Studia Waweliana (1.1992)

1. Arkada zewnętrzna sieni wjazdowej
(fot. S. Michta)

Prace konserwatorskie poprzedzały badania fizykochemicz-
ne kamienia przeprowadzone przez dr Wandę Wilczyńską-Micha-
lik i dr. Marka Michalika w ramach programu badań nad
wpływem skażonego środowiska na zabytki Krakowa (PAN) oraz
dr. Romana Kozłowskiego (PAN), nadto badania mikrobiologicz-
ne prof. Bolesława Smyka i doc. Wiesława Barbasza (AR). Zespół
korzystał w trakcie prac z badań laboratoryjnych mgr. Pawła
Karaszkiewicza (ASP) oraz mgr Barbary Holewińskiej-Sowy

(PKZ). Konsultacji udzielali rzeczoznawcy: prof. Władysław Zale-
wski oraz doc. Ireneusz Płuska (ASP).

Charakter konserwatorski miały także podjęte w r. 1991
roboty kamieniarskie polegające na uzupełnianiu brakujących
i zniszczonych elementów oszkarpowania budynku nr 7, t.j. daw-
nego seminarium złożonego z trzech gotyckich domów połączo-
nych w XVIII wieku; prowadził je zakład Wilhelma Ślusarczyka.

Znaczny zakres miały prace przy odnawianiu polichromii.
W r. 1990 została ukończona konserwacja fryzu z popiersiami
rzymskich cesarzy (namalowanego w r. 1536 przez Dionizego
Stubę) na II piętrze południowego skrzydła zamku. Fryz odkryty
w stanie szczątkowym — spod austriackich pobiał — konserwował
w latach 1909—1914 Julian Makarewicz, a następnie w latach
1948—1949 Rudolf Kozłowski. Nowe prace podjęto w r. 1983 i do
końca r. 1989 została przeprowadzona pełna konserwacja w skrzy-
dle wschodnim oraz zabiegi techniczne w większej części
skrzydła południowego (prace wykonywał zmieniający się zespół
konserwatorów, początkowo pod kierunkiem mgr Marty Sig-
mund-Kozak, a później — od r. 1985 mgr. Jana Błyskosza). W r.
1990 roboty podjęła firma konserwatorska mgr. Aleskandra Piotrow-
skiego (uczestniczącego wcześniej w pracach nad fryzem), pod
którego kierunkiem zostały dokończone zabiegi techniczne oraz
wykonano tzw. konserwację estetyczną na całej długości połu-
dniowego odcinka fryzu (ponad 144 m2). W odróżnieniu od
poprzednio przyjętego założenia prowadzenia działań zachowaw-
czych, nowy program zakładał możliwość — przynajmniej częś-
ciowego — powrotu do oryginału malowidła przez przywrócenie
gamy kolorystycznej z w. XVI, zmienionej gruntownie zabiegami
Juliana Makarewicza. Przeprowadzone badania ujawniły istnienie
resztek oryginalnych części malowidła, co pozwoliło na określenie
zastosowanych w XVI wieku pigmentów: na tej podstawie doko-
nano rekonstrukcji pierwotnej kolorystyki przez punktowanie
przemalowań Makarewicza. Prace wykonał zespół konserwatorów
w składzie; Piotr Białko, Ewa Gliwa, Jerzy Hudzik, Zofia Knaus,
Edward Kosakowski, Beata Kuduk, Beata Lizak, Agata Skowroń-
ska. Małgorzata Słowik, Jan Szczurek, Marek Wawrzkiewicz,
Elżbieta Wyszyńska. Badania laboratoryjne, analizy pigmentów
prowadził mgr Paweł Karaszkiewicz, konsultacji udzielili rzeczo-
znawcy: prof. Władysław Zalewski, prof. Zofia Medwecka, mgr
Renata Leszczyńska i mgr Andrzej Stefański.

W r. 1991 firma Aleksandra Piotrowskiego przeprowadziła
całościową konserwację trzech wnętrz II piętra skrzydła wschod-
niego zamku: sień zwaną salą Bitwy pod Orszą, izby Szklanej,
nazywanej obecnie salą Pod Planetami, i sąsiedniej izby zwanej
salą Pod Zodiakiem. Wyposażenie tych wnętrz pochodzi z lat
1928—1929: stropy kasetonowe z rozetami wykonane przez Wła-
dysława Kwiecińskiego oraz fryzy podstropowe namalowane przez
Leonarda Pękalskiego. Konserwacja objęła wszystkie elementy
malowane (polichromie stropów i fryzy), a nadto oczyszczenie
kamiennych portali oraz usunięcie ze ścian (poniżej fryzów) szkod-
liwych warstw farb emulsyjnych i pomalowanie ich wapnem
z naturalnym spoiwem. Konserwację przeprowadził zespół pod
kierunkiem A. Piotrowskiego w składzie: Krystyna Bartel-Boch-
nak, Piotr Białko, Ewa Gliwa, Jerzy Hudzik, Piotr Konczarek,
Edward Kosakowski, Beata Kuduk, Bożena Mucha-Sowińska,
Agata Nowak-Skowrońska, Aleksandra Róg, Małgorzata Słowik
i Jan Szczurek.

Również w r. 1991 zespół A. Piotrowskiego prowadził prace
badawcze i przygotowawcze do odnowienia trzech następnych
wnętrz II piętra skrzydła wschodniego zamku, a to sali Poselskiej,
sieni Pod Przeglądem Wojsk i izby Turniejowej. Na ich podstawie
zespół opracował program przewidziany do realizacji w r. 1992;
wysoka wartość zachowanych w tych wnętrzach renesansowych
fresków sprawia, że będzie to jedno z najważniejszych przedsię-
wzięć konserwatorskich. Prowadzone w latach 1990—1991 prace
przy odnawianiu polichromii w zamku zostały w większości
sfinansowane z funduszy otrzymanych na ten cel przez Społeczny
Komitet Odnowy Zabytków Krakowa.

121