczegółowych badań.
U podstaw wszystkich niemal osądów i wartościowań kaplicy Zygmun-
towskiej jako dzieła sztuki odkrywamy skromną wypowiedź Essenweina z r. 1869,
Studia do dziejów Wawelu — 1
I
TREŚCI ARTYSTYCZNE I IDEOWE
KAPLICY ZYGMUNTOWSKIEJ
WSTĘP
Kaplica Zygmuntowska na Wawelu należy do tych niewielu dzieł naszej
sztuki, które doczekały się bogatej literatury zarówno naukowej, jak i popularnej,
nie tylko w języku polskim, lecz także w językach obcych 1. Wśród prac wyłącznie
jej poświęconych dwie się wyróżniają obszernością, naukową metodą i osiąg-
niętymi wynikami: rozprawa Stefana S. Komornickiego Kaplica Zygmuntowska
w katedrze na Wawelu 1517—1333, napisana w związku z czterechsetleciem ukoń-
czenia i poświęcenia budowli, zamieszczona w Roczniku Krakowskim XXIII
za r. 1931, oraz studium Zbigniewa Hornunga Mauzoleum Zygmunta I w ka-
tedrze krakowskiej, wchodzące w skład Rozpraw Komisji Historii Kultury i Sztuki
Towarzystwa Naukowego Warszawskiego I, wydanych w r. 1949. Rozprawa
Komornickiego, o węższym zakresie, lecz wzorowej metodzie naukowej, w pierw-
szej części omawia dzieje budowy opierając się na materiale źródłowym: epi-
graficznym i archiwalnym oraz ustala rolę twórczą Berrecciego i jego pomoc-
ników, w drugiej zaś przynosi naukowy opis zabytku, rozbiór stylistyczny po-
szczególnych elementów architektonicznych, charakterystykę artysty i zwięzłą
analizę porównawczą dzieła. Studium Hornunga, w pełni uwzględniając
opublikowany przez Komornickiego materiał źródłowy i starszą literaturę
przedmiotu, stanowi śmiałą próbę syntetycznego zamknięcia badań tak nad
genezą stylistyczną kaplicy Zygmuntowskiej, jak też nad jej dekoracją rzeź-
biarską i królewskimi nagrobkami. Wydaje się, że w tych warunkach niewiele
tylko dorzucić przyjdzie do osiągniętych wyników2. Jeśli mimo tego głos
zabrać się ośmielamy, wypada na wstępie uzasadnić, jakie nas do tego skła-
niają powody, tym bardziej że przed polską historią sztuki stoją dziś liczne,
ważne zadania.
Powody ponownego podjęcia tematu sprowadzić się dają do dwóch.
Pierwszym jest odmienność wrażeń estetycznych, jakie budzi w nas przeży-
wanie piękna kaplicy, od wrażeń estetycznych od dawna przyjętych, oraz po-
zostająca w związku z tym potrzeba usunięcia sprzeczności dostrzeżonych
w dotychczasowych ocenach zabytku. Drugim — chęć wyjaśnienia treści ideo-
wych dzieła, gdyż nie były one dotąd przedmiotem szczegółowych badań.
U podstaw wszystkich niemal osądów i wartościowań kaplicy Zygmun-
towskiej jako dzieła sztuki odkrywamy skromną wypowiedź Essenweina z r. 1869,
Studia do dziejów Wawelu — 1
I