Studia do Dziejów Wawelu (2.1961)

OLGIERD ZAGÓRO WSKI

NIEZNANE PRACE KACPRA BAZANKI NA WAWELU

W r. 1724 w gmachu seminarium zamko-
wego na Wawelu zebrała się komisja
w składzie: biskup Felicjan Szaniawski,
misjonarz Felicjan Cybulakowski *, prefekt
owego seminarium, kanonik katedralny
Dominik Lochman i znany architekt Ka-
cper Bażanka. Komisja ta po dokonaniu
oględzin seminarium poleciła rozszerzyć
gmach. Plany przyszłej restauracji i rozbu-
dowy miał przygotować Bażanka w terminie
do maja roku następnego 2.

Projektując nowy gmach seminarium
włączył w jego obręb budynki: mansjonar-
ski, seminaryjny i Pińczów. Biskup polecił
też Bażance wyrestaurować kamienice: Sep-
ną dla mansjonarzy oraz Borek dla wika-
rych katedralnych3. Prac budowlanych
przy seminarium pomimo przygotowania
planów w terminie i pomimo decyzji biskupa
na razie nie rozpoczęto. Misjonarze byli
z tego nawet zadowoleni, gdyż tym samym
sprawy nie skomplikowała im nagła śmierć
Bażanki4. Przebudowy dokonał, posługu-
jąc się planami Bażanki, biegły w spra-
wach budowlanych ks. Mikołaj Augusty-
nowicz, ówczesny asystent domu misjo-
narskiego na Stradomiu 5.

Budynek seminarium na Wawelu prze-

1 Księga pamiątkowa trzechsetlecia ^gromadzenia
księży misjonarzy, Kraków 1925, s. 96.

2 Archiwum misjonarzy na Stradomiu, Liber
usui conscribendarum scitudignarum rerum destinatus,
anno Domini 1J12... s. 14 (przed 27 marca 1724):
«Copiam privilegii misit celsissimus princeps
reverendo praefecto, ut collato consilio cum reve-
rendo Lochman canonico Cracoviensi et domino
Bażanka architecto plantam futurae restaura-
tionis ct amplificationis praepararet pro futuro
adventu in majo celsissimi principis».

8 Tamże, s. 15/16 (r. 1724) ,,Primo igitur
celsissimus princeps mandat conscribi per... Cra-
coviensi inventarium pro statu ruinoso istarum
trium lapidearum Sepna, Pińczów et Mansiona-
ristarum. Deinde accipit intromissionem officio-
sam ex nomine seminarii in lapideam Sepna.
Demum transigit cum reverendissimis vicariis
cathedralibus. Cum ąuibus praeter ex pactatione
(nam vix tria milia spectabant) sex milia fiore-
norum Polonicalium appromittit et numerat pro
lapidea Pińczów, et insuper lapideam Borek ipsis
restaurat, culinamąue edificat. Pretaąue cessione
intromissionem accipit in sua persona pro semi-
nario. Pariter cum mansionariis (ąuarum ex

462

trwał do naszych czasów i nosi obecnie
numer 7. Jeszcze w w. XVIII dodano mu
kamienne schody i w r. 1755 wystawiono
nowy portyk o skromnym rysunku. Obecny
wygląd budynku nie jest interesujący6.
Obite z tynku połacie ścian zatraciły bez-
powrotnie swe skromne ramowe podziały
z w. XVIII (fig. 1).

Omówione powyżej wiadomości doty
czące Bażanki, pochodzące z kroniki semi"
narium zamkowego, obok wartości fakto"
graficznej posiadają wartość treści głębszej.
Bażanka był na pewno doradcą budowla-
nym biskupa Szaniawskiego i prawdopo-
dobnie pełnił również funkcję jego archi-
tekta nadwornego, podobnie jak wcześniej
u biskupa Łubieńskiego 7. Wiadomości po-
chodzące z tejże kroniki są też pierwszym
potwierdzeniem istnienia związku archi-
tekta z misjonarzami, dawniej wysuwanego
przeze mnie hipotetycznie. Udział Ba-
żanki w komisji zwołanej przez biskupa
Szaniawskiego i przygotowanie planów
przebudowy seminarium oraz zlecenie
restauracji Borku i Sepnej sugeruje także
inną możliwość wykorzystania architekta
na terenie Wawelu. Wiadomą jest rzeczą,
jak bardzo biskup interesował się odbu-

sugestione canonicorum Cracoviensium relactan-
tibus, sed tandem cedentibus) transactiono fa-
cit, cedit ipsis lapideam Sepna, et illam in con-
tinenli facto cum domino Bażanka contractu re-
staurari jubet, et quia praedicta lapidea paulo
angustior est, providendo illorum commoditati
eadem cessione addit ipsis culinam seminarii».

4 Tamże, s. 17 (r. 1726): «Plantam novi se-
minarii in novo acąuisitis lapideis erigendi,
collato cum reverendo praefecto consilio, de-
lineavit domino Bażanka, cum quo generałem
voluit celsissimus princeps contractum facere,
de reaedificando seminario, sed benefactum quod
recusaverit, quia post paucas menses repentiva
morte obiit».

5 [Kamocki M. i Perboyre G.J, Memoires
de la Congregation de la Mission, Paris 1863, s. 148.
Arch. Kap. Krak. Liber uisitationum... ecclesiarum,
capellarum, monasteriorum... 75 45— 7795, k. 108—113:
Status seminarii (po r. 1728).

6 Rzut przyziemia tego budynku zamieszczony
jest w niniejszym tomie Studiów, zob. s. 465 fig. 1.

7 Zagórowski O., Architekt Kacper Bażanka
(około 1(580-1726), (Biuletyn HS XVIII, 1, 1956,
s. 88).