DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Miscellanea
DOI article:Gradowska, Anna: Przyczynek do ikonografii rodziny Sobieskich
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.47790#0071
PRZYCZYNEK DO IKONOGRAFII RODZINY SOBIESKICH
II. 2. Nieokreślony malarz z końca XVII w., Portret markizy
Franciszki de la Chatre de Brillebant (?), dotychczas określany
błędnie jako portret Marii Kazimiery, wł. Edward Raczyński,
Londyn. (Fot. J. S. Markiewicz)
cygnymi określeniami, a na tyle interesujących, że
wydaje się słuszne przytoczenie ich tutaj. Zacznijmy
od wizerunków bezspornych.
Portret króla Jana III nie pobudza do dyskusji.
Jest to typowy portret wodza-triumfatora w kameral-
nej wersji. Bohaterską jego rolę podkreśla karaceno-
wa zbroja z narzuconą na ramiona lamparcią skórą.
Podobnych portretów Jana III było wiele, jest to
jeszcze jedno powtórzenie popularnego schematu
z drobnymi zmianami akcesoriów.
Portret Teresy Kunegundy Sobieskiej pełni w tej
grupie nieco ciekawszą rolę. Jedyna córka Jana III
przedstawiona została w stroju naszywanym klejno-
tami, z diademem i kwiatami we włosach. Strój ten
różni się bogactwem od sukienek w jakich zazwyczaj
przedstawiano królewnę w wieku panieńskim. Po-
2 J. Tricius, Portret Marii Kazimiery z córką Teresą
Kunegundą, ol. pł., 160x125 cm, I^Iuz. Naród, w Warszawie,
nr inw. 2996.
nadto rysy jej twarzy są nieco dojrzalsze niż na
malowanym około 1690 r. innym znanym jej wize-
runku 2, na którym Teresa Kunegundą występuje jako
14-letnia dziewczynka u boku matki. Jest to jednak
ta sama twarzyczka zmieniona jedynie przez gładszą,
przylegającą do głowy fryzurę. Można przypuszczać,
że królewna występuje już tutaj jako młoda mężat-
ka per procura, tuż przed wyjazdem do męża, do
Brukseli, a więc po 15 sierpnia (data ślubu), a przed
styczniem 1695 r. (data wyjazdu do męża).
Specjalnie cenną, wręcz unikalną pozycją ikono-
graficzną okazuje się Portret markiza de la Grange
d’ Arąuien, kapitana gwardii księcia Orleanu. Po-
dobieństwo jego do wizerunku przedstawiającego
go na znanym medalu z r. 1699, znajdującego się w
zbiorach Muz. Naród, w Warszawie (nr inw. 7216
NPO MN, bity, brąz, średnica 54,5 mm; il. 9) wydaje
się niewątpliwe. I tu i tam widoczne jest podobne
niskie, szerokie czoło, głęboko osadzone, osłonięte
ciężkimi powiekami oczy, kształtny, duży nos i nie-
wielkie usta nad wydatnym, nieco wysuniętym pod-
65
II. 2. Nieokreślony malarz z końca XVII w., Portret markizy
Franciszki de la Chatre de Brillebant (?), dotychczas określany
błędnie jako portret Marii Kazimiery, wł. Edward Raczyński,
Londyn. (Fot. J. S. Markiewicz)
cygnymi określeniami, a na tyle interesujących, że
wydaje się słuszne przytoczenie ich tutaj. Zacznijmy
od wizerunków bezspornych.
Portret króla Jana III nie pobudza do dyskusji.
Jest to typowy portret wodza-triumfatora w kameral-
nej wersji. Bohaterską jego rolę podkreśla karaceno-
wa zbroja z narzuconą na ramiona lamparcią skórą.
Podobnych portretów Jana III było wiele, jest to
jeszcze jedno powtórzenie popularnego schematu
z drobnymi zmianami akcesoriów.
Portret Teresy Kunegundy Sobieskiej pełni w tej
grupie nieco ciekawszą rolę. Jedyna córka Jana III
przedstawiona została w stroju naszywanym klejno-
tami, z diademem i kwiatami we włosach. Strój ten
różni się bogactwem od sukienek w jakich zazwyczaj
przedstawiano królewnę w wieku panieńskim. Po-
2 J. Tricius, Portret Marii Kazimiery z córką Teresą
Kunegundą, ol. pł., 160x125 cm, I^Iuz. Naród, w Warszawie,
nr inw. 2996.
nadto rysy jej twarzy są nieco dojrzalsze niż na
malowanym około 1690 r. innym znanym jej wize-
runku 2, na którym Teresa Kunegundą występuje jako
14-letnia dziewczynka u boku matki. Jest to jednak
ta sama twarzyczka zmieniona jedynie przez gładszą,
przylegającą do głowy fryzurę. Można przypuszczać,
że królewna występuje już tutaj jako młoda mężat-
ka per procura, tuż przed wyjazdem do męża, do
Brukseli, a więc po 15 sierpnia (data ślubu), a przed
styczniem 1695 r. (data wyjazdu do męża).
Specjalnie cenną, wręcz unikalną pozycją ikono-
graficzną okazuje się Portret markiza de la Grange
d’ Arąuien, kapitana gwardii księcia Orleanu. Po-
dobieństwo jego do wizerunku przedstawiającego
go na znanym medalu z r. 1699, znajdującego się w
zbiorach Muz. Naród, w Warszawie (nr inw. 7216
NPO MN, bity, brąz, średnica 54,5 mm; il. 9) wydaje
się niewątpliwe. I tu i tam widoczne jest podobne
niskie, szerokie czoło, głęboko osadzone, osłonięte
ciężkimi powiekami oczy, kształtny, duży nos i nie-
wielkie usta nad wydatnym, nieco wysuniętym pod-
65