Studia do Dziejów Wawelu (2.1961)

MARIA MICHALSKA

OBRAZ BICCIEGO DI LORENZO
.PIELGRZYMI U GROBU ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA"

W ZBIORACH WAWELSKICH

i

Pośród dzieł malarstwa włoskiego w Państwowych Zbiorach Sztuki na
Wawelu znajduje się niewielki obraz malowany na drzewie, przedstawiający
pielgrzymów zebranych przy sarkofagu świętego (fig. i)1. Scena pokazana jest we
wnętrzu bazyliki (oglądanej w przekroju dzięki «odjęciu» ściany zachodniej)

0 trzech nawach, ujętych szeregami smukłych kolumn korynckich wspierają-
cych półkoliste gurty sklepień. W głębi na osiach naw zamykają budowlę
półkoliste apsydy sklepione konchowo. W apsydzie środkowej wznosi się na
kolumnach sarkofag, w dwóch mniejszych apsydach bocznych stoją ołtarze
z tryptykami. Przy sarkofagu i w nawie głównej zgrupowane są postacie ludzi,
wśród których rozpoznajemy chorych, kaleki i pielgrzymów. W kompozycji
kolorystycznej dominuje barwa jasnoszara, którą pokryte są ściany, sklepienia

1 kolumny kościoła oraz sarkofag świętego, pogłębiona cieniami w lewej partii
obrazu. W centrum przedstawienia, gdzie skupione są figury ludzkie, zesta-
wiono kolory różowy, czerwony, fioletowy, niebieski i czarny, użyte z nieznaczną
tylko domieszką innych barw celem uzyskania modelunku. Koloryt uświetniają
złocenia. Złote są gwiazdy na niebieskim tle półkopuł apsyd, tryptyki i dekoracja
antcpediów na ołtarzach, dekoracja boku sarkofagu i maswerki w oknach,
a także ornament w trójkątach ponad nawami bocznymi. Grube złocenia kry-
jące narożniki obrazu, ujmujące scenę w obramienie kształtem zbliżone do
czworoliścia, zostały dodane zapewne w w. XVIII 2.

Obraz wawelski był dotychczas przypisywany szkole sieneńskiej i dato-
wany na drugą połowę w. XIV 3. Bliższa analiza kompozycji każe jednak pod-
dać rewizji przyjęte określenie miejsca i czasu jej powstania. Styl bowiem obrazu
zdradza z jednej strony tradycje sztuki giottystów florenckich, przede wszyst-
kim twórczości Taddea i Agnola Gaddich, z drugiej wpływ stylu międzynaro-
dowego 4. Piętno florenckiego Trecenta skłania do szukania wykonawcy obrazu
wśród malarzy Florencji, związek zaś ze stylem międzynarodowym każe prze-
sunąć datę powstania kompozycji przynajmniej na początek w. XV. Dopiero
bowiem poprzez twórczość Lorenza Monaco i Lorenza Ghibertiego styl ten
oddziałał na sztukę toskańską 5.

41 5