Studia Waweliana (5.1996)

1. Część elewacji wschodniej zamku z basztą Jordanką po odnowieniu

(fot. S. Michta)

cześnie przetrwało w nich najwięcej pozostałości z początku
wieku XVII (marmurowe i kamienne portale, kominek w sali
Pod Ptakami, a zwłaszcza stiukowe dekoracje sklepień w ga-
binetach i przedsionkach wieży Zygmunta III oraz w kaplicy,
zapewne dzieło Jana Włocha z lat 1602-1603). Program od-
nowienia zakładał utrzymanie koncepcji Szyszko-Bohusza, przy
jednoczesnym dążeniu do odsłonięcia i eksponowania cennych
pozostałości z w. XVII. Dotyczyło to głównie dekoracji stiuko-
wych silnie przekształconych i uzupełnionych w latach trzy-
dziestych obecnego stulecia oraz dodatkowo wówczas ozdobio-
nych obrazami ówczesnych artystów (niezgodnie ze stanem
pierwotnym: przekazy archiwalne - przede wszystkim inwen-
tarze zamkowe — wskazują, że w obrębie stiuków nie było
malowideł). W wyniki przeprowadzonych badań postanowiono
przywrócić stan pierwotny dekoracji gabinetu i przedsionka
w wieży Zygmunta III na I p. (najlepiej zachowanej), pozosta-
wiając bez zmian stiuki w kaplicy i pomieszczeniach wieży na
II p. Innego rodzaju problemy, głównie natury technicznej,
nasuwały kurdybanowe obicia ścian, złożone z zabytkowych
skór sprowadzonych z zamku w Moritzburgu, uzupełnionych
i zmontowanych również w latach trzydziestych. W ciągu tego
roku opracowano ostatecznie metodę ich konserwacji bez de-
montażu ze ścian, szanując rozwiązania i kompozycje stworzone
wówczas przez W. Szymborskiego. Zakończenie prac konser-
watorskich w tych wnętrzach nastąpi w r. 1996. W związku
z robotami instalacyjnymi przeprowadzono także konserwację
wątków kamiennych i ceglanych w piwnicy pod Skarbcem (co
umożliwiło ponowne otwarcie dla zwiedzających sali Zbrojowni)
oraz w przyziemiu i lochach wieży Zygmunta III.

Trwały działania konseiwatorskie przy elewacjach zamku
prowadzone przez firmę P. Białko. Zakończono odnawianie ele-
wacji południowej oraz południowego odcinka ściany wschodniej
wraz z wieżą Joi'danką i przylegającym do niej ryzalitem klatki
schodowej. Rozpoczęto prace przy północnym odcinku elewacji
wschodniej (wraz z wieżą Duńską) i, przy tej okazji, powstał
program częściowych zmian wynikających z dążenia do odtwo-
rzenia pierwotnego wyglądu elewacji przez skorygowanie błędnych
rekonstrukcji A. Szyszko-Bohusza z lat dwudziestych w. XX. W
pierwszej kolejności postanowiono przywrócić pierwotny układ
komunikacyjny z wyjściem z sieni schodów Poselskich na ogrody
(w przyszłości również z wyjściem z piwnicy ze studnią). Po
przeprowadzeniu badań archi tektonicznych (arch. P. Stępień)
powstał projekt portalu o formach gotycko-ronesansowych (arch.
J. Smólski), ktÓ7-y - po odkuciu - umieszczono w miejscu doty-
chczasowego okna; jednocześnie wyjęto portal Szyszko-Bohusza
z utworzonego piy.ezeń wyjścia z pomieszczenia pod schodami
Poselskimi i na jego miejscu osadzono - zgodnie z przekazami
histoiycznymi — oryginalne gotyeko-renesansowe obramienie, two-
rzące niewielkie okno (użyte wtórnie przez Szyszko-Bohusza dla
doświetlenia piwnicy nad studnią). W przyszłości, po ukończeniu
prac elewacyjnych, przewiduje się obniżenie tarasu przed fasadą
do pierwotnego poziomu i odtworzenie ganku ze schodami pro-
wadzącymi do ogrodów. Postanowiono również, że nad ti-zema
oknami I p. tej elewacji zostaną umieszczone oryginalne, dobrze
zachowane gotyeko-renesansowe gzymsy, przechowywane w la-
pidarium, które z całą pewnością pochodzą z elewacji skrzydła
wschodniego zamku (czwarte okno posiada gzyms zrekonstruo-
wany w latach dwudziestych w. XX). W wyniku tych działań

212