DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Lileyko, Halina: Projekty pałacu Brühlów-Potockich przy ulicy Wierzbowej
DOI Artikel:Karwacka-Kowalczykowa, Elżbieta: Projekt Jaucha na fasadę kościoła św. Krzyża w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47790#0414
LES PROJETS DU PALAIS BRUHL-POTOCKI, RUE WIERZBOWA
Dans les collections des Archives Centrales Natio-
nales de Dresde on trouve un ensemble de projets
concernant le palais Bruhl-Potocki de Varsovie. Ce
palais occupait 1’emplacement au coin des rues Wierz-
bowa et Trębacka. Dans la premiere moitie du XVIIIe
siecle l’emplacement rue Wierzbowa, sur leąuel on
edifia ensuite le palais, etait la propriete du palais
Sandomierski situe du cóte oppose de la rue Wierz-
bowa. Durant la premiere moitie du XVIIIe siecle
cet emplacement avait appartenu successivement
a Józef Karol Lubomirski, marechal de la Couronne,
a Wolmowski, proprietaire du palais Sandomierski,
au roi Augustę II et enfin a Kampen. En 1733 il
redevint la propriete du palais Sandomierski qui alors
appartenait deja a Janusz Aleksander Sanguszko.
En 1756 Henryk Bruhl l’acheta a Teodor Szydłowski,
son proprietaire successif. Sur 1’ordre de Bruhl on
executa des projets du palais en plusieurs variantes
(ils sont gardes a Dresde et au Musee National de
Varsovie) dont la plus grandiose fut realisee entre
1756 et 1758. En mars 1758 Henryk Bruhl vendit
l’emplacement a Eustachy Potocki. Dans le contrat
de vente on cite le palais nouvellement construit
et d’autres batiments de menage comme les ecuries,
les remises et les caves.
Le projet du palais Bruhl-Potocki avait ete le plus
probablement l’oeuvre de J. F. Knóbel, architecte
demeurant au service de H. Bruhl. J. F. Knóbel
etait Fauteur du projet du palais Bruhl de Młociny.
On sait egalement qu’il prit part a la renovation du
palais Sandomierski.
L’analyse detaillee des projets demontre que le
plan du premier etage du palais, reproduit par
C. Gurlitt (Warschauer Bauten...) n’appartient pas
aux projets du palais Bruhl-Potocki. C’est le plan
d’un autre palais projete pour Henryk Bruhl et c’est
par erreur qu’il se trouva inclus a 1’ensemble des
dessins concernant le palais rue Wierzbowa. II en fut
de meme avec d’autres dessins representant les
moulures du palais Bruhl de Wola.
ELŻBIETA KARWACKA-KOWALCZYKOWA
PROJEKT JAUCHA NA FASADĘ KOŚCIOŁA ŚW. KRZYŻA W WARSZAWIE
W zbiorach Głównego Saskiego Archiwum Krajo-
wego w Dreźnie znajdują się trzy plansze odnoszące
się do kościoła św. Krzyża. Są to: rysunek fasady,
rzut poziomy oraz rysunek kraty żelaznej, która
niegdyś oddzielała prezbiterium od nawy*. Oba ostat-
nie mają charakter czysto inwentaryzacyjny.
A fasada? Rysunek wykonany tuszem i podkolo-
rowany akwarelą (wym. 90,4 cm X 59,8 cm) jest nie-
sygnowany. Napis umieszczony u dołu głosi: „Die Fa-
ciade der Grossen Pfarr. Kirche zum Heiligen Creutz”.
Planszę tę pierwszy opublikował Cornelius Gurlitt
i wysunął przypuszczenie, że autorem projektu może
być jeden z architektów saskich1 2 Dopiero Wacław
Husarski w artykule monograficznym o Jauchu zwią-
zał rysunek z tym architektem i zadatował na ok.
1 Plansze te były eksponowane na wystawie Varsaviana
w zbiorach drezdeńskich w Muzeum Historycznym m. War-
szawy (wrzesień—grudzień 1965), nr nr kat. 327—329.
2 C. GURLITT, Warschauer Bauten aus der Zeit der
siichsischen Konige, Berlin 1917, s. 44—45 i tabl. 4.
3 W. HUSARSKI, Jan Joachim Jauch, dyrektor budowli
za czasów saskich, „Prace Kom. Hist. Szt.” t. II, 1922,
s. LIV—LV.
4 Z. REWSKI, Działalność architektoniczna warszawskich
Fontanów, „Biul. Hist. Sztuki i Kultury” II, 1933/34, nr 4,
S. 269.
1750 r.3. Do atrybucji tej skłaniał się też Zbigniew
Rewski, opierając się na wypisach archiwalnych
Witolda Kieszkowskiego 4.
Hipoteza Husarskiego okazała się słuszna, choć
datowanie było nieścisłe. Bowiem w Liber Expen-
sarum... xx. misjonarzy przy św. Krzyżu zanotowano
10 sierpnia 1727 r. wydatek 38 florenów na architek-
tów królewskich. Wśród nich musiał być Jauch.
Świadczą o tym dalsze zapiski w księdze. Pół roku
później, 14 lutego 1728, wpisano następny wydatek
17 florenów „na nową delineacfę czyli abrys fasady”
kościoła. W tydzień później znów wydano 38 florenów
— na pana Jaucha architekta królewskiego; i 29 lute-
go — 12 florenów na wino dla zachęcenia Jaucha,
który ponownie przybył do konwentu5. Wszystkie te
5 Kraków, Archiwum „Naszej Przeszłości”, Liber Expen-
sarum Domus Missionariorum S. Crucis Varsaviensis.
s. 13 — 10.VIII.1727 „pro Architectis [Seyrenissimi Regis qui
nobis inservievunt expendi — fl. 38”
s. 21 — 14.H.1728 „dedi ad rationem pro nova delineatione
seu abris faciatae n[ost]rae Ecclesiae — fl. 17 gr. 3”
21.11.1728 „dedi fr. Francisco pro G[enero]so d[omi-
no] Jauch architecto Regio, quem huc invitavimus
ob obsegula et beneficia nobis praestita — fl. 38”
29.11.1728 „dedi fr. Francisco pro vino occasione
praefati G[enero]si d[omini] Jauch qui denuo venit
ad nos — fl. 12 gr. 20”.
400
Dans les collections des Archives Centrales Natio-
nales de Dresde on trouve un ensemble de projets
concernant le palais Bruhl-Potocki de Varsovie. Ce
palais occupait 1’emplacement au coin des rues Wierz-
bowa et Trębacka. Dans la premiere moitie du XVIIIe
siecle l’emplacement rue Wierzbowa, sur leąuel on
edifia ensuite le palais, etait la propriete du palais
Sandomierski situe du cóte oppose de la rue Wierz-
bowa. Durant la premiere moitie du XVIIIe siecle
cet emplacement avait appartenu successivement
a Józef Karol Lubomirski, marechal de la Couronne,
a Wolmowski, proprietaire du palais Sandomierski,
au roi Augustę II et enfin a Kampen. En 1733 il
redevint la propriete du palais Sandomierski qui alors
appartenait deja a Janusz Aleksander Sanguszko.
En 1756 Henryk Bruhl l’acheta a Teodor Szydłowski,
son proprietaire successif. Sur 1’ordre de Bruhl on
executa des projets du palais en plusieurs variantes
(ils sont gardes a Dresde et au Musee National de
Varsovie) dont la plus grandiose fut realisee entre
1756 et 1758. En mars 1758 Henryk Bruhl vendit
l’emplacement a Eustachy Potocki. Dans le contrat
de vente on cite le palais nouvellement construit
et d’autres batiments de menage comme les ecuries,
les remises et les caves.
Le projet du palais Bruhl-Potocki avait ete le plus
probablement l’oeuvre de J. F. Knóbel, architecte
demeurant au service de H. Bruhl. J. F. Knóbel
etait Fauteur du projet du palais Bruhl de Młociny.
On sait egalement qu’il prit part a la renovation du
palais Sandomierski.
L’analyse detaillee des projets demontre que le
plan du premier etage du palais, reproduit par
C. Gurlitt (Warschauer Bauten...) n’appartient pas
aux projets du palais Bruhl-Potocki. C’est le plan
d’un autre palais projete pour Henryk Bruhl et c’est
par erreur qu’il se trouva inclus a 1’ensemble des
dessins concernant le palais rue Wierzbowa. II en fut
de meme avec d’autres dessins representant les
moulures du palais Bruhl de Wola.
ELŻBIETA KARWACKA-KOWALCZYKOWA
PROJEKT JAUCHA NA FASADĘ KOŚCIOŁA ŚW. KRZYŻA W WARSZAWIE
W zbiorach Głównego Saskiego Archiwum Krajo-
wego w Dreźnie znajdują się trzy plansze odnoszące
się do kościoła św. Krzyża. Są to: rysunek fasady,
rzut poziomy oraz rysunek kraty żelaznej, która
niegdyś oddzielała prezbiterium od nawy*. Oba ostat-
nie mają charakter czysto inwentaryzacyjny.
A fasada? Rysunek wykonany tuszem i podkolo-
rowany akwarelą (wym. 90,4 cm X 59,8 cm) jest nie-
sygnowany. Napis umieszczony u dołu głosi: „Die Fa-
ciade der Grossen Pfarr. Kirche zum Heiligen Creutz”.
Planszę tę pierwszy opublikował Cornelius Gurlitt
i wysunął przypuszczenie, że autorem projektu może
być jeden z architektów saskich1 2 Dopiero Wacław
Husarski w artykule monograficznym o Jauchu zwią-
zał rysunek z tym architektem i zadatował na ok.
1 Plansze te były eksponowane na wystawie Varsaviana
w zbiorach drezdeńskich w Muzeum Historycznym m. War-
szawy (wrzesień—grudzień 1965), nr nr kat. 327—329.
2 C. GURLITT, Warschauer Bauten aus der Zeit der
siichsischen Konige, Berlin 1917, s. 44—45 i tabl. 4.
3 W. HUSARSKI, Jan Joachim Jauch, dyrektor budowli
za czasów saskich, „Prace Kom. Hist. Szt.” t. II, 1922,
s. LIV—LV.
4 Z. REWSKI, Działalność architektoniczna warszawskich
Fontanów, „Biul. Hist. Sztuki i Kultury” II, 1933/34, nr 4,
S. 269.
1750 r.3. Do atrybucji tej skłaniał się też Zbigniew
Rewski, opierając się na wypisach archiwalnych
Witolda Kieszkowskiego 4.
Hipoteza Husarskiego okazała się słuszna, choć
datowanie było nieścisłe. Bowiem w Liber Expen-
sarum... xx. misjonarzy przy św. Krzyżu zanotowano
10 sierpnia 1727 r. wydatek 38 florenów na architek-
tów królewskich. Wśród nich musiał być Jauch.
Świadczą o tym dalsze zapiski w księdze. Pół roku
później, 14 lutego 1728, wpisano następny wydatek
17 florenów „na nową delineacfę czyli abrys fasady”
kościoła. W tydzień później znów wydano 38 florenów
— na pana Jaucha architekta królewskiego; i 29 lute-
go — 12 florenów na wino dla zachęcenia Jaucha,
który ponownie przybył do konwentu5. Wszystkie te
5 Kraków, Archiwum „Naszej Przeszłości”, Liber Expen-
sarum Domus Missionariorum S. Crucis Varsaviensis.
s. 13 — 10.VIII.1727 „pro Architectis [Seyrenissimi Regis qui
nobis inservievunt expendi — fl. 38”
s. 21 — 14.H.1728 „dedi ad rationem pro nova delineatione
seu abris faciatae n[ost]rae Ecclesiae — fl. 17 gr. 3”
21.11.1728 „dedi fr. Francisco pro G[enero]so d[omi-
no] Jauch architecto Regio, quem huc invitavimus
ob obsegula et beneficia nobis praestita — fl. 38”
29.11.1728 „dedi fr. Francisco pro vino occasione
praefati G[enero]si d[omini] Jauch qui denuo venit
ad nos — fl. 12 gr. 20”.
400